Hướng đến một nền nông nghiệp thông minh

Duy trì tốc độ tăng trưởng 1,2%

Báo cáo tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường nhận định, năm 2016, ngành nông nghiệp đã đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức: biến đổi khí hậu, thời tiết phức tạp, thiên tai diễn ra ở khắp các tỉnh, thành trong cả nước. Tại khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và đồng bằng sông Cửu Long xảy ra mưa lớn, lũ lụt. Một số tỉnh miền Trung, sự cố môi trường đã ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống của người dân.

Tuy vậy, với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Chính phủ, sự hỗ trợ của các cấp, các ngành, Bộ NN&PTNT đã phối hợp với các địa phương tập trung khắc phục, vượt qua nhiều khó khăn, ổn định sản xuất. Nhiều chỉ tiêu đặt ra đã đạt kết quả tốt, ngành đã duy trì được tốc độ tăng trưởng 1,2%. Thị trường xuất khẩu năm 2016 có dấu hiệu khởi sắc, trong đó có hơn 10 mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đạt giá trị trên 1 tỷ USD. Bên cạnh những hiệu quả, vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế, cần phải chấn chỉnh trong thực hiện cơ chế chính sách phát triển nông nghiệp, trong đó nổi lên nhiều vấn đề liên quan lĩnh vực đất đai…

Lĩnh vực trồng trọt, năng suất của hầu hết loại cây trồng chủ lực tăng mạnh, chất lượng được cải thiện đáng kể. Nhiều vùng, địa phương chuyển đổi cơ cấu cây trồng rõ nét trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cạnh tranh gay gắt trên thị trường thế giới. Chăn nuôi đã có sự chuyển biến mạnh sang tập trung, quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao. Tỷ lệ che phủ rừng ước đạt trên 41%.

Nuôi trồng thủy sản cơ bản kiểm soát được dịch bệnh, tập trung phát triển các đối tượng chủ lực như: tôm nước lợ, cá tra, nhuyễn thể với các biện pháp thâm canh và duy trì phát triển tốt. Hai sản phẩm chủ lực là tôm nước lợ và cá tra đã được ứng dụng công nghệ cao, tiếp cận với trình độ của thế giới. Đáng chú ý, nguồn giống ngày càng có chất lượng cao. Khai thác thủy sản xa bờ vẫn tiếp tục được đẩy mạnh theo đúng với chủ trương của Chính phủ. Ước tổng sản lượng thủy sản tăng 2% so với năm trước, trong đó sản lượng khai thác thủy sản tăng 1,65% và nuôi trồng thủy sản tăng 1,84%. Kim ngạch xuất khẩu ước đạt trên 7 tỷ USD.

Công nhân Công ty TNHH MTV Gò Đàng Bến Tre chế biến sản phẩm tôm xuất khẩu. Ảnh: C.Trúc

Đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững đang được triển khai đã tạo được sự chuyển biến rõ nét. Cơ cấu sản xuất được điều chỉnh theo hướng phát huy lợi thế của những sản phẩm nông sản đặc thù mỗi địa phương và cả nước, gắn chặt hơn với thị trường tiêu thụ. Các hình thức tổ chức sản xuất được tập trung dần theo hướng hợp tác chặt chẽ trong các chuỗi giá trị. Chương trình nông thôn mới (NTM) đã góp phần thay đổi rõ nét bộ mặt nhiều vùng nông thôn, đặc biệt các xã nghèo, xã đặc biệt khó khăn, tăng hưởng thụ trực tiếp cho cư dân nông thôn, trong đó hơn 2.235 (hơn 25%) xã đạt chuẩn NTM…

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, năm 2017, toàn ngành sẽ tập trung thực hiện quyết liệt tái cơ cấu ngành theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững gắn với Chương trình xây dựng NTM. Một số mục tiêu chủ yếu năm 2017 là đạt tốc độ tăng trưởng GDP nông - lâm - thủy sản từ 2,5 - 2,8%; tốc độ tăng giá trị sản xuất của ngành từ 2,8 - 3,1%; kim ngạch xuất khẩu đạt 31,5 tỷ USD; tỷ lệ xã đạt 19 tiêu chí NTM từ 28 - 30%, nâng cao tỷ lệ che phủ rừng và tích cực trồng mới.

