Câu chuyện ngoại giao 40 năm trước bây giờ mới kể

Câu chuyện ngoại giao bí mật về một tổ công tác đối ngoại đặc biệt chịu trách nhiệm chuẩn bị những "đòn tấn công ngoại giao" bất ngờ và hiệu quả trong cuộc đàm phán Lê Đức Thọ - Kissinger tại Paris được Nguyên đại sứ Võ Văn Sung, nguyên thành viên đoàn đàm phán kể lại.

Cục diện mới

Mùa xuân năm 1968 có hai sự kiện đánh dấu sự thay đổi giai đoạn trong chiến tranh Việt Nam: một là, Tổng tấn công Tết Mậu Thân, hai là chính thức bắt đầu cuộc đàm phán Việt Nam - Hoa Kỳ. Hai sự kiện có liên hệ mật thiết với nhau đã mở ra “cục diện vừa đánh vừa đàm” giữa Việt Nam và Mỹ chưa từng có trong lịch sử Việt Nam và cả trong lịch sử thế giới.

Cục diện này chính thức bắt đầu từ năm 1968 và kết thúc vào 27/1/1973; ngoài ra có thời kỳ không chính thức vào năm 1966-1967 và sau 27/1/1973 vẫn còn duy trì trong thực tế đến năm 1975.

Bộ trưởng Nguyễn Thị Bình ký Hiệp định chấp dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam (Trung tâm Hội nghị quốc tế Paris, 27/1/1973). (Ảnh chụp trong cuốn Mặt trận giải phóng CP CM lâm thời tại Paris 1973 về VN)

Trong nước ta cũng như nhiều nước khác đã có nhiều tài liệu nghiên cứu về các thời kỳ này và vào các dịp kỷ niệm có nhiều bài viết, hồi ký của những nhân chứng hoặc nhà nghiên cứu. Là một trong số ít cán bộ ngoại giao Việt Nam đã có may mắn được đi suốt cuộc “đụng đầu lịch sử” giữa nền ngoại giao non trẻ của Cách mạng Việt Nam với nền ngoại giao lão luyện của Hoa Kỳ từ năm 1966 cho đến 1975, tôi cũng đã kể lại trong cuốn sách “Chiến dịch Hồ Chí Minh giữa lòng Paris” (Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, tháng 4/2005) và trong một số bài viết về các thời kỳ này.

Tuy nhiên, có một số chuyện chưa từng được viết trên sách báo, đó là quá trình nghiên cứu tìm phương pháp đấu tranh trong “đàm phán bí mật” giữa ta và Mỹ, chủ yếu là từ năm 1968 đến 1970 mà chúng ta có thể gọi là: “Câu chuyện ngoại giao bốn mươi năm trước bây giờ mới kể”.

Ngày nay, quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ đã bình thường hoá và phát triển tốt đẹp. Với thời gian qua đi, Hoa Kỳ đã biết thêm và hiểu đúng hơn về Việt Nam và phía ta đối với Hoa Kỳ cũng vậy. Do đó có những điều trước đây chưa tiện nói công khai nay đều trở thành điều đáng nói ra.

Tôi hy vọng những chuyện này cũng sẽ góp thêm tư liệu cho người quan tâm đến lịch sử ngoại giao và cung cấp thông tin khách quan cho các bạn đọc rộng rãi. Những người biết rõ các việc trong bài viết này phần lớn đã qua đời, số còn lại đều đã cao tuổi, vì vậy, việc bổ sung để hoàn chỉnh thêm thông tin về một thời kỳ quan trọng trong lịch sử ngoại giao Việt Nam là rất nên làm.

Đơn vị đối ngoại đặc biệt

Trực tiếp ph