Hướng đến kỷ niệm 200 năm Ngày sinh danh nhân Nguyễn Đình Chiểu

25/06/2021 - 06:32

BDK - Nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu đã được đề xuất là danh nhân được UNESCO tham gia kỷ niệm 200 năm ngày sinh vào năm 2022. Xung quanh nội dung này, phóng viên Báo Đồng Khởi có cuộc phỏng vấn GS. TS Nguyễn Chí Bền, người được Ban Thường vụ Tỉnh ủy mời tham gia xây dựng hồ sơ quốc gia danh nhân Nguyễn Đình Chiểu để trình UNESCO.

Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Trần Ngọc Tam kết luận tại hội thảo khoa học. Ảnh: Đ. Tài

Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Trần Ngọc Tam kết luận tại hội thảo khoa học. Ảnh: Đ. Tài

* Hồ sơ quốc gia trình UNESCO cùng kỷ niệm danh nhân như thế nào, thưa Giáo sư?

- Từ năm 1956, UNESCO đã tham gia vào việc kỷ niệm các sự kiện lịch sử và các danh nhân lỗi lạc của các nước, khẳng định tầm quan trọng và sự công nhận trên bình diện thế giới đối với các cá nhân hoặc sự kiện. Các cá nhân, sự kiện được UNESCO tham gia kỷ niệm có đóng góp cho sự phát triển văn hóa, tăng cường hiểu biết quốc tế, tạo nên sự gần gũi giữa các dân tộc và đóng góp cho hòa bình thế giới.

Việc UNESCO tham gia vào việc kỷ niệm các danh nhân lỗi lạc cùng các nước thành viên được thực hiện theo các tiêu chí: [1] Danh nhân được kỷ niệm theo năm tròn 50 năm của năm sinh hoặc năm mất của danh nhân (100, 150, 200, 250, 300...); [2] Mỗi năm một quốc gia được đề xuất kỷ niệm 2 cá nhân hoặc sự kiện, một trong số đó ưu tiên về vấn đề bình đẳng giới.

Yêu cầu các quốc gia đề xuất UNESCO cùng kỷ niệm danh nhân của mỗi nước phải có hồ sơ khoa học, đơn đề nghị và công hàm của nước nộp hồ sơ. Đồng thời, nước thành viên cần phải lên kế hoạch cho ít nhất một hoạt động tiểu khu vực, khu vực hoặc quốc tế (hội nghị, triển lãm, thông tin đa ngôn ngữ, sự kiện...) tại trụ sở chính của UNESCO ở Paris (Cộng hòa Pháp). Các nước đệ trình hồ sơ được khuyến khích sử dụng mạng lưới UNESCO trong nước, khu vực cho việc tiến hành các hoạt động kỷ niệm.

* Chúng ta đã làm những gì cho công việc này?

- Đến năm 2020, Việt Nam đã có 4 danh nhân được UNESCO kỷ niệm là Nguyễn Trãi, Hồ Chí Minh, Nguyễn Du và Chu Văn An. Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã giao cho Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy chủ trì tọa đàm kế hoạch hướng tới kỷ niệm 200 năm Ngày sinh Nguyễn Đình Chiểu. Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã mời tôi tham gia xây dựng hồ sơ quốc gia danh nhân Nguyễn Đình Chiểu để trình UNESCO. Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy đã tổ chức hội thảo quốc gia góp ý hồ sơ. Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam cùng Vụ Văn hóa đối ngoại của Bộ Ngoại giao đã tư vấn sửa chữa. Ngày 14-12-2020, hồ sơ danh nhân Nguyễn Đình Chiểu đã được nộp cho Ban Thư ký của UNESCO tại Paris.         

Là người từng làm giám đốc xây dựng 7 hồ sơ quốc gia của Việt Nam trình UNESCO vinh danh di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại theo Công ước 2003 của UNESCO, tôi hiểu cơ hội và thách thức với hồ sơ danh nhân Nguyễn Đình Chiểu. Bên cạnh việc làm sáng tỏ phẩm chất của danh nhân, hồ sơ danh nhân của mỗi quốc gia phải được 2 quốc gia đồng giới thiệu. Hiện tại, hồ sơ danh nhân Nguyễn Đình Chiểu của Việt Nam đã được 4 quốc gia đồng giới thiệu là Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản và Ấn Độ.

