Tiềm năng du lịch sinh thái dừa Bến Tre

01/01/2010 - 08:09
Ảnh: Cẩm Trúc

Ngành du lịch được xem là ngành công nghiệp không khói, tạo ngoại tệ, tăng nguồn vốn và tỷ lệ tích lũy từ bên ngoài cho nền kinh tế của Bến Tre. Với hệ thống các di tích văn hóa lịch sử, các bảo tàng, các công trình văn hóa nghệ thuật, cùng với các lễ hội, nguồn tài nguyên động, thực vật phong phú... tất cả hội tụ lại tạo cho Bến Tre một tiềm năng phát triển du lịch phong phú, đặc sắc, có điều kiện thuận lợi để phát triển nhiều loại hình du lịch văn hóa - lễ hội, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái.

Mặc dù có sự tăng trưởng về số lượng khách du lịch hàng năm, nhưng hầu hết các địa phương trong vùng đồng bằng sông Cửu Long đều thấy có sự giống nhau về diện mạo của các khu du lịch sinh thái, các sản phẩm du lịch của các địa phương vẫn chỉ là sự tự sao chép lẫn nhau, mà chưa có định hướng phát triển các lợi thế riêng, tạo ra các sắc thái riêng, đa dạng hóa sản phẩm du lịch của mình. Các sản phẩm du lịch gắn kết với loại hình du lịch sinh thái như đi thuyền trên sông, thăm vườn cây ăn trái, nghe ca nhạc tài tử đều bắt gặp ở hầu hết các tỉnh trong khu vực. Các tiềm năng, lợi thế của Bến Tre chưa được khai thác và chưa tạo được sự khác biệt về du lịch so với các tỉnh ĐBSCL.

So với các địa phương khác, Bến Tre có những đặc thù riêng, còn tiềm ẩn chưa được khai thác triệt để cho phát triển du lịch. Trong đó phải kể đến những đặc sản nổi tiếng gắn liền với tên tuổi của Bến Tre, đó là các sản phẩm từ cây dừa.

Cây dừa đối với du lịch sinh thái: Điều kiện tự nhiên và thổ nhưỡng đem lại cho Bến Tre 3 vùng sinh thái: nước ngọt, lợ và mặn từ đó hình thành nên các hệ thực vật tương ứng. Trong đó vùng sinh thái nước lợ rất phù hợp cho cây dừa, ngoài các giống dừa lấy dầu chất lượng tốt, năng suất cao, hàm lượng dầu cao, còn có các giống dừa uống nước rất đa dạng, có chất lượng cao, nước ngọt. Có thể nói, Bến Tre là cái nôi đa dạng di truyền giống dừa của Việt Nam với đầy đủ các bộ giống từ dừa xiêm xanh, xiêm lục, xiêm lửa, xiêm đỏ, xiêm núm, dừa dứa, ẻo xanh, ẻo nâu...nhiều giống dừa tồn tại với cá thể ít hầu như trên thế giới chỉ có ở Việt Nam như dừa sọc (vỏ dừa có sọc), ẻo nâu với số lượng trái trên quày nhiều nhất và trái nhỏ phù hợp cho việc làm dừa kem - một trong những món ăn khoái khẩu của khách du lịch. Điểm đặc trưng của các giống dừa uống nước Bến Tre ngoài việc có màu sắc đa dạng đẹp mắt có thể tạo sinh cảnh hấp dẫn du khách còn có đặc tính ra trái rất sớm từ 18 tháng (dừa xiêm lục) cho đến 24 tháng (dừa xiêm xanh) và các giống dừa khác trái rất sai và thấp có thể làm cảnh cho du khách uống nước dừa tại cây mà không cần tốn chi phí bảo quản trái. Sự đa dạng di truyền và khai thác đa dạng di truyền có thể phục vụ nhiều đối tượng du khách -  đặc biệt là tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo, nghiên cứu cho đối tượng sinh viên, học sinh trong và ngoài nước cũng như du khách lữ hành, cắm trại.

