
Bìa sách “Tôi đi học”.
Nhà giáo ưu tú Nguyễn Ngọc Ký sinh năm 1947 tại Hải Hậu, Nam Định. Thầy bị liệt đôi tay từ năm 4 tuổi, năm 7 tuổi thầy quyết tâm đến trường và dùng chân để viết. Thầy hai lần được Chủ tịch Hồ Chí Minh thưởng huy hiệu vì thành tích vượt khó học giỏi. Năm 1970, Nguyễn Ngọc Ký tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Hà Nội, sau đó đi dạy và được phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú vào năm 1992. Khi nghỉ hưu, dù sức khỏe yếu nhưng thầy vẫn miệt mài, ngày ngày vừa đi giao lưu với học sinh các trường vừa tư vấn tâm lý, giáo dục qua Tổng đài 1088 TP. Hồ Chí Minh và tiếp tục viết sách.
Học sinh cả nước trong 50 năm qua đã biết và xem thầy Nguyễn Ngọc Ký là thần tượng khi được học bài “Em Ký đi học”, “Anh Ký đi học”, “Bàn chân kỳ diệu”. Đến nay gia tài sáng tác của thầy đã 30 đầu sách, nhiều cuốn đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc như “Tôi đi học”, “Tâm huyết trao đời”, “Những tâm hồn dấu yêu”…
Đặc biệt, tác phẩm “Tôi đi học” là tác phẩm rất đặc sắc của thầy. Sách được viết khi Nguyễn Ngọc Ký bắt đầu là sinh viên khoa Ngữ văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội. Sách ra mắt độc giả lần đầu với tên “Những năm tháng không quên”, sau đó được đổi tên là “Tôi đi học”. Sách được tái bản nhiều lần và luôn được nhiều thế hệ học sinh coi là sách gối đầu giường.
Tác phẩm là tự truyện thầy kể về cuộc đời mình - cậu bé Ký, từ sau cơn sốt bại liệt đôi tay bỗng trở nên nặng trịch, không thể cầm được quả cam hay cùng chơi đánh đáo với bạn bè. Thời gian đầu khi đến lớp, cậu viết chữ bằng miệng nhưng không được… Không nản chí, cậu bắt đầu tập viết bằng đôi chân của mình với nhiều khó khăn cùng nước mắt. “Nhiều lúc tôi đã lấy hết sức quặp thật chặt bút chì, cố nắn nót từng nét một, thì cũng nhiều lúc tôi bị chuột rút đến co quắp cả ngón chân…” (Những ngày tập viết). Vượt qua những tháng ngày đó, cậu bé Ký không chỉ viết được chữ bằng chân mà còn làm được thủ công, cắt khẩu hiệu, tập bơi…
Sách gồm có 39 câu chuyện về cuộc đời của thầy, bắt đầu từ “Sau cơn sốt bại liệt”, “Ôi, sao tay Ký lại thế này!” đến thành quả đầu tiên là “Bài thủ công điểm 10” rồi “Chuyện tập bơi”, “Gắn mình với tập thể mới có niềm vui” và “Được tham gia lao động tôi vui lắm” hay thông điệp “Đừng để phút nào của tuổi trẻ trôi đi hoài phí”… Xuyên qua những câu chuyện, người đọc hình dung cả một quá trình sống cố gắng, miệt mài học tập, nhẫn nại rèn luyện của thầy. Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Hoàng Như Mai đã nhận xét về người học trò đặc biệt của mình ở trang đầu trong cuốn “Tôi đi học” như sau: “Từ cậu bé tật nguyền đôi tay, được gia đình, bạn bè, thầy cô hết lòng yêu thương, chăm sóc, Ký đã dùng đôi chân viết nên cuộc đời mình như một huyền thoại…”.
Vào cuối tháng 9-2022, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Ngọc Ký đã trút hơi thở cuối cùng tại TP. Hồ Chí Minh, hưởng thọ 75 tuổi. Thầy là tấm gương vượt khó tuyệt vời và trở thành huyền thoại cho bao thế hệ cắp sách tới trường suốt nửa thế kỷ qua.
Bài, ảnh: Huỳnh Anh