Cô Dương Thị Chẩn - người cựu tù trung kiên

Tôi luyện ý chí trong gian khó

Đến thăm cô vào một ngày trung tuần tháng 7, căn nhà xưa nằm sau hàng  chậu mai vàng trên khoảng sân rộng, ấn tượng ngay cái nhìn đầu tiên là bức ảnh cô Ba Định với khăn rằn quấn cổ, nụ cười hiền được treo trang trọng trong gian phòng thờ. “Sinh thời, chị Ba thương cô lắm, mỗi lần về quê là chị ghé qua. Từ ngoài ngõ là chị đã réo: Lẹ ơi! Lẹ hỡi! “Lẹ” là tên chị Ba đặt cho cô. Vậy mà gọi riết thành biệt danh, đi tới đâu chị Ba cũng “Lẹ”. Nghĩ mà nhớ hoài …”, cô Năm mở đầu câu chuyện với chúng tôi.

Không đợi nói gì thêm, cô Năm trầm giọng, khoác vội chiếc áo len sờn cũ lên người và bảo: “Những vết thương bị tra tấn khi ở tù, giờ cứ hễ trở trời cô thấy ớn lạnh”. Nói đoạn, nhấp ngụm trà, cô đưa mắt nhìn xa xăm rồi ngậm ngùi. “16 năm đón Tết trong tù cũng là ngần ấy thời gian tụi cô được trui rèn và rồi trưởng thành” - cô Năm nói.

Có lẽ, so với nhiều chị em phụ nữ hoạt động cách mạng cùng thời, hiếm ai trải qua nhiều trại giam đến thế. Ngày bọn địch đày cô ra Côn Đảo, bước xuống thuyền, chúng bảo: “Đấy, nhà tù Côn Đảo đấy, thử mấy bà chịu nổi đến đâu”. Đáp lại sự hung hãn, hăm dọa của kẻ thù, cô cùng đồng đội dõng dạc: “Côn Đảo hay đất liền cũng là đất nước của chúng tôi. Có đi đến đâu ý chí kiên định về ngày mai tất thắng vẫn thế”.

Cô Năm Hòa ngày đó bắt đầu làm cách mạng ở cái tuổi đẹp nhất của đời người. 19 tuổi, cô đã gác lại những mơ ước để lao vào cuộc chiến. Bông hoa đồng nội với vẻ đẹp thùy mị, dịu dàng của vùng đất Lương Hòa Dương Thị Chẩn, một lần nữa lại làm rạng danh “vùng đất thép”. Cô kể: “Những ngày đầu tham gia cách mạng, mỗi lần nghe giao nhiệm vụ cũng lo lắm. Nhưng hằng ngày cứ nhìn sự tàn độc của giặc, chúng bắt bớ, càn quét, đàn áp bà con, vậy là lòng căm thù giặc cứ thế dâng trào”.

Quyết theo các anh làm bộ đội, cô được giao nhiệm vụ nắm tình hình nội bộ bọn ngụy quyền, làm giao liên truyền tin bí mật từ cô Ba Định với các vùng kháng chiến. Trong một lần đưa thư mật để truyền mật lệnh của sở chỉ huy, cô Năm Hòa bị địch bắt tại Bình Đại. Nhớ lại lần bị bắt ấy, cô Năm bồi hồi: “Xác định làm cách mạng là phải hy sinh, mất mát, thế nhưng lần bị bắt này chính thức mở màn cho 16 năm cuộc sống “địa ngục trần gian”.

Ký ức tự hào

Vào nhà giam ở cái tuổi đôi mươi, không đòn tra tấn tàn độc nào của kẻ thù mà cô Năm chưa trải qua.  “Nhớ sao hết con! Nhưng ấn tượng nhất là đòn tra tấn ngay khi lên đảo. Chúng đè cô nằm xuống, trói 2 tay vào bàn, cột 2 chân, 2 tên đè đầu, 4 tên thay nhau dùng gậy đánh vào bàn chân. Mỗi cái đánh của chúng cô như vỡ cả ruột gan, thốn tới đỉnh đầu. Cô ngất đi tỉnh lại mấy lần nhưng chúng vẫn không khai thác được gì. Thua cuộc, chúng thả cô về buồng. Như một xác chết, 2 ngày sau chân cô sưng to, mấy đầu ngón chân như mấy trái chuối xiêm, không cử động được, thậm chí tiểu ra máu. Gian khổ vậy chứ mọi người đoàn kết lắm. Mấy chị xúm lại chăm sóc cô. 4 chị đỡ cô lên, 2 chị gội đầu. Mấy anh thì chườm dầu lửa, muối. Nhờ thế mà cô không bị tật, nếu không cô liệt 2 chân rồi”, cô Năm nhớ lại.

Cô kể, ngày đó, làm cách mạng bị bắt ra đảo nếu chịu chào cờ giặc, làm theo nội quy của chúng thì chỉ bị giam ở những buồng giam lỏng, chúng mở cửa để được đi ra, đi vào, được ăn rau, ăn cá. Còn chống lại chúng thì bị nhốt vào hầm đá, bị phơi nắng, bị tra tấn, và đẩy vào chuồng cọp. Mỗi khi bọn giặc bắt cô lên tra tấn, ai cũng hồi hộp, sợ rằng đòn roi giặc sẽ làm cô lay chuyển. Nhưng với ý chí và niềm tin, cô quyết không khai, một lòng theo Đảng, một lòng vì nước, vì bà con quê mình. Nếu có hy sinh tại đây, là mình cũng đã hoàn thành nhiệm vụ.

Hơn 40 năm đất nước hòa bình, người chiến sĩ cộng sản kiên trung ngày ấy sức khỏe yếu nhiều, mắt mờ, chân mỏi. Kỷ niệm về thời mưa bom, bão đạn khi nhớ khi quên nhưng được trò chuyện với cô, tận sâu thẳm lòng tôi vang vọng những vần thơ tràn đầy niềm tin và hy vọng của cô:

 “Vào lửa thấp cao biết tuổi vàng

Nghiêng mình kính phục chí hiên ngang

Bao ngày cầm cố không sờn dạ

Những trận mưa đòn chẳng núng gan

Khí tiết nêu cao trong nghịch cảnh

Thử xem sắt đá có bền gan

Ngày càng thắng lợi càng gian khổ

Vào lửa thấp cao biết tuổi vàng”.