* Sắp tới, những công việc gì đặt ra để chúng ta có Nghị quyết của Đại hội đồng UNESCO cùng kỷ niệm 200 năm Ngày sinh danh nhân Nguyễn Đình Chiểu?

- Trong suy nghĩ một số cán bộ quản lý văn hóa, không phải không có người nghĩ rằng công việc thế là ổn, là tốt, chỉ chờ Nghị quyết của Đại hội đồng UNESCO. Nhất là nhận thức đây là cơ hội chúng ta kỷ niệm 30 năm Ngày hội văn hóa của quê hương Bến Tre tại Ba Tri, mà không nghĩ đây là công việc quốc gia, trong đó Bến Tre là đại diện, cơ hội để tăng cường uy tín của Bến Tre trên trường quốc tế.

Hồ sơ quốc gia danh nhân Nguyễn Đình Chiểu mà UBND tỉnh nộp cho Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam là công việc Việt Nam đã đệ trình UNESCO cùng kỷ niệm danh nhân Nguyễn Đình Chiểu vào năm 2022 có 3 hoạt động: Một là, trưng bày thực con người và sự nghiệp Nguyễn Đình Chiểu và gửi trưng bày ảo tới trụ sở UNESCO tại Paris. Hai là, tổ chức hội thảo khoa học quốc tế về con người và sự nghiệp Nguyễn Đình Chiểu vào đầu tháng 3-2022. Ba là, tổ chức lễ kỷ niệm lần thứ 200 năm Ngày sinh Nguyễn Đình Chiểu vào 1-7-2022.

Ba công việc trên phải được thực hiện từ nay đến khi Đại hội đồng UNESCO họp vào tháng 11-2021. Nhưng có việc đã hơi chậm. Chẳng hạn, trưng bày thực về con người và sự nghiệp Nguyễn Đình Chiểu, không có trưng bày thực, làm sao có trưng bày ảo. Bối cảnh thế giới bị tác động bởi dịch Covid-19, khiến chúng ta càng cần trưng bày ảo. Các đại sứ của gần 200 quốc gia thành viên của UNESCO phải hiểu biết Nguyễn Đình Chiểu, nhà thơ lớn, nhà văn hóa kiệt xuất của Việt Nam, thì phiếu thuận mới cao.

Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã giao cho tôi làm sách Nguyễn Đình Chiểu (tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Việt) gửi sang Đại sứ Lê Thanh Vân - Trưởng đoàn Việt Nam tại UNESCO làm tư liệu để quảng bá về danh nhân Nguyễn Đình Chiểu, nhưng cam kết của Việt Nam là gửi trưng bày ảo về con người, sự nghiệp Nguyễn Đình Chiểu tới UNESCO tại Paris.

Với công việc hội thảo khoa học quốc tế dự kiến tổ chức đầu tháng 3-2022 cũng như vậy. Từ nay đến khi ấy chỉ còn 6 tháng là quá ít. Hai tình huống sẽ xuất hiện: nếu khi ấy, Covid-19 còn ảnh hưởng thì tổ chức hội thảo trực tuyến, còn bình thường thì tổ chức hội thảo trực tiếp. Dù tình huống nào, chúng ta vẫn phải có sự tham gia của các học giả quốc tế. Muốn vậy, Ban tổ chức hội thảo quốc tế của Bến Tre phải có chuyên gia, có quan hệ tốt với các học giả quốc tế, có một tổ giúp việc thông thạo ngoại ngữ.

* Là một người gắn bó với Bến Tre, có nghiên cứu về danh nhân Nguyễn Đình Chiểu, xin Giáo sư cho biết tâm huyết của mình?

- Đúng vậy, tôi gắn bó với Bến Tre, có nghiên cứu con người, sự nghiệp nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu, được UBND tỉnh tặng giải thưởng Nguyễn Đình Chiểu đợt II năm 2017. Tôi nghĩ rằng, để Đại hội đồng UNESCO ra Nghị quyết cùng kỷ niệm 200 năm Ngày sinh danh nhân Nguyễn Đình Chiểu vào năm 2022, nhiều việc chúng ta cần phải làm, làm có hiệu quả trong mấy tháng tới. Cá nhân tôi, tôi sẽ mang hết hiểu biết, tâm huyết cho công việc này.

* Xin cảm ơn GS. TS Nguyễn Chí Bền!

PV (thực hiện)

Chia sẻ bài viết

BÌNH LUẬN