Đại biểu thắp hương đền thờ cụ Lê Quang Quan. Ảnh: Trần Xiện
Ngày 15-2-2019 (nhằm ngày 11 tháng Giêng năm Kỷ Hợi), xã Mỹ Thạnh, huyện Ba Tri tổ chức lễ kỷ niệm 150 năm Ngày mất và khánh thành đền thờ cụ Lê Quang Quan, tức Tán Kế.
Phó chủ tịch UBND tỉnh Trương Duy Hải, lãnh đạo sở, ngành tỉnh, Bí thư Huyện ủy Ba Tri Nguyễn Văn Tuấn, lãnh đạo ban ngành, đoàn thể huyện Ba Tri, lãnh đạo huyện Giồng Trôm đến dự.
Cụ Lê Quang Quan sinh tại làng Mỹ Chánh, huyện Bảo An, Phủ Hoằng An, tỉnh Vĩnh Long, nay là xã Mỹ Chánh, huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre. Lớn lên, ông xây dựng gia đình và lập nghiệp tại xã Mỹ Thạnh.
Từ nhỏ, ông siêng năng luyện tập võ nghệ. Lớn lên, ông đăng lính triều đình nhà Nguyễn.
Năm 1862, sau khi triều đình Huế ký hòa ước nhường 3 tỉnh miền Đông cho pháp, ông cùng một số binh sĩ bất mãn bỏ ngũ trốn về quê tập hợp trai tráng, vận động nhân dân trong vùng, rèn vũ khí, luyện tập võ nghệ, chuẩn bị lực lượng chống Pháp trên quê nhà.
Năm 1867, giặc Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây, ông đứng ra chiêu mộ binh lính phát động khởi nghĩa tại 3 Châu, gồm: Châu Phú, Châu Thới và Châu Bình, được nhân dân tích cực hưởng ứng. Nghĩa quân do ông lãnh đạo dựa vào địa thế hiểm trở đã gây cho giặc nhiều tổn thất nặng nề. Nhưng do chênh lệch về lực lượng và vũ khí, sau thời gian chiến đấu anh dũng, lực lượng nghĩa quân Lê Quang Quan đã bị thiệt hại nặng.
Trước tình thế khó khăn, ông cùng nghĩa quân vào rừng lẫn tránh chờ thời cơ phản công địch.
Do lộ bí mật về địa điểm ẩn náo, ông đã bị giặc bắt và xử tử vào năm 1869.
Cảm phục trước cái chết của người anh hùng vùng đất 3 Châu, nhân dân đã xây dựng đền thờ ông tại xã Mỹ Thạnh, huyện Ba Tri.
Hàng năm, vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Mỹ Thạnh đã long trọng tổ chức lễ dâng hương kỷ niệm ngày mất của ông để tỏ lòng thành kính đối với người anh hùng dân tộc.
Đền thờ cụ Lê Quang Quan được xây dựng năm 1996 và được UBND tỉnh công nhận là di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh về lưu niệm danh nhân.
Nhằm bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị lịch sử, giáo dục truyền thống yêu nước; đồng thời để tưởng nhớ công lao to lớn của cụ Lê Quang Quan, UBND xã Mỹ Thạnh tiến hành xây dựng mới đền thờ cụ trên phần đất của Đình Thần, tọa lạc ấp Mỹ Trung. Đền thờ được xây dựng trong khuôn viên 1.000m2, gồm các hạng mục như: đền thờ, sân nền, cổng rào và khu vệ sinh... Tổng kinh phí xây dựng công trình trên 2,1 tỷ đồng.
Trần Xiện