Cách phòng chống bệnh cúm heo

25/09/2009 - 08:56

Những nước nào đã có dịch cúm trên heo?

Bệnh cúm heo không được khai báo cho Tổ chức Thú y Thế giới (OIE, http://www.oie.int/), do đó không rõ sự phân bố của bệnh này trên gia súc.

Bệnh được coi là lưu hành tại Hoa Kỳ.

Các vụ dịch trên heo cũng đã xảy ra ở Nam Mỹ và Bắc Mỹ, Châu Âu (gồm cả vương quốc Anh, Thụy Điển và Italy), Châu Phi (Kenya) và ở một số vùng thuộc Đông Á bao gồm Trung Quốc và Nhật Bản.

Mới đây Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo vi-rút cúm A/H1N1 gây bệnh trên người có thể tổ hợp với vi-rút cúm A/H5N1gây bệnh trên gia cầm để sản sinh ra một biến chủng vi-rút mới, có khả năng lây lan nhanh hết sức nguy hiểm đối với con người. Phần trình bày sau đây của Ths. Phan Trung Nghĩa-Trưởng Phòng Kỹ thuật,  Chi cục Thú y Bến Tre giúp bạn đọc phân biệt  sự khác nhau  của bệnh cúm heo và bệnh cúm A/H1N1 trên người; cách ngăn ngừa bệnh cúm xảy ra trên đàn vật nuôi có thể lây lan sang người.

Trong phần này chúng tôi chỉ đề cập đến bệnh cúm heo thông thường chỉ gây bệnh trên heo.

* Cúm heo:  là một loại bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính ở loài heo.

* Nguyên nhân gây bệnh: Bệnh do vi-rút cúm A, chủng H1N1 gây nên. Đây là loài vi- rút gây cúm heo thường gặp nhất , nhưng cũng có thể gặp một số chủng vi-rút khác: H1N2, H3N1, H3N2.

Bệnh được phát hiện lần đầu tiên ở heo vào năm 1918 tại Hoa Kỳ. Từ đó đến nay, chủng vi-rút cúm này đã gây bệnh cúm “cổ điển” ở heo.

Hiện nay, biến chủng mới đang gây bệnh trên người cũng là vi-rút cúm A/H1N1 nhưng lại có các gien di truyền được kết hợp từ 4 nguồn, gồm: vi-rút cúm heo Bắc Mỹ, vi-rút cúm loài cầm Bắc Mỹ, vi-rút cúm người và vi rút cúm heo chủng Châu Á và Châu Âu. Đây là kiểu kết hợp chưa từng xảy ra trước đây. Bệnh xuất hiện ở nhiều nước trên thế giới. Tại Việt Nam, theo Cục Thú y, cho đến nay chưa phát hiện vi-rút cúm heo, cả thể cổ điển và biến chủng mới hiện nay. Tuy nhiên, Việt Nam có nhập khẩu thịt  heo sống, sản phẩm từ thịt heo và cả heo giống từ Mỹ và một số quốc gia khác, cho nên vẫn có nguy cơ lây lan nếu không kiểm soát chặt việc vận chuyển nhập khẩu.

* Cách lây lan trong đàn heo: Bệnh lây lan giữa đàn heo do tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với heo bị bệnh, với heo lành mang mầm bệnh hoặc do hít phải chất tiết đường mũi họng của heo bệnh được bắn vào trong không khí khi heo ho, hắt hơi Dịch cúm heo xảy ra quanh năm .

Điều đáng lưu ý là ngoài vi-rút cúm heo, còn có thể bị nhiễm vi-rút cúm gia cầm, vi-rút cúm người. Mặc dù vi-rút cúm heo chỉ gây nhiễm cho heo, nhưng khi heo bị nhiễm cùng một lúc nhiều loại vi-rút cúm, lúc ấy sẽ xảy ra sự trộn lẫn gien giữa các vi-rút tạo nên một loại vi-rút mang gien tổng hợp của nhiều loại vi rút cúm được gọi là vi-rút tái tổ hợp, vi-rút này có khả năng gây bệnh cho con người.

 Tại sao có tên bệnh cúm A, cúm B, cúm C, cúm gia cầm và cúm heo?

Vi-rút cúm có 3 type: A, B và C. Dựa trên cơ sở căn nguyên vi-rút gây bệnh mà gọi tên bệnh là cúm A, cúm B, cúm C.

Phổ biến nhất là type A và B; type C chỉ gây bệnh nhẹ, tản mát. Type A là thủ phạm chính hay gây bệnh dịch cho người (như H3N2, H1N1) cũng như gia cầm. Type B có thể gây ra các dịch bệnh nhẹ cho người.

Do sự thích nghi loài, một số chủng vi-rút cúm A có thể gây bệnh cho gia cầm như H5N1, H7N7... Đặc biệt, vi-rút cúm A/H5N1 rất độc đối với loài gà.

Một số chủng khác có thể bệnh cho heo như H1N1, H1N2 ,H3N2…

Trong một số điều kiện nhất định, các vi-rút cúm A thường gây bệnh cho gia cầm và heo cũng có thể chuyển sang gây bệnh cho người.

Tên vi-rút gây bệnh cúm A như H1N1, H3N2, H5N1 có ý nghĩa như thế nào?

Tên của các chủng vi-rút cúm A như H1N1, H3N2, H5N1 bao hàm ý nghĩa đặc thù cấu trúc kháng nguyên vỏ ngoài vi-rút.

Chữ H (hemaglutinin – chất ngưng kết hồng cầu).

- và N (neuraminidase – enzim tan nhầy) là ký hiệu của 2 kháng nguyên gây nhiễm trên vỏ của hạt vi-rút cúm A, giúp vi-rút gắn vào thành tế bào và sau đó đột nhập vào tế bào hô hấp.

Chữ số 1, 2, 3, 5... là chỉ số thứ tự của kháng nguyên H và N đã biến đổi.

Hiện có 15 dạng HA và 9 dạng NA khác nhau. Sự kết hợp đa dạng giữa các protein nói trên là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

(Còn tiếp)

ThS. Phan Trung Nghĩa

Chia sẻ bài viết

BÌNH LUẬN