Nhận diện gia đình Việt Nam hiện nay, có thể thấy đó vốn là nơi duy trì bền vững các giá trị đạo đức truyền thống nhưng đang đứng trước thách thức, sự tấn công của những quan niệm tư tưởng mới, lối sống mới.
Tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường đang hàng ngày hàng giờ làm suy thoái đạo đức của một bộ phận người trong xã hội. Thực tế cho thấy rằng, trong đời sống xã hội đã có những biểu hiện coi nhẹ những giá trị đạo đức truyền thống, chạy theo thị hiếu không lành mạnh. Đáng chú ý là tệ sùng bái nước ngoài, coi thường những giá trị văn hóa dân tộc, chạy theo lối sống thực dụng, chủ nghĩa cá nhân, vị kỷ… đang gây hại đến thuần phong mỹ tục của dân tộc. Không ít trường hợp vì đồng tiền và danh dự mà bất chấp tình nghĩa gia đình, quan hệ thầy trò, đồng nghiệp.
Một điều đáng buồn là tình trạng giáo dục trong một số gia đình bị buông lỏng, thái độ và hành vi đối xử của con cái đối với cha mẹ đang diễn ra một cách tùy tiện và nhiều lúc thô bạo. Thách thức lớn nhất đối với gia đình Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XXI là cùng với việc tiếp thu những giá trị nhân văn trong xu thế hội nhập, đồng thời phải phát huy những giá trị đạo đức truyền thống của gia đình Việt Nam, đảm bảo cho sự phát triển lâu dài của đất nước. Mặt khác, xây dựng Nhà nước pháp quyền đòi hỏi công dân phải có vốn tri thức pháp lý nhất định. Điều đó đòi hỏi phải kết hợp giáo dục đạo đức và pháp luật cho các thành viên trong gia đình ở nước ta hiện nay.
Đạo đức là giá trị tinh thần được hình thành qua thời gian, được nhiều người thừa nhận và tự nguyện thực hiện. Chính vì lẽ sinh tồn, vì tự do, vì một xã hội dân chủ mà con người làm ra pháp luật. Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự do Nhà nước ban hành hoặc thừa nhận và bảo đảm thực hiện, thể hiện ý chí của giai cấp thống trị trong xã hội, là nhân tố điều chỉnh các quan hệ xã hội. Pháp luật là tiền đề để quản lý nhà nước, quản lý xã hội, chăm lo, bảo vệ quyền lợi cho công dân một cách tối ưu nhất.
Pháp luật và đạo đức có mối quan hệ với nhau. Trước hết, đạo đức và pháp luật đều là hình thái ý thức xã hội, đều là sản phẩm của một điều kiện kinh tế – xã hội nhất định. Để điều chỉnh nhận thức, thái độ, hành vi của con người theo một trật tự nhất định và vì tính cưỡng chế, bắt buộc của pháp luật mà mọi công dân muốn hay không muốn cũng phải thực hiện. Pháp luật luôn quy định những điều được làm, không được làm, còn đạo đức là những chuẩn mực khuyên con người nên và không nên làm, chỉ có lương tâm là tòa án tối cao tự xử những cá nhân vi phạm giá trị đạo đức và sau đó là dư luận xã hội.
Coi trọng và kết hợp chuẩn mực đạo đức với tri thức pháp luật, giáo dục đạo đức với giáo dục pháp luật. Việc tran
