Những yêu cầu khi thực hiện lập QH xây dựng NTM đòi hỏi nhà thầu tư vấn trên cơ sở QH không gian tổng thể của địa phương, thì phải định hướng sử dụng đất vào các mục đích như QH sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ và xây dựng một cách hợp lý, khoa học, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội lâu dài và bền vững.
Hiện nay, có một số nhà thầu tham gia tư vấn lập đề án QH xây dựng NTM cho một số xã trên địa bàn các huyện. Theo đánh giá chung của các địa phương, chất lượng các đề án QH xây dựng NTM đang lập còn chưa đạt yêu cầu, thể hiện ở chỗ việc phân tích, xử lý số liệu, đánh giá hiện trạng tại các xã chưa sâu sắc… Nguyên nhân là do một số nhà thầu tư vấn mới thành lập, số còn lại từ trước đến nay chỉ thực hiện nhiệm vụ lập QH hạ tầng, QH xây dựng mà không có kinh nghiệm trong lập QH sử dụng đất và QH sản xuất dẫn đến các đề án do các nhà thầu tư vấn này lập chưa thể hiện được hết các yêu cầu của đề án QH xây dựng NTM, việc xử lý và lồng ghép 3 QH trong một đề án là một vấn đề rất mới, nhà thầu tư vấn lại không có nhiều kinh nghiệm nên việc QH sử dụng đất và bố trí sản xuất (nông nghiệp - công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp - dịch vụ) của nhiều đề án chưa hợp lý.
Kinh phí thực hiện còn hạn chế, lại phải lồng ghép 3 loại QH vào một đề án. Quá trình thực hiện thiếu sự phối hợp với các ngành có liên quan, thiếu điều tra, khảo sát thực tế, sử dụng các tài liệu chưa được cập nhật chỉnh lý (bản đồ địa chính, bản đồ hiện trạng,…), chưa cập nhật đầy đủ QH của cấp trên như: QH tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, QH sử dụng đất, QH nông nghiệp và các QH ngành khác trên địa bàn huyện… nên chất lượng của các đề án xây dựng NTM chưa được đảm bảo. Một số nhà thầu tư vấn chưa quan tâm nghiên cứu đúng mức việc lập, thẩm định, phê duyệt QH xã NTM nên dẫn tới chất lượng các báo cáo về nhiệm vụ QH và đề án QH xây dựng NTM cấp xã chưa đạt và chưa sát với thực tế. Các đề án QH mới thiên về QH xây dựng, chưa thể hiện rõ được nhiệm vụ QH “3 trong 1”, nhất là vấn đề định hướng, bố trí sản xuất chưa rõ nét. Tính dự báo phát triển của các đề án hầu hết chỉ mới đáp ứng nhu cầu trước mắt và hạn chế trong định hướng tầm nhìn về lâu dài, tính thực tiễn chưa sát thực, định hướng không gian QH chưa khoa học...
Trình độ chuyên môn của cán bộ trong công tác quản lý và thẩm định các đề án QH tại các địa phương còn thiếu so với nhu cầu, việc nắm bắt và chủ động trong triển khai các nhiệm vụ lập QH xây dựng NTM còn lúng túng, bị động, sự phối hợp giữa các ngành, các cấp có liên quan chưa được chặt chẽ, thiếu kiểm tra, giám sát đối với các nhà thầu tư vấn…
Công tác tuyên truyền về xây dựng NTM, trách nhiệm nghĩa vụ của người dân… chưa được tổ chức thực hiện sâu rộng. Đồng thời, việc lấy ý kiến cộng đồng đóng góp QH ở một số địa phương chưa sâu sắc nên tác dụng còn hạn chế.
