Hội thảo kỷ niệm 10 ký DOC giữa ASEAN và Trung Quốc

Ngày 22/3, tại Phnom Pênh, Campuchia, diễn ra Hội thảo quốc tế với chủ đề “ASEAN và kỷ niệm 10 năm Tuyên bố về Ứng xử của các bên trên Biển Đông”.

Các diễn giả tại hội thảo một lần nữa khẳng định, qua 10 năm thực hiện, Tuyên bố đã có vai trò nhất định trong việc góp phần duy trì, hòa bình và ổn định tại Biển Đông và khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, ASEAN và Trung Quốc cần nhanh chóng tiến tới xây dựng Bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông, nhằm đảm bảo hòa bình và ổn định lâu dài cho khu vực.

Các tham luận tại hội thảo nhất trí, Tuyên bố về Ứng xử của các bên tại Biển Đông (gọi tắt là DOC), do ASEAN và Trung Quốc ký tại Phnom Pênh, cách đây 10 năm, là một văn kiện quan trọng, thể hiện quyết tâm của các bên liên quan trong việc thúc đẩy hòa bình, ổn định, và tin tưởng lẫn nhau, hướng tới giải quyết hòa bình tranh chấp trên Biển Đông; thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC góp phần củng cố Quan hệ Đối tác Chiến lược ASEAN-Trung Quốc vì Hòa bình và Thịnh vượng.

Tuy nhiên, DOC chưa hoàn toàn đáp ứng được nguyện vọng và mong muốn của các bên liên quan, cũng như các quốc gia có lợi ích chiến lược tại Biển Đông. DOC bộc lộ những bất cập trong việc ngăn ngừa căng thẳng và xung đột trên Biển Đông.

Cụ thể, DOC chưa có tính ràng buộc chính trị và pháp lý; sự chung chung và mập mờ trong DOC dẫn đến các cách diễn giải khác nhau từ phía mỗi nước; DOC không đề cập đến các ranh giới địa lý cụ thể, cũng như không có cơ chế phân xử trong trường hợp xảy ra vi phạm. Từ đó các diễn giả khẳng định, nhằm giải quyết cơ bản và lâu dài những nguy cơ bất ổn hiện nay trên Biển Đông, các bên liên quan cần nhanh chóng xây dựng một Bộ Quy tắc ứng xử (gọi tắt là COC), mang tính ràng buộc pháp lý, khắc phục được những hạn chế của DOC, trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Tiến sĩ Cheam Yeap, diễn giả đại diện cho nước chủ nhà Campuchia, cho rằng: Các lo ngại về an ninh và lợi ích kinh tế sẽ tiếp tục tác động đến chính sách của mỗi nước, tuy nhiên các nguyên tắc và quy định của luật pháp quốc tế phải đóng vai trò khuôn khổ cho những tính toán này. Con đường tốt nhất cho ASEAN và Trung Quốc là cùng hợp tác chặt chẽ trên cơ sở tin tưởng lẫn nhau nhằm thực hiện Tuyên bố về Ứng xử của các bên, tuân thủ các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hợp Quốc và Hiến chương ASEAN.

Đại diện Việt Nam tại cuộc hội thảo.

Tham luận của học giả đại diện cho Việt Nam, Tiến sĩ Võ Xuân Vinh, thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, nhận được sự hưởng ứng nhiệt liệt của cử tọa tại hội thảo, khi nêu bật những nguyên tắc cơ bản của một Bộ Quy tắc Ứng xử mà ASEAN và Trung Quốc cần sớm ký kết; trong đó nhấn mạnh: Các bên tham gia vào Bộ Quy tắc Ứng xử cần khẳng định rõ cam kết của mình đối với mục đích và nguyên tắc của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982, Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác tại Đông Nam Á, 5 nguyên tắc chung sống hòa bình, tiếp thu tinh thần của Quy tắc Thực hiện DOC được ASEAN và Trung Quốc ký kết tháng 11/2011 tại Indonesia…

Tiến sĩ Võ Xuân Vinh chia sẻ: “Về cơ bản, theo quan điểm của tôi hội nghị rất thành công. Hầu hết các quan điểm đều cho rằng đã đến lúc chúng ta phải hướng tới một văn bản mang tính pháp lý cao hơn so với DOC (tức là Tuyên bố của các bên về biển Đông năm 2002 - PV). Chúng ta hướng tới một Bộ quy tắc ứng xử (COC). Và tôi cho rằng với tài ngoại giao của Campuchia, nước chủ nhà của Hội nghị thượng đỉnh ASEAN 2012, thì chúng ta có thể đạt được một thỏa thuận về Bộ quy tắc ứng xử”./.