Ngành nông nghiệp trước xu hướng sản xuất hữu cơ

Sản xuất dưa lưới theo tiêu chuẩn hữu cơ và công nghệ Israel tại Khu du lịch Phú An Khang.

Bến Tre có kinh tế nông nghiệp là chủ yếu, với hơn 80% diện tích sản xuất nông nghiệp, đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện chỉ tiêu về tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh hàng năm. Tuy nhiên, với diện tích sản xuất manh mún, nhỏ lẻ thì vấn đề phát triển nông nghiệp bền vững theo hướng sản xuất hữu cơ đang đặt ra nhiều khó khăn, thách thức.

Hiệu quả bước đầu

Thời gian qua, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã triển khai nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ trên rau ăn lá, ăn quả các loại và cây dừa. Tiêu chuẩn áp dụng để sản xuất rau hữu cơ là tiêu chuẩn PGS, tập trung tại các xã An Hòa Tây, An Bình Tây và thị trấn Ba Tri (Ba Tri). Theo mô hình, người nông dân nắm vững hình thức quản lý vật tư đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, sổ ghi chép và thường xuyên kiểm tra, thanh tra chéo giữa các hộ và nhóm sản xuất.

Cụ thể, năm 2017, toàn tỉnh có 3 nhóm sản xuất rau hữu cơ, gồm rau ăn lá và ăn quả các loại với 0,96ha, năng suất bình quân đạt 40 tấn/ha/năm, sản lượng ước đạt 30 tấn. Tổng kinh phí thực hiện 75 ngàn USD do Tổ chức phi chính phủ Seed to Table - Nhật Bản tài trợ. Kết quả, các hộ đã áp dụng tốt kỹ thuật nông nghiệp hữu cơ và phương pháp tiếp cận thị trường, từng bước cải thiện thu nhập, nâng cao đời sống. Ngoài việc bán rau cho doanh nghiệp, cơ sở thu mua tại địa phương, các nhóm đã hợp đồng bán rau trực tiếp cho nhóm người tiêu dùng tại TP. Hồ Chí Minh. Giá bán ổn định: 15 ngàn đồng/kg rau giai đoạn chuyển đổi; 18 ngàn đồng/kg rau hữu cơ.

Đối với sản xuất dừa hữu cơ, toàn tỉnh hiện đã xây dựng 2 vùng nguyên liệu dừa hữu cơ tại huyện Mỏ Cày Nam và Giồng Trôm. Trong đó, Công ty TNHH Chế biến dừa Lương Quới liên kết sản xuất và tiêu thụ đối với diện tích 2.000ha (3.500 hộ), Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Bến Tre liên kết sản xuất và tiêu thụ với diện tích 443,9ha (591 hộ). Các doanh nghiệp đã cùng với người trồng dừa thực hiện tiêu chuẩn hữu cơ  EU, USDA-NOP, JAS.

Tương tự với rau hữu cơ, hộ trồng dừa phải nắm vững hình thức quản lý vật tư đầu vào (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…), sổ ghi chép và thường xuyên kiểm tra, thanh tra chéo giữa các hộ và các nhóm sản xuất. Ông Huỳnh Quang Đức - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh đánh giá: “Các hộ nông dân đã canh tác đúng theo các tiêu chuẩn hữu cơ, mang lại hiệu quả cao, tích cực cho người sản xuất và người tiêu dùng. Hiệu quả này được lan tỏa và cần nhân rộng sản xuất trong thời gian tới”.

Cần tiếng nói chung

Trước nhu cầu của thị trường nhập khẩu về các sản phẩm dừa hữu cơ ngày càng cao, các doanh nghiệp phải đầu tư cho nông dân sản xuất dừa hữu cơ. Ngoài hai doanh nghiệp trên đang phát triển diện tích dừa hữu cơ và có hướng phát triển thì hầu hết doanh nghiệp ngành dừa xuất khẩu cũng đang dự kiến xây dựng vùng nguyên liệu dừa hữu cơ trong năm 2018.

Với rau hữu cơ, cái khó hiện nay là sản phẩm chưa đa dạng, chưa nhiều và ổn định, còn phụ thuộc nhiều vào mùa vụ, thời tiết. Nhìn chung, nguồn vật tư đầu vào đủ tiêu chuẩn sử dụng cho sản xuất nông nghiệp hữu cơ còn thiếu. Giá cả sản phẩm rau hữu cơ còn thấp và bấp bênh là một trong những nguyên nhân gây cản trở cho mô hình sản xuất hữu cơ phát triển trong nhiều năm qua. Về vấn đề này, kỹ sư Lê Tiến Nhân - Trung tâm Khuyến nông tỉnh nhận định: Thời gian đầu, các hộ sản xuất hữu cơ vẫn e ngại do giá cả nông sản vẫn chưa chênh lệch. Tuy nhiên, qua thời gian sản xuất, ý thức của bà con đã thay đổi nhiều, công ty mua rau hữu cơ xuất hiện nhiều nên việc tiêu thụ cùng giá bán đã được cải thiện. Thị trường tìm đến rau hữu cơ ngày càng tăng. Thời gian tới, nếu giải quyết được đầu ra với giá bán cao hơn 2 - 3 lần so với sản xuất thông thường thì việc sản xuất rau hữu cơ sẽ thuận lợi. Điều này đòi hỏi phải có một doanh nghiệp đủ mạnh.

Sản xuất hữu cơ trên địa bàn tỉnh những năm qua phải đối mặt với khó khăn, thách thức nhưng ngành nông nghiệp địa phương đã không chịu thua cuộc và mang lại hiệu quả bước đầu. Trong đó phải kể đến vai trò đóng góp của các doanh nghiệp, những nông dân tâm huyết với giải pháp canh tác nông nghiệp bền vững và Tổ chức Seed to Table. “Hướng tới, Trung tâm Khuyến nông tỉnh sẽ tiếp tục hướng dẫn và giám sát quy trình sản xuất của các hộ để đảm bảo chất lượng sản phẩm hữu cơ, hỗ trợ các nhóm sản xuất liên kết các doanh nghiệp thu mua tìm đầu ra cho sản phẩm luôn ổn định. Trung tâm sẽ tăng cường tổ chức thanh tra đánh giá cho các nhóm rau hữu cơ để cấp chứng nhận; tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp, nông dân tham gia chuỗi giá trị dừa về tổ chức sản xuất, kỹ thuật sản xuất theo các tiêu chuẩn hữu cơ quốc tế” - ông Huỳnh Quang Đức cho hay.

Bài, ảnh: Cẩm Trúc