Lập QH xây dựng NTM là một nội dung hoàn toàn mới, là tiêu chí đầu tiên cần phải đạt được và cần phải mang tính đột phá, khoa học, góp phần xây dựng mô hình NTM phát triển về mọi mặt kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, đảm bảo an ninh, quốc phòng, giữ gìn phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái… ở vùng nông thôn. Để công tác lập QH xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh Bến Tre mang tính khả thi và phù hợp với định hướng phát triển của các xã nông thôn trong thời gian tới, cần có một số giải pháp sau:
Các cơ quan quản lý Nhà nước về QH ở các cấp cần có sự chủ động trong định hướng QH, không nên giao phó hoàn toàn cho tư vấn. Tổ chức kiểm tra, rà soát lại năng lực của các nhà thầu tư vấn, kêu gọi các nhà thầu có đầy đủ chức năng, có kinh nghiệm nhiều năm thực hiện lập QH, có đầy đủ máy móc, trang thiết bị hiện đại… tham gia thực hiện công tác này. Đơn cử, Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất Bến Tre là đơn vị được chọn làm tư vấn lập QH sử dụng đất 7/9 huyện, thành phố và lập QH sử dụng đất hầu hết các xã thuộc các huyện Ba Tri, Bình Đại, Thạnh Phú và Chợ Lách…
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền rộng rãi đến cộng đồng dân cư trên địa bàn biết được chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, mục đích, ý nghĩa, phương pháp tổ chức thực hiện xây dựng NTM. Tổ chức lấy ý kiến cộng đồng một cách sát thực, hiệu quả để đông đảo các tầng lớp nhân dân cùng tham gia thực hiện. Đồng thời, phải xem việc lập QH xây dựng NTM là một nhiệm vụ trọng tâm và quan trọng, là cơ sở, tiền đề để cấp huyện và cấp xã lập kế hoạch dài hạn và từng năm để thực hiện có hiệu quả chương trình xây dựng NTM ở mỗi địa phương.
Tập trung thực hiện lập QH đối với 25 xã điểm, chú ý đảm bảo chất lượng của từng đề án. Việc xây dựng QH nên phân kỳ để có sự điều chỉnh, rút kinh nghiệm và cần có sự phối hợp của các ngành, các cấp trong xuyên suốt quá trình lập QH, tăng cường kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện của nhà thầu tư vấn… để kịp thời điều chỉnh, yêu cầu khắc phục những bất cập, hạn chế.
Đối với các xã đã QH sử dụng đất riêng, đã được phê duyệt và đang thực hiện, nên giao cho nhà thầu tư vấn lập QH sử dụng đất tiếp tục cập nhật 2 nội dung QH còn lại thành một báo cáo QH xây dựng NTM. Đối với các xã chưa lập QH sử dụng đất thì sẽ ưu tiên chọn các nhà thầu có kinh nghiệm trong lập QH sử dụng đất vì tất cả các QH ngành đều phải dựa trên quỹ đất thực tế và định hướng sử dụng đất để căn cứ lập QH.
Khi lập QH xây dựng NTM, cần lưu ý vấn đề QH sản xuất, QH xây dựng phải gắn với QH sử dụng đất, xác định các chỉ tiêu sử dụng đất cho nhu cầu phát triển, việc chu chuyển đất đai từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp, chu chuyển trong nội bộ từng loại đất, xác định diện tích từng loại đất chuyển mục đích phải đảm bảo đúng quy định… phải đúng định hướng phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo cảnh quan, môi trường, giữ vững ổn định chính trị và bảo đảm an ninh - quốc phòng của địa phương.
Sớm thành lập (hoặc kiện toàn) ban chỉ đạo các cấp, thành lập ban quản lý xây dựng NTM xã do đồng chí chủ tịch UBND xã làm trưởng ban và ở thôn, ấp thành lập ban phát triển thôn, ấp. Tổ chức tập huấn nghiệp vụ quản lý QH cho cán bộ các cấp, quy định thời gian định kỳ để tổ chức hội nghị ban chỉ đạo các cấp để qua đó tiến hành rà soát kết quả thực hiện lập QH ở từng địa phương, đánh giá những khuyết điểm, những tồn tại hạn chế để có phương án khắc phục. Nhân rộng những điểm mới, những ý tưởng mang tính đột phá và khả thi.
