Ngày chất vấn - trả lời chất vấn đầu tiên: Hỏi trúng - trả lời nghiêm

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn của các thành viên Chính phủ trước Quốc hội (QH) đã bắt đầu vào sáng qua, 23-11. Với 24 câu hỏi chất vấn, trong đó có 4 đại biểu chất vấn 2 lần, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng, thành viên Chính phủ đầu tiên đăng đàn, đã được yêu cầu làm rõ các vấn đề liên quan đến tai nạn, ùn tắc giao thông; chất lượng thi công và tiến độ các công trình giao thông trong điều kiện phải tiết giảm chi tiêu công.

Chiều cùng ngày, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát đã trả lời chất vấn về chính sách, giải pháp đầu tư cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn; giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt; biện pháp đảm bảo giữ được 3,8 triệu ha đất lúa, các biện pháp bảo vệ rừng… 4 vị bộ trưởng Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Công thương, Kế hoạch và Đầu tư cũng đã lần lượt được mời giải trình thêm nhiều vấn đề.

Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Đinh La Thăng.

Tai nạn giao thông: sẽ phấn đấu giảm 5%-10%/năm từ năm 2012 

Thừa nhận mức độ nghiêm trọng của tình hình tai nạn giao thông hiện nay và coi đây là hệ quả của rất nhiều yếu tố, từ cơ sở hạ tầng giao thông thiếu đồng bộ đến quản lý nhà nước còn bất cập, ý thức người tham gia giao thông chưa cao, song Bộ trưởng Đinh La Thăng khẳng định, nguyên nhân quan trọng nhất vẫn là hiệu quả quản lý nhà nước còn yếu kém. Đây được coi là khâu đột phá quan trọng sẽ được vị Tư lệnh ngành quan tâm chỉ đạo sâu sát.

Chưa hài lòng với “giải pháp chung chung”, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) chất vấn lại lần thứ 2: “Bộ trưởng có thể cam kết trong mấy năm thì giảm được tai nạn, ùn tắc”? Đây cũng là vấn đề được Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) đặt ra. Ông Nghĩa “đòi” quyền phát biểu hết 2 phút và kết luận bằng chất vấn: “Đề nghị Bộ trưởng phối hợp với Bộ Công an đưa ra chỉ tiêu cụ thể về vấn đề này để cử tri theo dõi, giám sát”?

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TPHCM).

Đáp lời, Bộ trưởng Đinh La Thăng cho biết, Chính phủ đã xác định mục tiêu kể từ năm 2012 mỗi năm giảm 5%-10% số vụ tai nạn giao thông. Trước mắt, năm 2012 được ngành giao thông lựa chọn là năm An toàn giao thông. Bộ trưởng Đinh La Thăng chia sẻ thêm: “Khó có thể nói được bao giờ thì hết được tình trạng tai nạn, ùn tắc giao thông ở các đô thị lớn, đó là vấn nạn song hành cùng với quá trình phát triển, cần có nhiều giải pháp đồng bộ. Nhưng Bộ Giao thông Vận tải sẽ không ngồi đợi mà làm được gì thì sẽ làm ngay, làm kiên quyết”. 

Tư lệnh ngành giao thông cũng kêu gọi toàn hệ thống chính trị và mọi người dân tham gia giao thông cùng chung sức thực hiện mục tiêu này.

Khắc phục tình trạng công trình làm chậm, hỏng nhanh

Một thực tế được nhiều đại biểu như ông Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng), bà Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh)… phản ánh là chất lượng một số công trình giao thông kém, tiến độ thi công chậm góp phần gây ùn tắc, tai nạn giao thông. Đại biểu Nguyễn Thành Tâm (Tây Ninh) phê bình một cách hình ảnh: “Công trình làm chậm, hỏng nhanh, trách nhiệm loanh quanh, hậu quả người dân gánh”.

Bộ trưởng Đinh La Thăng thừa nhận, bên cạnh nguyên nhân khách quan là phải thắt chặt chi tiêu ngân sách, dẫn đến tình trạng một số công trình thiếu vốn nên không đảm bảo tiến độ thi công, còn có những nguyên nhân chủ quan liên quan đến chất lượng ban quản lý dự án, chất lượng nhà thầu.

“Không loại trừ có tình trạng bán thầu, thậm chí tiêu cực như đại biểu đã nêu. Thời gian tới, Bộ sẽ tăng cường công tác quản lý, giám sát hoạt động của các ban quản lý, các đơn vị tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát và các nhà thầu. Đơn vị nào có sai phạm sẽ xử lý thích đáng, sai phạm nặng thì kiên quyết thay thế”, ông Thăng nói.

Một động thái được ông nêu ra để dẫn chứng cho quyết tâm này là việc đình chỉ công tác đối với Giám đốc Ban quản lý dự án đường cao tốc TPHCM – Trung Lương để làm rõ trách nhiệm.

Bộ trưởng cho biết, sau khi nhận được thông tin về chất lượng kém của công trình này, sáng Chủ nhật vừa rồi ông đã vào tận nơi kiểm tra và xác nhận nhiều đoạn đường không đảm bảo. Ngoài việc đình chỉ công tác của Giám đốc Ban quản lý dự án, Bộ đã yêu cầu nhà thầu thi công phải khẩn trương khắc phục và phải chịu mọi chi phí.

Là một trong 4 đại biểu đăng ký chất vấn tới 2 lần, đại biểu Bùi Thị An (Hà Nội) kiên trì yêu cầu Bộ trưởng cho biết về tuổi thọ công trình gắn với suất đầu tư một cách cụ thể. Mặc dù cho rằng vấn đề này còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như điều kiện sử dụng, tải lượng, điều kiện thời tiết… và cho đến nay chưa có văn bản nào quy định; song tiếp thu ý kiến đại biểu, Bộ trưởng hứa sẽ chỉ đạo nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn theo hướng này để cử tri có thể giám sát, kiểm tra. 

Đại biểu Bùi Thị An (Hà Nội).

Nhiều vấn đề khác như định hướng quy hoạch đầu tư mạng lưới đường sắt, kiểm định chất lượng các cơ sở đào tạo lái xe, xử lý nghiêm người điều khiển phương tiện giao thông có sử dụng rượu bia; minh bạch hóa thu – chi quỹ bảo trì đường bộ cũng đã được Bộ trưởng Đinh La Thăng thẳng thắn trao đổi với các đại biểu.

Bộ trưởng Thăng cho biết, việc thu phí bảo trì đường bộ sẽ được thu trực tiếp trên đầu phương tiện, vì thế không có chuyện tùy tiện sử dụng tiền thuế của người dân vào mục đích duy tu, sửa chữa đường bộ.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng điều hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn.

• Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát: Sản xuất lớn thực sự là bài toán khó

Liên quan đến câu hỏi của nhiều đại biểu về đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn - Bộ trưởng Cao Đức Phát và sau đó là Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ đều khẳng định, trong những năm qua, tổng chi và tỷ lệ chi ngân sách cho nông nghiệp, nông thôn hàng năm đều tăng so với các năm, năm 2010 là 39,3%, 2011: 38,9% và 2012 là 40,9% tổng chi ngân sách nhà nước.

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát.

Trả lời đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa (TPHCM) về tích tụ ruộng đất để có thể sản xuất sản phẩm nông nghiệp quy mô lớn, áp dụng công nghệ hiện đại, bộ trưởng cho biết, Việt Nam có 13,5 triệu hộ nông dân và hàng chục triệu mảnh ruộng nhỏ, do đó sản xuất quy mô lớn thực sự là bài toán khó. Tuy nhiên, chúng ta cũng đã có những vùng sản xuất quy mô lớn, cả với trồng trọt và chăn nuôi. Chính phủ đã có nhiều giải pháp hướng dẫn nông dân góp ruộng, sản xuất nông nghiệp, hỗ trợ thông qua việc đầu tư xây dựng công trình thủy lợi và hỗ trợ trực tiếp cho một số loại cây trồng…

Phát biểu sau đó, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Minh Quang bổ sung giải pháp tích tụ ruộng thông qua chuyển nhượng, thuê đất. “Doanh nghiệp nên chú trọng giải pháp thuê đất của hộ gia đình, sau đó sử dụng chính những lao động đó làm việc cho doanh nghiệp”, ông gợi ý.

Về việc dạy nghề cho nông dân, đại biểu Đỗ Mạnh Hùng (Thái Nguyên) đặt vấn đề: Trong lĩnh vực này hiện đang có 4 không: không đúng (tiền đem xây dựng trung tâm rồi không mấy ai đến học); không trúng (dạy ít nghề, kiến thức cũ), không cao, không mạnh (chưa huy động nhiều nhà khoa học, chuyên môn). Bộ trưởng có hướng xử lý như thế nào”? Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết, tuy cũng còn rất nhiều việc phải làm, phải đổi mới, nhưng chắc cũng không đến nỗi 4 “không”, dù tôi hiểu rằng đại biểu muốn dùng cách nói khái quát hóa đó để nhắc nhở chúng tôi cố gắng hơn nữa”, tư lệnh ngành nông nghiệp điềm đạm giải thích.

Cùng đó, Bộ trưởng Cao Đức Phát và Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng đã giải đáp chất vấn của nhiều đại biểu QH về việc nâng cao tính cạnh tranh cho nông sản Việt Nam và xây dựng hàng rào kỹ thuật để ngăn chặn những nông sản kém chất lượng “chảy” vào nước ta, vấn đề ngăn chặn sự lạm dụng hóa chất trong các hoạt động nông nghiệp; quản lý giá và thị phần thức ăn gia súc để đảm bảo quyền lợi cho người nông dân...

Đại biểu Dương Trung Quốc thêm một lần nữa làm nóng nghị trường với cách nói đầy hình ảnh “mượn voi về dạy sử”, khi ông lên tiếng cảnh báo về sự mất mát tài nguyên rừng. Ông nói: “Sau sự ra đi của con tê giác duy nhất còn lại, tới đây sẽ là voi. Và nếu quản lý rừng yếu kém như thế này thì tôi e mai đây chúng ta sẽ phải mượn voi từ nước bạn về để dạy bài học về Hai Bà Trưng cưỡi voi đánh giặc”.

Đại biểu Dương Trung Quốc.

Cũng trong nhóm vấn đề này, các đại biểu Ngô Văn Minh (Quảng Nam), Huỳnh Thành Đạt (TPHCM), Đồng Hữu Mạo (Thừa Thiên - Huế) cùng bày tỏ lo ngại về những ảnh hưởng nghiêm trọng của lũ lụt, biến đổi khí hậu… đến đời sống của nhân dân, đặc biệt là ở những khu vực nông thôn và muốn được biết rõ những đối sách của Chính phủ.

