Đồng khởi năm xưa: Tay không lấy ba đồn giặc

Tám chữ vàng “Anh dũng đồng khởi, thắng Mỹ diệt ngụy” tại Di tích Đồng Khởi. Ảnh: H. Linh

Đó là thành tích rực rỡ của ông Nguyễn Văn Chống, quê quán xã Châu Hòa, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre trong cuộc Đồng khởi đợt II của tỉnh Bến Tre.

Thời kháng chiến chống Pháp, ông Nguyễn Văn Chống (Hai Chống)là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, sinh hoạt chi bộ xã Châu Hòa. Sau 1954, địch đánh phá các cơ sở cách mạng dữ dội, ông Hai Chống bị đứt liên lạc với chi bộ Đảng. Ông Hai Chống gia nhập đạo Thiên Chúa và được cha sở họ đạo Ba Châu (gồm Châu Phú, Châu Thới, Châu Bình) là linh mục Phêrô Nguyễn Văn Ngộ tin yêu cho làm cảnh sát, chỉ huy lực lượng Thanh niên Thánh nghiệp có hệ thống đồn bót vững chắc ở Nhà thờ, công sở Châu Phú và đồn Châu Thới.

Sau Bến Tre Đồng khởi đợt I (17-1-1960), tháng 9-1960, Tỉnh ủy Bến Tre chủ trương mở tiếp cuộc đồng khởi đợt II, chọn Giồng Trôm là điểm chính và Ba Châu là điểm đột phá. Vì thứ nhất, Ba Châu là địa bàn quan trọng, chiếm được điểm này sẽ tạo được một địa bàn thuận tiện cho việc tấn công huyện Ba Tri, Bình Đại, nối liền mạch máu giao thông của tỉnh đi về ba huyện Giồng Trôm, Ba Tri và Bình Đại; thứ hai, ở Ba Châu ta có cơ sở binh vận và phong trào quần chúng rất mạnh.

Đợt này, Huyện ủy Giồng Trôm chọn lực lượng chính trị của quần chúng kết hợp mũi binh vận lấy cơ sở nội tuyến khởi nghĩa là chủ yếu. Ông Nguyễn Văn Chống được hai ông Trần Ngọc Khởi (Ba Trận) và ông Phạm Đồng Trạng (Út Trạng) là những địa chủ, nhân sĩ yêu nước móc nối gặp đồng chí Mười Thọ, huyện ủy viên đang phụ trách xã Châu Hòa, bàn tính kế hoạch. Ông Hai Chống thống nhất kế hoạch binh biến cướp đồn lập công.

15 giờ chiều 23-9-1960, được lực lượng vũ trang và quần chúng hỗ trợ vòng ngoài, ông Hai Chống cùng 8 lực lượng vũ trang giả dạng mặc sắc phục lính bảo an đi vào đồn công sở Châu Phú. Ông Hai Chống ra lệnh cho binh lính tập hợp để kiểm tra vũ khí. Thấy vị chỉ huy ra lệnh, binh lính vâng lời. Kiểm tra xong, ông Hai kêu gọi binh lính trở về với cách mạng. Bọn lính còn đang ngơ ngác thì lực lượng vũ trang đi cùng đã tước đoạt tất cả vũ khí. Lực lượng quần chúng bên ngoài tràn vào, dùng cuốc xẻng san bằng đồn Châu Phú. Lấy xong đồn Châu Phú, ông Hai chống dẫn lực lượng vũ trang vào lấy bót Nhà thờ. Binh lính đồn Nhà thờ chưa hay tin đồn Châu Phú mất nên thấy vị chỉ huy của mình và binh lính mặc sắc phục bảo an vào thì không nghi ngờ gì cả. Ông Hai Chống nhanh nhẹn tước đoạt vũ khí tên lính gác, lực lượng ta đi thẳng vào đồn, khống chế binh lính và kêu gọi chúng đầu hàng; ta thu toàn bộ vũ khí, trong đó có 2 khẩu FM chở về Châu Phú giao cho lực lượng vũ trang. Lấy xong đồn Nhà thờ, ông Hai Chống dẫn lực lượng vũ trang trở ngược về đồn Châu Thới kêu gọi binh lính đầu hàng. Sau một hồi kháng cự nhưng dưới sức ép của quần chúng và nhất là của gia đình binh sĩ trong đồn, tên đồn trưởng Trần Văn Tây và binh lính đành buông súng đầu hàng.

Hưởng ứng cuộc nổi dậy ở Châu Hòa (Châu Phú và Châu Thới), lực lượng vũ trang và nhân dân xã Châu Bình cũng nổi dậy bức bách binh lính đồn Bình Khương phải đầu hàng.

Như vậy, chỉ trong một buổi chiều, ông Hai Chống và lực lượng vũ trang đã cùng quần chúng nổi dậy lấy xong ba đồn bót ở Châu Hòa mà không tốn một viên đạn, vùng Ba Châu hoàn toàn giải phóng. Cuộc Đồng khởi đợt II của tỉnh Bến Tre có những thành công rực rỡ!n

Nguyễn An Cư