|
Tiến sĩ Mario (ảnh: Reuters) |
Chuyện đời của Mario R.Capecchi có lẽ là một trong những mẩu chuyện độc đáo, bi hài nhất trong số các khoa học gia từng nhận giải Nobel khoa học. Tiến sĩ Mario - giáo sư đại học ở bang Utah (Mỹ) - đoạt giải Nobel Y học năm 2007 cùng với hai nhà khoa học khác là Oliver Smithies (Mỹ) và Martin J.Evans (Anh).
Mario sinh trưởng tại Verona, Ý, ngày 6 tháng 10 năm 1937. Ông xuất thân trong một gia đình được xem là "hợp chủng, đa dạng". Bà ngoại của Mario - Lucy Dodd, một nữ họa sĩ theo trường phái ấn tượng - với dòng máu lãng tử, đã phiêu bạt theo tàu bè từ Portland, Oregon (Mỹ) đến Ý để theo đuổi nghề họa. Tại đó, bà gặp rồi kết hôn với nhà khảo cổ học người Đức Walter Ramberg. Mẹ của Mario - Lucy Ramberg, một nhà thơ sa đà vào nhóm "The Bohemians", một nhóm nghệ sĩ chống phát xít - rồi yêu cuồng nhiệt tay phi công người Ý Luciano Capecchi. Hai người sống thầm lặng trong căn nhà gỗ bên rặng Alps mà chẳng cưới hỏi gì. Rồi cha của Mario "mất tích trong khi thi hành nhiệm vụ" ở Libya. Do dự báo trước nguy cơ có thể bị bắt nên Lucy bán hết đồ đạc và gửi người quen là một nông gia trong vùng để nhờ chăm sóc cho Mario trong trường hợp khẩn cấp. Rồi chuyện phải đến đã đến.
Lucy Ramberg bị lực lượng Gestapo bắt giam vào trại tập trung Dachau năm 1941 thì Mario được nuôi dưỡng theo đúng kế hoạch, nhưng chỉ được một năm thì gia đình nông dân đó không kham nổi. Thế là cậu bé Mario mới 4 tuổi rưỡi đã bắt đầu cuộc sống bụi đời. Trong vòng hơn 4 năm kế tiếp, Mario trôi nổi trên các đường phố miền Bắc nước Ý, mà sau này ông nhớ lại là "thỉnh thoảng sống lang thang trên đường phố, thỉnh thoảng gia nhập các nhóm trẻ đường phố, thỉnh thoảng sống trong các trại mồ côi, trại tế bần, mà hầu hết thời gian là đói khát".
Mario hầu như sắp chết vì suy dinh dưỡng khi bà Lucy tìm được cậu bé. Cậu nằm bẹp dí trong nhà thương ở Reggio Emilia trong khu dành cho các trẻ em bị ruồng bỏ mà khẩu phần mỗi ngày chỉ có một ly nước lá diếp với chút ít vỏ bánh mì. Mario muốn trốn khỏi bệnh viện nhưng cơn sốt và đói đã giữ cậu lại. Hơn nữa, cậu chẳng có áo quần để có thể bước ra đường phố nên đành nằm chờ chết ở đó. Thời may, quân đội đồng minh giải phóng trại Dachau năm 1945, Lucy thoát ra và đi tìm con. Bà phát hiện Mario nằm trong bệnh viện sau gần cả năm tìm kiếm. Bà đưa Mario về Rome.
Năm 1946, em trai bà Lucy là Edward Ramberg, một nhà vật lý Mỹ, gửi tiền qua cho mẹ con bà trở về Hoa Kỳ. Hai mẹ con sống trong một cộng đồng Quaker ở Pennsylvania. Mario đổi đời từ đó. Cậu được gửi vào học lớp 3 cho dù trước đó, một chữ tiếng Anh bẻ làm đôi cũng không biết. Thoát khỏi cảnh đói khát trên đường phố, Mario học hành ra trò. Cậu tốt nghiệp trung học ở Pennsylvania năm 1956, rồi cử nhân hóa lý năm 1961 tại Antioch Colleg