Được sự yêu cầu của Chủ tịch Quốc hội, ba vị Bộ trưởng khác cũng đã đăng đàn giải trình thêm về tình hình tai nạn, ùn tắc giao thông và huy động vốn đầu tư cho các công trình giao thông trọng yếu. Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng: Phải thay đổi tư duy địa phương chủ nghĩa Theo ông Trịnh Đình Dũng, trong phạm vi chức trách của mình, Bộ Xây dựng sẽ xúc tiến việc xây dựng các quy hoạch đô thị theo tư duy vùng để chia tải cho các đô thị trung tâm. Đặc biệt, từng khu đô thị cần xây dựng đồng bộ hạ tầng kỹ thuật – xã hội, tránh việc cư dân phải giao thông “con lắc” giữa các khu. Bộ mong muốn chính quyền các đô thị thực hiện các quy định về cho phép xây dựng nhà cao tầng, dành đất cho các công trình giao thông; đẩy nhanh tiến độ di chuyển các trường đại học ra ngoại thành, kiểm soát quy mô bệnh viện trong đô thị trung tâm. Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang: Cần nghiêm cấm lãnh đạo các cấp, công chức trong bộ máy chính quyền can thiệp vào việc xử phạt vi phạm luật lệ giao thông Tổ chức giao thông hợp lý, xử lý kịp thời những “điểm đen” hiện nay, xóa bỏ đường ngàng trái phép, bố trí trực ở đường ngang nguy cơ cao, tăng cường tuần tra, xử lý vi phạm về giao thông… là những biện pháp mà ngành công an sẽ nỗ lực thực hiện để phối hợp với ngành giao thông và chính quyền địa phương nhằm làm thiểu tai nạn, ùn tắc giao thông. Tuy nhiên, Bộ trưởng Trần Đại Quang cho rằng  mức phạt đối với hành vi vi phạm pháp luật về giao thông hiện nay chưa đủ sức sức răn đe. Ông đề nghị một mặt nâng mức phạt tiền, mặt khác áp dụng thêm những hình phạt bổ sung, chẳng hạn như kiên quyết tịch thu xe của đối tượng tham gia đua xe; ràng buộc trách nhiệm của chủ phương tiện. Bộ trưởng cam kết sẽ xây dựng lực lượng cảnh sát giao thông trong sạch, vững mạnh, kiên quyết xử lý những trường hợp tiêu cực; nhưng yêu cầu “nghiêm cấm lãnh đạo các cấp, công chức trong bộ máy chính quyền can thiệp vào việc xử phạt vi phạm luật lệ giao thông”. Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh: Hoàn thiện khung pháp lý để xã hội hóa đầu tư Ba sự thay đổi cần có trong lĩnh vực đầu tư để góp phần cải thiện bức tranh về giao thông hiện nay, theo Bộ trưởng Bùi Quang Vinh, bao gồm thay đổi tư duy về đầu tư, hoàn thiện khung pháp lý để xã hội hóa đầu tư, chấp nhận giá và phí hợp lý, đảm bảo cho nhà đầu tư thu hồi vốn. Tới đây, khi tổng mức đầu tư công giảm dần thì phải mở ra nguồn đầu tư mới cả trong và ngoài nước. Vốn Ngân sách Nhà nước  thay vì đầu tư 100% cho công trình thì nay sẽ chỉ làm “vốn mồi”, những công trình nào, hạng mục nào có thể thu hồi vốn thì huy động vốn ngoài ngân sách. Nhưng muốn vậy, người dân cần chấp nhận thay đổi thói quen sử dụng các công trình giao thông miễn phí. Bên cạnh đó, các ngành, các cấp và chính quyền địa phương cần nỗ lực hơn nữa trong tác gảii phóng mặt bằng để có mặt bằng sạch cho nhà đầu tư. Vấn đề là phải hành động “máu lửa” Bên hàng lang Quốc hội chiều 23-11, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng cho biết, vì là lần đầu tiên trả lời chất vấn trước Quốc hội, nên không tránh khỏi áp lực tâm lý. Với câu hỏi: Bộ trưởng có tự tin với những gì đã trả lời? Ông nói: “Vấn đề không phải là tự tin hay không tự tin mà là công việc tôi đang triển khai có làm được không. Tất cả những vấn đề của ngành giao thông mà đại biểu chất vấn ai cũng biết. Vấn đề bây giờ là hành động. Phải tổ chức triển khai một cách quyết liệt, máu lửa chứ không chỉ nói”. - PV: Không chỉ một đại biểu đặt câu hỏi bao giờ hết tai nạn giao thông (TNGT), thưa ông? Bộ trưởng ĐINH LA THĂNG: Tôi cho đó là câu hỏi vui. Không thể hết TNGT. Đó là một phần của cuộc sống. Khi kinh tế phát triển, phương tiện gia tăng, mật độ cuộc sống ngày càng sôi động thì chúng ta chỉ có thể kiềm chế và giảm TNGT. Không thể trả lời bao giờ hết TNGT hoặc năm 2012 có giải quyết hết điểm đen giao thông không. Tôi không thể hứa điều không khả thi. - Bộ trưởng Bộ Xây dựng nói do áp lực gia tăng phương tiện cá nhân mà cơ sở hạ tầng thì chưa theo kịp nên 10 năm nữa giảm ùn tắc ở Hà Nội, TPHCM và 15 năm là giải quyết triệt để? Quy hoạch là việc của Bộ Xây dựng. Chúng ta nói để giải quyết ùn tắc và TNGT thì ý thức của người tham gia giao thông là quan trọng. Nhưng trước hết phải là quản lý Nhà nước. Người dân đâu có cấp phép xây dựng nhà cao tầng, cấp phép cho thuê lòng đường vỉa hè. Người dân không muốn bị tai nạn khi ra đường, vì vậy trừ một số ít thiếu ý thức, còn lại đa số người dân có ý thức chấp hành luật lệ giao thông. Nhưng do quản lý Nhà nước còn nhiều yếu kém nên đã tác động đến ý thức chấp hành luật lệ. Đơn cử khi tắc đường, vỉa hè còn trống thì người dân liền vọt lên. Do thực thi pháp luật không nghiêm dẫn đến người thực hiện tốt hay không tốt đều như nhau. - Nhiều khả năng Quốc hội ra nghị quyết về chất vấn, theo đó quyết nghị từ năm 2012 mỗi năm giảm 5%-10% TNGT thì bộ trưởng có lo không? Chính Bộ GT-VT, Chính phủ đề xuất Quốc hội giám sát và ra nghị quyết chuyên đề về bảo đảm an toàn và chống ùn tắc giao thông. Nếu làm quyết liệt và toàn dân, cả hệ thống chính trị vào cuộc thì sẽ làm được. Bác Hồ đã nói “khó trăm lần dân liệu cũng xong”, khi toàn dân đã vào cuộc thì không lý gì không thể làm được. Cần tạo nên phong trào tẩy chay những người vi phạm giao thông, những người làm công vụ sai phạm. Các địa phương cần coi nhiệm vụ giảm ùn tắc giao thông ngang với nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội. - Bộ trưởng bình luận gì về điều hành phiên chất vấn của Chủ tịch Quốc hội? Chủ tịch điều hành rất hay, rất đúng luật. Đó là một phong cách mới, tạo điều kiện cho cả người chất vấn và người trả lời. Tôi thấy rất thoải mái. Cách điều hành của chủ tịch không để bộ trưởng trình bày báo cáo như thông lệ mà đi vào chất vấn ngay với các nhóm vấn đề đã tiết kiệm nhiều thời gian. Đặc biệt, việc chủ tọa để các đại biểu được chất vấn đến cùng vấn đề là rất hiệu quả.