Xu thế biến đổi khí hậu toàn cầu, thiên tai xảy ra liên tiếp, nước mặn xâm nhập làm thu hẹp diện tích trồng các loại cây khác trong khi cây dừa vẫn thích nghi tốt với điều kiện bất lợi. Do đó du lịch sinh thái dừa sẽ ít gặp rủi ro hơn. Trong điều kiện nhiệt độ trái đất ấm dần lên và khan hiếm năng lượng, nhu cầu về tiết kiệm năng lượng bằng cách sinh hoạt trong các loại nhà có vật liệu từ cây, lá dừa và vật dụng từ dừa sẽ khá bức xúc và thu hút được du khách. Tất cả các thành phần của cây dừa đều có thể được khai thác sử dụng, du lịch sinh thái dừa là mang con người gần gũi với thiên nhiên, việc sinh hoạt và nghỉ ngơi của du khách trong các nhà nghỉ với tiện nghi bằng dừa rất phù hợp với những biến đổi bất lợi của thời tiết hiện nay đồng thời giúp tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường. Thêm vào đó nhu cầu uống nước dừa và sử dụng các sản phẩm từ trái dừa sẽ có xu thế tăng trong những năm tới.

Xu thế hiện nay con người quan tâm nhiều đến khía cạnh bảo vệ môi trường sinh thái, sử dụng các sản phẩm hữu cơ có khả năng tiêu hủy nhanh, hoặc có khả năng tái tạo lại sẽ là hợp thời. Do đó việc sử dụng các dụng cụ phục vụ là các sản phẩm từ dừa sẽ làm cho du khách cảm thấy lạ mắt, hấp dẫn và nhận thức rõ hơn sự đóng góp của mình vào việc bảo vệ môi trường.

Vai trò kinh tế - xã hội của cây dừa trong du lịch sinh thái: Không có một loại cây trồng nào có khả năng tạo ra nhiều công ăn việc làm cho nhiều đối tượng như cây dừa. Tất cả các thành phần của cây dừa đều được sử dụng làm ra những sản phẩm có giá trị từ hoa, lá, thân, gié, vỏ, gáo...nên có thể nói cây dừa là cây của 1001 công dụng. Và, chính vì những sản phẩm có giá trị tăng thêm của nó mà cây dừa tạo ra việc làm cho tất cả mọi thành phần từ nam, nữ, đến người tàn tật, trẻ em...

Chính vì cây dừa là cây của người nghèo mà cây dừa có thể thu hút cả cộng đồng cùng tham gia du lịch. Và, những hình thức du lịch cộng đồng sẽ chia sẻ quyền lợi trong cộng đồng, đồng thời chia sẻ trách nhiệm bảo vệ môi trường.

Vai trò của cây dừa đối với sinh thái và xã hội là rất rõ ràng, tuy nhiên nếu không có sự đóng góp của cây dừa cho sức khỏe cộng đồng thì không thể tạo nên sự khác biệt so với các loại hình du lịch sinh thái khác. Trong xu thế phát triển của xã hội, thu nhập người dân ngày càng cao thì nhu cầu chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cũng ngày một tăng lên, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và tăng cường sức khỏe được cộng đồng quan tâm mà cây dừa có đầy đủ những yếu tố này.

Trong thành phần của dầu dừa có nhiều acid lauric khi vào cơ thể nhanh chóng bị chuyển hóa thành năng lượng nên không làm tăng cholesterol và dầu dừa còn có tính năng kháng virus và vi khuẩn, nó có thể phá hỏng vỏ bọc của các tế bào virus làm cho hệ miễn dịch dễ tiêu diệt nó hơn.

Ẩm thực từ dừa rất đa dạng với hơn 500 món ăn có các nguyên liệu từ dừa trên thế giới rất phù hợp cho du khách lựa chọn theo thực đơn có hình ảnh và nguyên liệu chế biến để minh họa cho du khách, để tạo nên sự khác biệt cần khai thác những đặc sản từ dừa mà không phải địa phương nào cũng có được như đuông dừa, củ hũ dừa...

