Thi công kè giảm sóng bảo vệ bờ biển khu vực cồn Nhàn, xã Bảo Thuận, huyện Ba Tri. Ảnh: Cẩm Trúc
Biển “ăn” dần đất liền
Đầu năm 2021, đoàn kiểm tra công tác phòng cháy, chữa cháy rừng của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải chuyển hướng sang kiểm tra khu rừng trồng phi lao tại cồn Bửng, xã Thạnh Hải, huyện Thạnh Phú, thay vì theo kế hoạch là kiểm tra khu rừng trồng phi lao tại cồn Ngô Năm, ấp Thạnh Lộc, xã Thạnh Phong. Hạt Kiểm lâm huyện Thạnh Phú cho biết, biển vừa nhấn chìm 5ha rừng phòng hộ tại cồn Ngô Năm, ấp Thạnh Lộc, xã Thạnh Phong, huyện Thạnh Phú. Con đường duy nhất dẫn ra đến cồn Ngô Năm cũng đã bị sạt lở mất không thể đi ra được.
“Sóng biển, triều cường tạo ra xói lở, xâm thực bờ biển. Sóng giật đến trơ gốc những cây phi lao cao lớn, cây phi lao ngã xuống bị sóng cuốn ra khơi vùi lấp dưới cát mất tăm. Cảnh tượng này diễn ra hàng năm ở khu vực ven biển”, một nhân viên bảo vệ rừng tại huyện Thạnh Phú cho biết. Từng cụm rừng phi lao ở huyện Thạnh Phú đang mất đi do xâm thực, hiện ngành chức năng đang tiến hành thống kê diện tích rừng bị mất.
Xâm thực của biển khiến rừng phòng hộ giảm nhanh diện tích, bình quân hàng năm 3 huyện biển Bình Đại, Ba Tri và Thạnh Phú mất khoảng 27ha đất rừng. Theo Ban Quản lý rừng phòng hộ và đặc dụng (thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), trong 5 năm (2015 - 2020), xói lở bờ biển đã “nuốt chửng” 136,2ha đất rừng. Trong đó, huyện Thạnh Phú mất 100ha, kế đến là huyện Bình Đại 19ha và huyện Ba Tri gần 17ha.
Rừng phòng hộ ngày càng thu hẹp, đồng nghĩa với bức tường chắn mưa bão, ngăn gió chướng dần mất đi, dẫn đến kịch bản không mong muốn là sóng biển sẽ cuốn phăng nhà cửa, đất đai sản xuất của người dân. Theo Chi cục Thủy lợi, sạt lở bờ biển ăn sâu vào đất liền trung bình hàng năm khoảng 10 - 15m, làm mất hàng trăm héc-ta đất, gây ảnh hưởng và thiệt hại lớn về đất đai, tài sản của hàng trăm hộ dân.
Để giữ đất liền, tỉnh đã bố trí nguồn vốn thực hiện một số công trình cấp bách xử lý sạt lở và bảo vệ bờ biển. Cụ thể, từ nguồn vốn dự phòng chung của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020, có 3 công trình bắt đầu thi công vào cuối năm 2020 gồm: Kè giảm sóng bảo vệ bờ biển khu vực cồn Nhàn, xã Bảo Thuận, huyện Ba Tri; Dự án xói lở bờ biển khu vực xã Thừa Đức, huyện Bình Đại; Dự án xói lở bờ biển khu vực cồn Lợi xã Thạnh Hải, huyện Thạnh Phú. Tổng mức đầu tư của 3 công trình bảo vệ bờ biển lên đến 282,9 tỷ đồng.
Việc triển khai các công trình nói trên giúp người dân ven biển yên tâm gắn bó với đất sản xuất, ổn định cuộc sống. Góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên biển và vùng ven biển, làm tiền đề để người dân tính toán phương án, mô hình canh tác lâu dài, đưa mức thu nhập bình quân của người dân huyện biển lên cao hơn.
