Cần đồng bộ để đạt hiệu quả

Hiện nay, toàn tỉnh có 33 trường THPT, 132 trường THCS. Đa số giáo viên được đào tạo theo hướng chuẩn hóa đáp ứng nhu cầu nâng cao chất lượng trong tình hình mới, đồng thời có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ giảng dạy. Thời gian qua, với nhiều giải pháp được triển khai, đã có những chuyển biến tích cực trong việc dạy học các môn KHTN. Song, so với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực của của học sinh trong tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế.

Thầy Cao Minh Sơn - Trưởng Phòng Giáo dục trung học, Sở GD&ĐT cho biết, hoạt động dạy học các môn KHTN trong trường THCS, THPT trên địa bàn tỉnh cần phải nỗ lực khắc phục nhiều. Cụ thể, một bộ phận cán bộ quản lý trường còn lúng túng trong chỉ đạo thực hiện chương trình giáo dục trên cơ sở đảm bảo kiến thức, kỹ năng và thái độ chương trình giáo dục; chưa chủ động đổi mới hình thức tổ chức dạy học tích cực.

Bên cạnh đó, một số trường thực hiện đổi mới còn mang tính hình thức, chưa đi vào bản chất. Giáo viên vẫn còn quen với phương pháp dạy học truyền thụ kiến thức một chiều, hạn chế khả năng vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề trong học tập và cuộc sống. Việc triển khai vận dụng tinh thần giáo dục tích hợp khoa học - công nghệ - kỹ thuật - toán còn khá mới mẻ đối với cán bộ quản lý và giáo viên. Mặt khác, cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ thực hành, thí nghiệm trong các môn KHTN chưa đáp ứng yêu cầu. Khá nhiều thiết bị xuống cấp, hư hỏng hoặc đã lạc hậu nhưng không đủ kinh phí để trang bị mới.

Phát triển hệ thống giáo dục không chỉ có vai trò người thầy mà trách nhiệm người học cũng là một trong những yếu tố quyết định. Trao đổi về việc phát triển hệ thống giáo dục với những kỹ năng nghề nghiệp của người học, Ths Nguyễn Thị Huyền - giảng viên Khoa Sinh học - Công nghệ sinh học, Trường Đại học KHTN cho hay, người học phải có tư duy gắn kết, vừa là nhà sáng tạo, nhà hợp tác, nhà giao tiếp và nhà suy xét. Cần thiết phải có sự chủ động trong học tập. Ths Nguyễn Thị Huyền cho biết: “Các nghiên cứu khoa học cho thấy, sự chủ động sẽ làm gia tăng sự tham dự, gắn kết, khả năng ghi nhớ của người học đạt trên 70%”.

Theo PGS.TS Ngô Đại Nghiệp - Phó trưởng Khoa Sinh học - Công nghệ sinh học, để đạt hiệu quả trong công tác giảng dạy các môn KHTN, ngày càng đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước, cần đồng bộ người dạy, người học, nhà quản lý và cơ sở vật chất.

Vai trò của người thầy

Bàn về phương pháp giảng dạy toán trong trường phổ thông, TS Nguyễn Viết Đông - Trưởng Bộ môn Giáo dục toán học, Trường Đại học KHTN nhận định, hiện nay, giáo viên dường như chỉ dồn sức cho học sinh vượt qua kỳ thi tuyển sinh mà không có thời gian chuẩn bị hành trang cho học sinh bước tiếp vững vàng ở các bậc học cao hơn.

Theo TS Nguyễn Viết Đông, không nhất thiết bài giảng nào cũng phải có câu hỏi mở và những chỗ học sinh khó hiểu nhưng cần thiết có những bài giảng như vậy. Trong rất nhiều tình huống, giáo viên hãy cho học sinh đề xuất phương pháp của mình, hãy giúp các em tự vượt qua khó khăn đi đến đích. Mỗi người thầy hãy cho học sinh phương pháp tổng quát thay vì nhớ cách giải của ví dụ cụ thể.

Đồng quan điểm, TS Đặng Thị Phương Thảo - Trưởng Bộ môn Công nghệ sinh học phân tử và môi trường cho rằng, bản thân người thầy cần có cách thức tiếp cận và phân loại học sinh. Do đó, yêu cầu người dạy cần trang bị kiến thức liên quan nội dung giảng dạy, hiểu biết về nguyên lý cơ bản và các kỹ thuật thực hành, hình dung những ứng dụng các kiến thức môn học trong việc tạo ra những sản phẩm trong cuộc sống.

Với hiểu biết ngày càng rộng của học sinh, giáo viên muốn trở thành nhà giáo giỏi phải không ngừng học tập để nâng cao trình độ. Thầy Nguyễn Quang Vinh - Phó hiệu trưởng Trường THPT Lê Quí Đôn chia sẻ, nâng cao năng lực và phương pháp dạy các môn KHTN đòi hỏi giáo viên phải tâm huyết, thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong soạn giảng. Bên cạnh đó, việc biên soạn đề kiểm tra phải đúng ma trận đề, đảm bảo đầy đủ 4 mức độ: nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao.

Với vai trò của giáo viên bộ môn KHTN, thầy Võ Hoàng Anh - giáo viên Trường THPT Trần Văn Kiết đề xuất nhà trường cho giáo viên chủ động về việc phân bố thời gian và nội dung giảng dạy nhưng đảm bảo khung phân phối chương trình và chuẩn kiến thức, kỹ năng; cử giáo viên dạy lâu năm tham dự các buổi tập huấn các chuyên đề để đảm bảo việc truyền thụ lại cho các giáo viên trong tổ chuyên môn.

Xác định một trong những hạn chế trong công tác dạy và học các môn KHTN trên địa bàn tỉnh, thầy Cao Minh Sơn cho biết, điều kiện tiên quyết quyết định nâng cao chất lượng giảng dạy là năng lực của giáo viên. Thời gian tới, sở sẽ tiếp tục xây dựng các giải pháp nâng cao năng lực của giáo viên; xây dựng chương trình bồi dưỡng theo năng lực của từng giáo viên; khuyến khích giáo viên hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học kỹ thuật; các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, hình thành các câu lạc bộ sở thích học thuật, phương pháp tích hợp Stem (là phương pháp dạy tích hợp 5 bộ môn: Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Nghệ thuật và Toán học) trong dạy học. Mỗi người thầy cần có kỹ thuật, cách thức triển khai phương pháp giảng dạy tích cực cho học sinh.