Trụ đỡ của nền kinh tế

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường yêu cầu các cơ quan quản lý của Bộ cần quyết liệt trong chỉ đạo theo tinh thần chủ động, sáng tạo và trách nhiệm. Các vấn đề pháp luật, chính sách quan trọng trình Quốc hội trong năm 2017 cần được chuẩn bị tốt và trình đúng hạn. Tái cơ cấu ngành nông nghiệp sẽ tập trung ở 3 nhóm sản phẩm gồm: sản phẩm quốc gia, sản phẩm cấp tỉnh và sản phẩm theo vùng sinh thái. Các địa phương cần quan tâm nghiên cứu mô hình “mỗi làng một sản phẩm” để nâng cao thu nhập cho người nông dân. Triển khai Chương trình NTM cần gắn với thực hiện tái cơ cấu để thúc đẩy sản xuất.

Đối với công tác an toàn thực phẩm, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao và tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị. Bộ NN&PTNT sẽ tăng cường phối hợp với các địa phương trong công tác thanh tra, kiểm tra; hoàn thiện mạng lưới quản lý chất lượng ở địa phương; hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh xã hội hóa trên cơ sở kiểm tra, giám sát thông qua quy định, quy chuẩn, tiêu chuẩn. Thời gian tới, cần tăng cường công tác thanh tra công vụ, có trọng điểm nhất là nhóm vật tư đầu vào.

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, ngành nông nghiệp luôn là trụ đỡ rất quan trọng cho Việt Nam trong mọi hoàn cảnh, đặc biệt khi xảy ra thiên tai hay đất nước hội nhập kinh tế quốc tế. Điều đó được minh chứng cụ thể trong năm 2016, ngành nông nghiệp gặp rất nhiều khó khăn nhưng đạt gần 32 tỷ USD và luôn đạt tỷ lệ xuất siêu từ 3 - 4%/năm.

Thủ tướng cho rằng “gánh nặng” cho ngành nông nghiệp hiện nay là quy định về hạn điền, số lượng của doanh nghiệp trong nông nghiệp còn quá ít, hàm lượng khoa học công nghệ trong nông nghiệp còn thấp, năng suất lao động nông thôn vẫn chưa cao, thương mại điện tử trong nông nghiệp còn quá lu mờ. Các vấn đề khác như: nạn phá rừng gây suy yếu hệ sinh thái tự nhiên trước vấn đề biến đổi khí hậu, chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi tại một số địa phương chưa đủ mạnh mẽ, thương mại hàng nông sản còn quá hạn hẹp, còn cục bộ về thị trường.

Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, công việc trước mắt là phải tập trung ổn định đời sống cho người dân trong vùng thiên tai đón tết. Đồng thời, tập trung công tác an toàn vệ sinh thực phẩm. Phải tập trung hơn nữa trong thực hiện đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đẩy mạnh liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm thông qua các hợp tác xã kiểu mới và phát triển công nghiệp chế biến. Xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp để có thể nâng cao giá trị nông sản tại thị trường nội địa và xuất khẩu. Tập trung đầu tư hạ tầng cho nông nghiệp và nông thôn…

“Tôi khẳng định những tồn tại về chính sách, pháp luật gây khó cho phát triển nông nghiệp thì các bộ, ngành chức năng cần kiến nghị ngay với Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, nếu đúng thẩm quyền sẽ nhanh chóng được chấn chỉnh, thậm chí bãi bỏ ngay. Cái gì lạc hậu, cản trở phát triển thì phải dẹp ngay để người dân có cuộc sống ngày càng tốt hơn. Nhưng để làm được nhiệm vụ trên với nhân dân thì bộ trưởng, bí thư tỉnh ủy, chủ tịch UBND các tỉnh, giám đốc sở NN&PTNT phải là người giỏi, đặc biệt trưởng phòng NN&PTNT các huyện phải có tài thao lược đủ phát triển tốt nhất vùng đất tại huyện mình. Các tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước phải có kế hoạch phát triển theo đúng đặc thù của nông nghiệp Việt Nam…” - Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh.