Mùa xuân én về

Công trình điện gió trên địa bàn huyện Thạnh Phú. Ảnh: Cẩm Trúc

Làm giàu từ nắng và gió

Đã mấy năm nay, Thạnh Phú không còn sợ mặn nữa. Mặn đã trở thành nguồn tài nguyên bản địa của huyện. Chính cách tư duy mới mẻ này mà huyện đã gầy dựng nên những vùng sản xuất thuận thiên: gần biển thì nuôi tôm, xa biển thì trồng lúa, mà không phải loại lúa như trước kia, cách trồng như trước kia. Thạnh Phú đang nổi danh với mô hình “con tôm ôm cây lúa”. Vâng, đây thật sự là một mô hình nuôi - trồng ở vùng nước lợ, đề xuất một giải pháp sinh kế trong điều kiện sản xuất hàng hóa theo nhu cầu của thị trường. Sản phẩm người nông dân làm ra đã đường hoàng bước vào thị trường với thương hiệu “Lúa sạch”. Những hạt phù sa mặn kết hợp với cách nghĩ mới và yếu tố khoa học - kỹ thuật đã làm nhuận sắc một vùng đất kém lợi thế cạnh tranh như Thạnh Phú. Vượt qua ngưỡng đó, Thạnh Phú đã đi được một chặng đường!

Giờ đây, Thạnh Phú đang nghĩ và đang khai thác những tài nguyên bản địa khác - đó là nắng và gió.

Thạnh Phú nằm cạnh Biển Đông tràn ngập nắng và lồng lộng gió, rõ ràng nguồn tài nguyên này thật hào sảng. Theo khảo sát của Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) và theo góc độ quan sát của Hội đồng Năng lượng gió toàn cầu (GWEC), Chủ tịch Ben Backwell cho biết: “Đường bờ biển dài hơn 3.200km, Việt Nam sở hữu nguồn tài nguyên điện gió ngoài khơi với hệ số công suất cao và số giờ tải lớn. Cùng với việc đầu tư vào hệ thống truyền tải cũng như điều độ thông minh, điện gió có thể trở thành nguồn chủ đạo của hệ thống năng lượng Việt Nam trong tương lai”. Một nhận định khá lạc quan và rất đáng lưu tâm. Trên cơ sở dự báo nhu cầu điện với các chỉ tiêu phụ tải trong dự thảo Quy hoạch điện VIII và quan điểm phát triển nguồn điện (sau Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26-COP26), đại diện Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo cho rằng, thời gian tới, trong phát triển nguồn điện cần xem xét lại việc phát triển điện than, hướng đến phát triển điện gió trên bờ và đặc biệt là điện gió ngoài khơi.

Vậy chúng ta hình dung nguồn tài nguyên bản địa này như thế nào? Tốc độ gió ở Biển Đông lên đến 6m/s (ở độ cao 65m). Đây là tiềm năng rất lớn về điện gió. Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển thị trường điện gió ngoài khơi với quy mô 5 - 10GW vào năm 2030, giúp tạo ra tổng giá trị gia tăng hơn 60 tỷ USD cho nền kinh tế.

Người dân địa phương cũng đã nhận định về sức gió theo kinh nghiệm của mình. Ông Lê Văn Khuê - một trong những người tham gia công tác hậu cần của “tàu không số”, làm nhiệm vụ vận chuyển vũ khí từ miền Bắc vào miền Nam trong thời chiến tranh chống Mỹ đã cho biết thông tin lý thú: “Mùa chướng đó hén, gió dữ dội lắm, hết thảy mọi người ra cồn buôn bán hay đóng đáy đều kéo róc về hết. Gió đánh sập nhà hết. Chờ qua mùa chướng rồi mới trở ra cồn cất nhà làm ăn trở lại. Cái xứ này năm nào cũng phải vậy!”

Xây dựng trung tâm năng lượng sạch

Kết quả thực hiện kế hoạch xây dựng huyện Thạnh Phú thành trung tâm năng lượng sạch của tỉnh (giai đoạn 2020 - 2030), đến nay, huyện đã triển khai 3 dự án (DA) điện gió, trong đó có 30MW đã vận hành thương mại. Theo Quyết định số 5164 của Bộ Công Thương về việc phê duyệt điều chỉnh, bổ sung Quy hoạch phát triển điện lực tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 - 2015, xét đến năm 2020 và Quyết định số 2497 ngày-3-2015 của Bộ Công Thương về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển điện gió tỉnh Bến Tre giai đoạn đến 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trên địa bàn huyện Thạnh Phú hiện có 7 vị trí được UBND tỉnh cho chủ trương đầu tư điện gió với tổng vốn đầu tư trên 12.070 tỷ đồng, với 185 trụ tua-bin, tổng công suất 422,7MW. Bên cạnh đó, Thạnh Phú còn triển khai 116 DA điện năng lượng mặt trời áp mái với tổng công suất 2,76MW. Gần đây, Thạnh Phú còn được Công ty Năng lượng xanh Việt Nam (Green In) đầu tư trên 1,2 tỷ đồng để xây dựng hệ thống đèn đường, máy lọc nước, bình xịt thuốc bảo vệ thực vật từ năng lượng mặt trời.

