Đổi mới công nghệ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh

Theo thống kê của Bộ Khoa học và CN năm 2015, cả nước có gần 600 ngàn doanh nghiệp, trong đó hơn 90% là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Phần lớn đều sử dụng CN lạc hậu so với mức trung bình của thế giới từ 2 - 3 thế hệ. Có đến 76% máy móc, dây chuyền CN nhập thuộc thế hệ những năm 60 - 70 của thế kỷ trước, 75% số thiết bị đã hết khấu hao, 50% thiết bị là đồ tân trang..., chỉ có 20% là nhóm ngành sử dụng CN cao. Chính vì sử dụng CN lạc hậu, nên phần lớn các doanh nghiệp của nước ta chỉ tham gia vào khâu thấp nhất trong chuỗi cung ứng là lắp ráp và gia công, cung cấp các phụ tùng thay thế, chứ chưa tham gia sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao.

CN là một sản phẩm của con người và tuân theo quy luật chu trình sống của sản phẩm. Tức là nó được sinh ra, phát triển và cuối cùng là suy vong. Bất kỳ một doanh nghiệp nào nếu không có những hoạt động nhằm ĐMCN thì chắc chắn hệ thống CN, dây chuyền sản xuất, máy móc, trang thiết bị… sẽ trở nên lạc hậu, hiệu quả kinh tế thấp, dẫn đến bị đào thải, làm cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp bị đe dọa. Do đó, ĐMCN là tất yếu và phù hợp với quy luật phát triển.

ĐMCN là việc thay thế một phần chính hay toàn bộ CN đang sử dụng bằng một CN khác tiên tiến hơn, hiệu quả hơn; đưa ra, hay ứng dụng những CN hoàn toàn mới, chưa có trên thị trường CN hoặc là thay đổi cơ bản CN hiện có.

ĐMCN sẽ giúp doanh nghiệp, nhà sản xuất cải thiện, nâng cao chất lượng sản phẩm, củng cố, duy trì và mở rộng thị phần của sản phẩm; đa dạng hóa mẫu mã sản phẩm, giảm tiêu hao nguyên liệu, nhiên liệu; cải thiện điều kiện làm việc, nâng cao mức độ an toàn cho người lao động và thiết bị, giảm tác động xấu đến môi trường. Đặc biệt, về mặt lợi ích thương mại, nhờ ĐMCN, chất lượng sản phẩm được nâng lên rõ rệt.

Các yêu cầu đổi mới công nghệ

Để thực hiện ĐMCN đạt hiệu quả cao, các doanh nghiệp cần lưu ý các vấn đề sau:

Trước hết, có định hướng phát triển. Đây là yêu cầu rất quan trọng đối với doanh nghiệp vì nếu không có định hướng phát triển rõ ràng, chỉ tập trung vào việc khai thác các cơ hội trước mắt hoặc duy trì quy mô hiện có về thiết bị, CN, lao động… thì doanh nghiệp tự làm giảm thị phần của mình trên thương trường và từng bước bị đẩy lùi về phía sau.

Thứ hai, cập nhật thông tin CN. Đây là yêu cầu rất cần thiết đối với doanh nghiệp, nhất là cập nhật những thành tựu mới về CN và sản xuất, kinh doanh liên quan đến ngành mình và các ngành có liên quan, những thông tin đầy đủ về thị trường CN, chợ công nghệ và thiết bị thông qua bộ phận marketing của doanh nghiệp.

Thứ ba, có chính sách kích thích tính sáng tạo trong doanh nghiệp. Các doanh nghiệp, nhà sản xuất cần tạo môi trường thuận lợi để kích thích sự sáng tạo, tư duy, mạnh dạn thử nghiệm và phát triển các ý tưởng của nhân viên trong doanh nghiệp.

Thứ tư, đào tạo nguồn nhân lực. Cần tạo ra nguồn nhân lực được đào tạo chuẩn mực về CN phù hợp với nhu cầu thực tế sản xuất và quan trọng là phải tạo cơ hội và môi trường thích hợp nhằm phát huy tối đa năng lực sáng tạo của lực lượng lao động theo đúng lĩnh vực chuyên môn được đào tạo. Mục đích là củng cố, phát triển năng lực CN để thực hiện kế hoạch của doanh nghiệp đề ra trong từng giai đoạn phát triển.

Thứ năm, chủ động tìm hiểu các cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của Nhà nước. Đây là việc làm hết sức quan trọng đối với doanh nghiệp, bởi Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định “Phát triển khoa học và CN là quốc sách hàng đầu, giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước… Nhà nước tạo mọi điều kiện để mọi người tham gia và được thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động khoa học và CN”.