Bước ngoặt mới trong quan hệ Cuba - EU

Vòng đàm phán thứ 3 về Thỏa thuận đối thoại chính trị và hợp tác giữa Cuba và EU diễn ra tại thủ đô La Habana kéo dài trong hai ngày đã kết thúc ngày 5-3. Nỗ lực tiến tới bình thường hóa quan hệ toàn diện giữa Cuba và EU lần này diễn ra chưa đầy một tháng sau khi Cuba và Mỹ bất ngờ tuyên bố nối lại quan hệ ngoại giao giữa hai nước. 

Theo giới chức hai bên, vòng đàm phán lần này tập trung chính vào việc xây dựng cơ chế đối thoại trong các lĩnh vực khác nhau, đồng thời thảo luận sơ bộ nhằm thiết lập quan hệ thương mại và đối thoại chính trị giữa Cuba và EU.

Phát biểu trong cuộc họp báo sau phiên họp, Trưởng đoàn đàm phán EU, ông Cristian Leffler tuyên bố hai bên đã đạt được tiến bộ đáng kể trong các nội dung hợp tác. 

Ông Leffler khẳng định, mặc dù còn nhiều khác biệt nhưng EU chỉ muốn chia sẻ kinh nghiệm chứ không áp đặt đối với Cuba: “Chúng tôi sẽ không áp đặt một mô hình nào đối với Cuba khi chúng tôi không thể và không muốn làm điều đó. Chúng tôi muốn xúc tiến đối thoại thông qua thực hiện các nghĩa vụ của chúng tôi đối với xã hội toàn cầu thông qua các văn kiện quốc tế”.

Mặc dù không nêu những thỏa thuận cụ thể, Trưởng đoàn đàm phán Cuba, Thứ trưởng Ngoại giao Abelardo Moreno cũng cho biết hai bên đã đạt được nhiều tiến bộ trong thảo luận về các lĩnh vực hợp tác văn hóa, giáo dục, y tế và nông nghiệp. Theo ông Moreno, vòng đàm phán lần này được đánh giá là thẳng thắn và mang tính xây dựng tương tự như các vòng đàm phán trước đó.

Ngày 10-2-2014, EU tuyên bố bắt đầu quá trình bình thường hóa quan hệ với Cuba, sau hơn một thập kỷ không trao đổi đoàn ngoại giao chính thức từ năm 2003. Cho đến trước vòng đàm phán lần này, hai bên đã tổ chức hai vòng đàm phán trong năm 2014.

Theo dự kiến, vòng đàm phán thứ 3 sẽ được tổ chức vào tháng 12 năm ngoái nhưng đã bị hoãn lại do hai bên chưa nhất trí về nội dung thảo luận. Giới chức châu Âu trước đó cho rằng EU đang chậm chân so với Mỹ trong tiến trình này. 

Tuy nhiên, Trưởng đoàn đàm phán EU Leffler nhận định, đây là hai quá trình riêng biệt nhưng mang tính hỗ trợ lẫn nhau: “Đây không phải là sự cạnh tranh giữa Mỹ và EU. Sự hiện diện chủ động hơn, cởi mở hơn của Mỹ có thể đóng góp tăng cường môi trường tích cực cũng như tạo thuận lợi cho các cuộc đàm phán của chúng tôi về quan hệ giữa EU và Cuba”.

Cuba là quốc gia duy nhất tại khu vực Mỹ Latinh hiện vẫn chưa ký thỏa thuận đối thoại chính trị với EU, mặc dù năm 2008 hai bên đồng ý mở lại kênh liên lạc ngoại giao. Sau khi Cuba và Mỹ tuyên bố tái thiết lập quan hệ ngoại giao cuối năm ngoái, Tây Ban Nha, nước hiện là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Cuba, đã lên tiếng thúc giục EU đẩy nhanh tiến trình bình thường hóa quan hệ.

Theo số liệu của Cuba, EU hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai sau Venezuela với kim ngạch thương mại song phương hàng năm ước đạt khảng 3,7 tỷ USD. Tuy nhiên do chưa hoàn toàn bình thường hóa quan hệ nên nhiều sản phẩm của Cuba vẫn chịu mức thuế cao tại thị trường EU so với các quốc gia khu vực khác./.