Đó là câu hát, câu thơ quen thuộc mà nhiều người trong chúng ta ai ai cũng biết. Từ lúc mới chào đời, câu hát kia chính là lời ru bên cánh võng mà mẹ hoặc bà đã hát cho chúng ta nghe.
Ngày nay, trong thời đại công nghệ kỹ thuật số, những bà mẹ trẻ thường ru con bằng đĩa hát được đặt bên cạnh chiếc nôi điện tự động đong đưa. Điều đó đã làm cho những câu hát ầu ơ trở nên thưa dần và lạc mất. Vậy nên có nhiều em lớn lên không biết một số câu hát mà từ xưa các bậc tiền nhân đã dùng nó làm lời răn hậu thế. Cũng như câu hát “Lên xe nhường chỗ bạn ngồi” các cô cậu thời nay còn nghe xa lạ. Cũng có thể họ đã nghe được ở đâu đó mà chưa hiểu được chữ “bạn” đó là ai và thuộc đối tượng nào.
Xe buýt ngày thường lượng khách vừa đủ, nhưng ngày cuối tuần và những ngày lễ thì rất đông. Đa số là học sinh ở tỉnh về vai mang, tay xách. Một bà cụ bước lên xe trong bộ dạng nặng nề và yếu đuối. Xe chật ních không còn lấy một chỗ ngồi, thậm chí tôi đã lên từ hai mươi phút trước mà vẫn không có chỗ. Bà cụ đứng trông thật khó nhọc, đôi tay bà với lên tay vịn run run như thể đôi chân kia không chịu đựng nổi trọng lượng của cơ thể. Thấy vậy, tôi bảo một em gái ngồi gần đó: “Này, con gái, con đứng với cô đi, nhường cho bà cụ ngồi một lúc nhé!”. Đứa học trò quay lại gật đầu chào tôi và đứng dậy phụ một tay đỡ bà cụ ngồi xuống. Bà ngồi vào chỗ ấy thở hổn hển, mồ hôi tươm ra nườm nượp và đôi mắt cứ nhìn về tôi như nói lời cảm ơn sự dàn xếp lúc nãy. Xe chạy tiếp trên con đường quen thuộc, hết người bước xuống đến kẻ bước lên và các chỗ ngồi cứ lần lượt thay vào các cô cậu gần đó mà không hề thấy được cái nghĩa cử nhường chỗ cho người lớn tuổi, phụ nữ mang thai hay em nhỏ. Các cô cậu mỗi người một máy điện thoại gắn sẵn tai nghe. Người nghe nhạc, người nhắn tin, kẻ chơi game, đứa lên mạng…
Thời đại công nghệ có khác, không như ngày xưa, mỗi khi lên xe thường hay chuyện vãn, hỏi xem người bên cạnh về đến đâu, học trường nào… làm cho đoạn đường xa ngắn lại. Qua khỏi cánh đồng, xe chạy ngang qua chợ và ngừng lại rước khách. Lần này là một cô bé “tuổi teen” rất xinh xắn trong bộ thời trang thật đẹp và chiếc ba lô trên vai gọn gàng phù hợp với vóc dáng. Xe vừa dừng lại thì cô nàng đã bay hẳn lên xe với động tác nhẹ nhàng. Có lẽ cô ta đã quen với việc mua vé đứng vào những chiều cuối tuần rồi nên đã trang bị cho mình một hành trang thật gọn ghẽ. “Lan!” Cậu trai ngồi nghe nhạc nãy giờ vụt đứng lên và bảo: “Lan ngồi đi, mình đứng cho”. Lan từ chối và tỏ vẻ ái ngại vì cái ba lô trên vai nhưng cậu ấy quá ga-lăng đã kéo tay Lan và đẩy lại ghế ngồi. Cô nàng xì-tin kia phải miễn cưỡng cởi ba lô ra mới ngồi vào ghế được.
Thấy cách đối nhân xử thế ngược đời mà tôi nghe bứt rứt trong lòng. Có lẽ cậu này đã biết câu hát ấy, chỉ là từ “bạn” chưa thông. Tôi muốn đến nói với cậu rằng cư xử như vậy là không phải. Tôi tự hỏi, lỗi này do phụ huynh hay thầy cô giáo? Phải chăng cha mẹ luôn nhường cho con cái, hay thầy cô đã dạy các em chưa đến chốn đến nơi nên một số em chưa biết quan tâm giúp đỡ người già yếu. Từ sau chuyến xe ấy, những bài học có liên quan, tôi đều đem câu chuyện này ra kể nhằm giáo dục tư tưởng cho học sinh. Tôi hy vọng qua bài viết này, các em sẽ rút kinh nghiệm và có ý thức hơn về cách đối nhân xử thế. Đặc biệt là phải có những nghĩa cử cao đẹp ở nơi công cộng để góp phần tô điểm nét văn minh trong cuộc sống đương đại.