Ông Võ Văn Hiện - Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Thạnh Phú nhận xét: Tiến độ chậm bởi vì các DA điện gió cần có thời gian triển khai khá dài (trên đất liền cần ít nhất khoảng 2 năm, trên biển khoảng 3,5 năm) do các thủ tục và điều kiện thi công phức tạp. Riêng các DA điện gió trên biển, việc thi công phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết (gió, triều cường, mưa bão). Các DA trên bờ vướng mắc các quy định về ảnh hưởng trong phạm vi 300m của hành lang an toàn cột tháp gió (theo Thông tư số 02/2019/TT-BCT).

Tháng 9-2022, nhân chuyến khảo sát tại Bến Tre của ngài John Kerry - đặc phái viên của Tổng thống Hoa Kỳ về biến đổi khí hậu, Bí thư Tỉnh ủy Lê Đức Thọ đã khẳng định rằng: “Đây là công việc có ý nghĩa rất thiết thực, thể hiện sự quan tâm của Trung ương và quốc tế đối với tỉnh trong vấn đề ứng phó với biến đổi khí hậu. Nhận thức được vai trò quan trọng của việc phát triển năng lượng sạch đối với biến đổi khí hậu, ngày 29-1-2021, Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TU về phát triển Bến Tre về hướng Đông giai đoạn 2021 - 2025 và tầm nhìn đến năm 2030; Chương trình số 08-CTr/TU ngày 29-1-2021 của Tỉnh ủy về phát triển công nghiệp chủ lực, lực lượng doanh nghiệp của tỉnh giai đoạn 2020 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó nhấn mạnh mục tiêu phát triển năng lượng sạch, phấn đấu giá trị sản xuất công nghiệp từ điện chiếm 15% giá trị sản xuất công nghiệp toàn tỉnh; đồng thời, huy động nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng lưới điện truyền tải (220kV, 500kV) đồng bộ, nhằm đáp ứng khả năng giải tỏa công suất các nhà máy điện gió lên lưới điện quốc gia”.

Song song với việc triển khai xây dựng trụ điện, hệ thống truyền tải, nhà máy điện gió vào đầu tháng 10-2022, Tập đoàn Năng lượng tái tạo Mainstream và đối tác Việt Nam (Tập đoàn AIT) đã lắp đặt trạm đo gió LIDAR cho DA Nhà máy điện gió ngoài khơi Bến Tre, công suất 500MW. LIDAR là hệ thống đo gió tiên tiến nhất hiện nay, nhằm thiết lập các bản đồ gió và cung cấp dữ liệu cho việc xác định sản lượng điện tiềm năng của một khu vực. Hệ thống LIDAR được lắp đặt trên giàn nổi cố định, có mực nước sâu 25m, cách bờ biển tỉnh 40km. Đây là trạm đo gió xa bờ nhất ở Việt Nam, trạm sẽ liên tục thu thập và truyền qua vệ tinh các dữ liệu về gió. DA này có vai trò quan trọng về Chiến lược phát triển năng lượng xanh của Việt Nam, thúc đẩy mục tiêu lắp đặt 7GW điện gió ngoài khơi của Việt Nam vào năm 2030.

Thúc đẩy phát triển toàn diện

Trong thời gian ngắn, nhiều DA về năng lượng tái tạo liên tiếp được xây dựng đã khẳng định mạnh mẽ khát vọng vươn ra hướng Đông của Bến Tre để khai thác nguồn năng lượng sạch, góp phần chuyển dịch nguồn năng lượng quốc gia từ điện than sang năng lượng tái tạo.

Trở lại với mục tiêu xây dựng trung tâm năng lượng sạch ở huyện Thạnh Phú, nhiều người dân đã thừa nhận rằng, trong những năm gần đây, biến đổi khí hậu phần nào tác động đến đời sống, sinh hoạt, sản xuất. Do đó, họ đã mạnh dạn ứng dụng các mô hình sản xuất sạch, xanh để phát triển kinh tế. Trong chăn nuôi, để hạn chế ô nhiễm môi trường, người dân đã sử dụng hầm biogas để tạo chất đốt, tận dụng phế phẩm trong nông nghiệp để ủ làm phân hữu cơ tái sử dụng cho trồng trọt, bước đầu mang lại hiệu quả đáng khích lệ.

Huyện đã có 117 hộ gia đình sử dụng tấm quang năng tạo ra điện với công suất 2,8MW; trong đó, có 19 DA phục vụ sản xuất, nuôi trồng thủy sản với công suất 1,5MW. Ngoài ra, trên địa bàn huyện còn có 3 DA điện gió sẽ phát điện hòa lưới với công suất khoảng 120MW; các DA điện gió đang khảo sát với hơn 1.000MW. 

Từ những DA về năng lượng đang được triển khai ở huyện Thạnh Phú, người dân đã quen dần với các khái niệm “năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, năng lượng địa phương”. Đó chính là những giải pháp để khai thác nguồn tài nguyên bản địa có ý nghĩa quan trọng để thúc đẩy sự phát triển toàn diện về kinh tế - xã hội của huyện Thạnh Phú, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển năng lượng sạch theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI.

Mùa xuân này trên vùng đất biển Thạnh Phú có những cánh én bạc chao nghiêng báo hiệu tin vui về tương lai của một môi trường trong lành, một cuộc sống no ấm khi Thạnh Phú trở thành trung tâm năng lượng sạch của tỉnh Bến Tre.

Kim Liên