Việt Nam là quốc gia ven biển, có bờ biển dài trên 3.260km, từ Quảng Ninh đến Kiên Giang; trung bình, cứ 100km2 đất liền thì có 1km bờ biển (trung bình của thế giới là 600km2 đất liền có 1km bờ biển).
Biển
nước ta được xác định theo 5 vùng: nội thủy; lãnh hải; tiếp giáp lãnh hải; đặc
quyền kinh tế và thềm lục địa. Với hơn 3.000 hòn đảo lớn nhỏ và 2 quần đảo xa bờ
là Hoàng Sa và Trường Sa. Theo Công ước của Liên hiệp quốc về Luật Biển năm
1982 thì nước Việt Nam có vùng biển rộng trên 1 triệu km2, chiếm khoảng 30% diện
tích Biển Đông, gấp hơn 3 lần diện tích đất liền. Biển, đảo là một bộ phận cấu
thành phạm vi chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc cùng với đất liền tạo ra môi
trường sinh tồn và phát triển từ ngàn đời của dân tộc ta.
Biển, đảo nước ta có vị trí chiến lược hết sức to lớn, có
ảnh hưởng trực tiếp đến sự nghiệp bảo vệ nền độc lập dân tộc và xây dựng chủ
nghĩa xã hội, có liên quan trực tiếp đến sự phồn vinh của đất nước, đến văn
minh và hạnh phúc của nhân dân. Trước hết phải nói về tiềm năng về kinh tế, với
trên 2.040 loài cá, gồm nhiều bộ, họ khác nhau, trong đó có 100 loài cá có giá
trị kinh tế cao; trên 600 loài rong biển là nguồn thức ăn có dinh dưỡng cao,
nguồn dược liệu phong phú; dưới đáy biển chứa đựng một trữ lượng lớn khoáng sản
quý như: Thiếc, Ti tan, Thạch anh, Nhôm, Sắt, Măng gan, Đồng, Kền và các loại đất
hiếm; muối ăn chứa trong nước biển bình quân 3.500gr/m3; trữ lượng dầu khí
ngoài khơi miền Nam Việt Nam có thể chiếm 25% trữ lượng dầu dưới đáy Biển Đông,
có thể khai thác từ 30 đến 40 ngàn thùng/ngày (mỗi thùng 159 lít) khoảng 20 triệu
tấn/năm, trữ lượng dầu dự báo của toàn thềm lục địa Việt Nam khoảng 10 tỷ tấn dầu
quy đổi, trữ lượng khí đốt khoảng 3 nghìn tỷ m3/năm.
Bờ biển nước ta chạy dọc từ Bắc tới Nam theo chiều dài đất
nước, có nhiều cảng, vịnh… rất nhiều thuận tiện cho giao thông, đánh bắt hải sản.
Nằm liền trục giao thông đường biển quốc tế từ Thái Bình Dương sang Đại Tây
Dương, trong tương lai sẽ là tiềm năng cho ngành kinh tế dịch vụ du lịch trên
biển (đóng tàu, sữa chữa tàu, tìm kiếm cứu hộ, thông tin, dẫn dắt…). Bên cạnh
đó, với thế mạnh bờ biển dài có nhiều bãi cát, vùng vịnh, hang động tự nhiên đẹp
là tiềm năng du lịch lớn của nước ta, theo thống kê hàng năm trong tổng số
khách đến tham quan, du lịch tại nước ta thì du lịch biển, đảo chiếm từ 50 -
60%.
Biển, đảo nước ta là không gian chiến lược đặc biệt quan
trọng đối với quốc phòng - an ninh của đất nước, hình thành nên tuyến phòng thủ
nhiều tầng, nhiều lớp, những điểm tựa, pháo đài, trạm gác tiền tiêu, đồng thời
là lá chắn vững chắc từ hướng biển, tạo thế liên hoàn biển - đảo - bờ trong thế
trận phòng thủ khu vực. Lịch sử cho thấy trong 14 cuộc chiến tranh xâm lược của
kẻ thù đối với nước ta có 10 cuộc bắt đầu từ hướng biển. Ngày nay, Biển Đông
cùng các đảo vẫn còn diễn ra tranh chấp và quyết liệt về chủ quyền giữa các quốc
gia, nơi tiềm ẩn những bất trắc khó lường, đang là thách thức đe dọa đến chủ
quyền lãnh thổ, an ninh của nước ta trên biển và từ hướng biển.
Về mặt pháp lý - chính trị, Quốc hội đã phê chuẩn Công ước
của Liên hiệp quốc về Luật Biển năm 1982 vào ngày 23-6-1994, Công ước này bắt đầu
có hiệu lực từ 16-11-1994. Nhà nước ta đã cụ thể hóa cơ sở pháp lý của Luật Biển,
tạo hành lang pháp lý vững chắc trong công cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển,
đảo, thềm lục địa của Tổ quốc, thể hiện quyết tâm của Việt Nam cùng cộng đồng
quốc tế xây dựng một trật tự pháp lý công bằng. Ngày18-12-2003, Thủ tướng Chính
phủ đã ký ban hành Nghị định số 161/2003/NĐ-CP về Quy chế khu vực biên giới biển
gồm 5 chương, 37 điều, quy định hoạt động của người, tàu thuyền Việt Nam, tàu
thuyền nước ngoài trong khu vực biên giới biển nhằm quản lý, bảo vệ biên giới
quốc gia trên biển, duy trì an ninh trật tự, an toàn xã hội trong khu vực biên
giới biển. Ngày 21-6-2012, tại Kỳ họp lần thứ 3, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam (khóa XIII) đã thông qua Luật Biển Việt Nam. Luật Biển Việt
Nam gồm 7 chương, 55 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2013.
Từ vị trí quan trọng của biển, đảo, Đảng và Nhà nước ta
luôn coi trọng giải quyết tốt mối quan hệ giữa phát triển kinh tế - xã hội gắn
với củng cố quốc phòng - an ninh và xây
dựng các thế trận quốc phòng toàn dân trên các vùng biển, đảo. Ngày nay, với xu
thế gia tăng tốc độ tăng trưởng kinh tế và dân số, nguồn tài nguyên thiên
nhiên, nhất là nguồn tài nguyên không tái tạo được trên đất liền sẽ dần bị cạn
kiệt, sự tồn tại và phát triển của con người đang hướng về đại dương.
Vì vậy, vị trí, vai trò của biển càng trở nên quan trọng,
việc tranh chấp, xác nhận chủ quyền biển, đầu tư phát triển kinh tế biển, củng
cố quốc phòng - an ninh trên biển đang trở thành vấn đề nóng bỏng và có tính cấp
bách cho các quốc gia có biển. Là quốc gia có biển, đó là một lợi thế lớn,
chúng ta cần tiếp tục phát huy những thành tựu đã đạt được, tăng cường hơn nữa
phát triển kinh tế biển với chiến lược toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, sớm
đưa nước ta thành một quốc gia mạnh về kinh tế biển trong khu vực, gắn với bảo
đảm quốc phòng - ninh và hợp tác quốc tế.
Biển, đảo nước ta là địa bàn
quan trọng để phát triển kinh tế đất nước. Hiện có trên 30% dân số cả nước
sinh sống ở 28 tỉnh, thành phố ven biển, thu hút hơn 10 triệu lao động, giải
quyết việc làm, góp phần vào ổn định tình hình kinh tế, chính trị - xã hội và
an ninh - quốc phòng. |