Chế độ dinh dưỡng
THA chiếm tỷ lệ cao trong các bệnh tim mạch. THA là khi huyết áp tâm thu ≥ 140mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90mmHg. THA là nguyên nhân gây tử vong của 7,1 triệu người, chiếm 4,5% gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Nguyên tắc dinh dưỡng cho người THA phải duy trì cân nặng hợp lý, chỉ số BMI ổn định, tránh để thừa cân - béo phì. Nguy cơ THA ở người béo phì cao gấp 2 - 6 lần so với người bình thường.
Chế độ ăn nhiều muối không chỉ ảnh hưởng đến tình trạng bệnh mà còn liên quan đến tăng đột quỵ, tiểu đạm và suy tim… Một khẩu phần ăn giảm muối Natri sẽ giúp cải thiện huyết áp cũng như giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch. Cần giảm muối trong khẩu phần ăn dưới 5 gram/ngày (kể cả muối nêm vào thức ăn và muối có sẵn trong thực phẩm).
Thực đơn nhiều chất béo và chất béo bão hòa có thể làm suy yếu chức năng nội mạc mạch máu, hậu quả làm THA. Ngược lại, một chế độ ăn giàu Axit béo Omega-3 (từ dầu cá, là một dạng của chất béo không bão hòa) sẽ cải thiện chức năng nội mạc, hạ huyết áp và giảm nguy cơ xơ vữa động mạch. Trong khẩu phần ăn của bệnh nhân THA nên hạn chế chất béo có nguồn gốc từ động vật và chỉ sử dụng lượng vừa phải chất béo có nguồn gốc từ thực vật.
Chế độ ăn đầy đủ chất xơ, vi chất và Vitamin cần thiết: ăn nhiều rau xanh và trái cây ít ngọt; bổ sung thực phẩm có nhiều Canxi, Magie và Kali trong khẩu phần ăn; cung cấp đủ Vitamin và khoáng chất, đặc biệt là Acid Folic, các Vitamin B12, B6, D, C…; uống sữa lạt.
Hạn chế sử dụng Caffeine, rượu và thức uống có cồn. Cồn làm gia tăng nguy cơ rối loạn Lipid máu, đặc biệt tăng Triglyceride máu, làm tăng xơ vữa mạch máu. Caffeine tác động đến hệ thần kinh trung ương cũng như kích thích chức năng hoạt động của não.
Thực phẩm nên, không nên ăn
Người THA nên ăn các loại rau màu xanh như rau diếp cá, rau xà lách, rau cải xoăn, củ cải xanh, cải rổ, rau chân vịt… đều là những loại rau rất giàu Kali. Những loại quả mọng như quả mâm xôi, quả dâu tây, khoai tây, củ cải đường; sữa không đường, cháo bột yến mạch, chuối: là nguồn cung cấp Kali cho cơ thể.
Các loại thức ăn có chứa hàm lượng muối cao: mì ăn liền, dưa muối, cà muối, kim chi, Chocolate, đường mía; nội tạng động vật; các loại thức ăn nhanh, đồ hộp, thức ăn được chế biến sẵn: giăm bông, thịt xông khói, xúc xích… là những thực phẩm không nên ăn. Đồng thời, bỏ thuốc lá, tránh cả việc hút thuốc lá thụ động hay hít khói thuốc lá. Không nên dùng quá 2 tách trà hay cà phê mỗi ngày. Hạn chế sử dụng rượu, bia, chất có cồn và sẽ dễ bị rối loạn Lipid máu, rối loạn chức năng gan.
Cần giữ tinh thần thoải mái, cuộc sống cân đối, vui vẻ, giảm căng thẳng (stress). Ngủ đủ giấc (ít nhất 7 giờ trong đêm) và nghỉ ngơi hợp lý sau công việc. Tăng cường hoạt động thể lực và duy trì tập luyện tích cực ít nhất 30 phút/lần/ngày trong 5 - 7 ngày/tuần, tùy theo tình trạng sức khỏe.
BS. Dương Ngọc Loan Thy