Định hướng giữ đất, lấn biển
Trước tác động của biến đổi khí hậu đến kinh tế và đời sống của người dân ngày càng nghiêm trọng, Tỉnh ủy đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 29-1-2021 về phát triển Bến Tre về hướng Đông giai đoạn 2021 - 2025 và tầm nhìn đến năm 2030 (gọi tắt là Nghị quyết hướng Đông). Một trong những mục tiêu tổng quát của nghị quyết là “mở rộng không gian phát triển nhằm tạo quỹ đất cho đầu tư sản xuất, kinh doanh (trong đó có hoạt động lấn biển)”.
Những cánh rừng phi lao bảo vệ bờ biển ở huyện Thạnh Phú đang dần mất đi do sạt lở bờ biển. Ảnh: T. Thảo
Nghị quyết hướng Đông đề ra 5 nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp chủ yếu bao gồm: phát triển đột phá một số ngành kinh tế biển chủ lực; tập trung huy động nguồn lực đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng chủ yếu, tạo nền tảng để phát triển tỉnh về hướng Đông; quản lý tài nguyên bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu; đảm bảo quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội; tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của nhà nước trong lãnh đạo, điều hành thực hiện tốt định hướng phát triển Bến Tre về hướng Đông.
Nhiệm vụ “tập trung huy động nguồn lực đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng chủ yếu tạo nền tảng để phát triển tỉnh về hướng Đông”, các hoạt động nền tảng được xem là để giữ đất, lấn biển trong giai đoạn 2021 - 2025 gồm: hoàn thành giai đoạn 1 tuyến giao thông động lực ven biển liên tỉnh khu vực Tiền Giang - Bến Tre - Trà Vinh. Bổ sung quy hoạch và thu hút đầu tư một cảng nước sâu, chú trọng đầu tư phát triển mạnh giao thông thủy, nâng cấp cảng Giao Long, mỗi khu, cụm công nghiệp xây dựng một cảng trung chuyển. Về hạ tầng công nghiệp giai đoạn 2021 - 2025, đầu tư hoàn chỉnh hạ tầng Khu công nghiệp Phú Thuận (năm 2022), triển khai đầu tư Khu công nghiệp An Nhơn. Quy hoạch và thu hút đầu tư các khu phức hợp lấn biển như: công nghiệp kết hợp đô thị, thương mại, du lịch, năng lượng sạch, nông nghiệp công nghệ cao. Nghị quyết hướng Đông cũng đề ra nhiệm vụ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển tỉnh về hướng Đông.
Trước mắt về quản lý tài nguyên, tỉnh sẽ lập quy hoạch vùng ven biển và đưa vào quy hoạch tỉnh. Quy hoạch, quản lý và khai thác, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, bền vững các nguồn tài nguyên như đất, cát, nước và theo định hướng mô hình kinh tế tuần hoàn. Bảo vệ môi trường bằng cách quản lý chặt chẽ và phát triển diện tích rừng. Đồng thời, ưu tiên nguồn lực để đầu tư hoàn chỉnh hệ thống đê biển, đê sông, chủ động kiểm soát xâm nhập mặn, bảo vệ sản xuất, phòng chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu, nước biển dâng. Nâng cao năng lực cấp nước sạch, xử lý nước biển thành nước ngọt, đảm bảo nguồn nước ngọt phục vụ sản xuất và sinh hoạt cho các huyện ven biển.
Mục tiêu cuối cùng của Nghị quyết hướng Đông là tăng GRDP đầu người khu vực biển cao hơn mức bình quân của tỉnh vào năm 2025; phấn đấu đưa Bến Tre trở thành một trong các tỉnh dẫn đầu về kinh tế biển tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long và nằm trong nhóm khá các tỉnh ven biển của Việt Nam vào năm 2030.
Bài, ảnh: Thạch Thảo