Trong kháng chiến đã từng có những giai thoại về việc sử dụng dừa tươi (dừa 7 - 8 tháng tuổi) thay nước truyền dịch vào cơ thể người cho các thương binh trong điều kiện thiếu thuốc men và phương tiện y tế điều trị. Khi đời sống vật chất được cải thiện, con người luôn luôn muốn kéo dài tuổi thọ và đặc biệt đối với phong tục tập quán của người Việt thích dùng những sản phẩm tự nhiên, không có hóa chất bảo quản, nước dừa từ trái dừa tươi sẽ là nguồn giải khát thích hợp.

Mật hoa dừa ngoài hàm lượng đường rất cao còn chứa các chất khoáng vi lượng, đa lượng, 12 loại vitamin và 17 acid amin, trong đó có nhiều loại acid amin nằm trong số 18 acid amin thiết yếu, rất có lợi cho sức khỏe. So với các loại nước ngọt đóng chai khác, mật hoa dừa rất bổ dưỡng và tinh khiết. Nếu được tiệt trùng và chế biến đúng cách nó hoàn toàn có khả năng cạnh tranh và thay thế các sản phẩm nước ngọt đóng chai trên thị trường với chức năng bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Đường từ mật hoa dừa cũng là một trong nhiều sản phẩm được xuất khẩu mạnh ở Thái Lan. Hầu hết cộng đồng xung quanh Bangkok đều sử dụng đường từ mật hoa dừa trong chế biến thức ăn do đường từ mật hoa dừa không có độc tố, hóa chất và chứa nhiều dinh dưỡng hơn đường mía.

Không những cây dừa có ích cho sức khỏe cộng đồng mà còn đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sắc đẹp. Dầu dừa tinh khiết chứa nhiều vitamine E sử dụng nhiều trong dịch vụ làm đẹp, chăm sóc da, massage và dưỡng tóc. Do khả năng diệt khuẩn của dầu dừa mà dầu dừa tinh khiết được dùng như một loại thực phẩm chức năng và cơ quan nghiên cứu dừa của Thái Lan khuyến khích mỗi nhân viên uống 2 muỗng café dầu dừa tinh khiết mỗi ngày và ở Philippines đã thị trường hóa dầu dừa tinh khiết trong hình thức viên nang bán rộng rãi tại các hiệu thuốc tân dược trên toàn quốc.

Du lịch sinh thái dừa - bây giờ hoặc không bao giờ! Du lịch sinh thái là hình thức du lịch cộng đồng đầu tư ít vốn, nhưng lợi ích xã hội cao và thu hút được cả cộng đồng cùng tham gia, cùng chia sẻ quyền lợi và hoàn toàn phù hợp với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Vì vậy, cần quy hoạch du lịch sinh thái cộng đồng dừa ở các vùng cồn, cù lao mới có địa thế phù hợp để khai thác thế mạnh và tạo ra sự khác biệt về du lịch sinh thái dừa Bến Tre nhằm tạo sự cạnh tranh và kích thích phát triển ngành du lịch trong tỉnh. Đưa truyền thuyết vào trong hiện thực, khai thác các giá trị lịch sử, văn hóa ẩm thực dừa và giá trị y học liên quan đến cây dừa để kết hợp thành đặc trưng của du lịch sinh thái dừa Bến Tre mà các tỉnh trồng dừa khác không có được, như tắm hơi nước dừa (truyền thuyết con gái Bến Tre tắm nước dừa), uống nước dừa tại cây (giới thiệu đa dạng di truyền giống dừa với những giống dừa lùn cho trái sớm), khỉ leo dừa và biểu diễn thời trang dừa (nâng cao nhận thức về đa dạng công dụng của dừa). Kết hợp với quy họach và khai thác “phố dừa” là hình thức phố đi bộ với các dịch vụ bán hàng lưu niệm từ dừa và các sản phẩm mỹ phẩm từ dừa phục vụ chăm sóc sức khỏe khách du lịch, ẩm thực dừa về đêm và phố đặc sản các sản phẩm nông nghiệp - tiểu thủ công nghiệp truyền thống đặc sản xứ dừa chắc chắn sẽ tạo nên một diện mạo mới về du lịch xứ dừa Bến Tre trong tương lai.

 

Th.S Nguyễn Thị Lệ Thủy

Chia sẻ bài viết

BÌNH LUẬN