Nhiều khó khăn trong triển khai thực hiện

Nghị định này quy định cơ chế đặc thù trong quản lý đầu tư xây dựng đối với một số dự án thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016 - 2020 có quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp, Nhà nước hỗ trợ đầu tư một phần, phần còn lại do nhân dân đóng góp (gọi tắt là dự án nhóm C quy mô nhỏ). NĐ 161 ra đời cho phép dự án được áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù lập hồ sơ xây dựng công trình đơn giản (gọi tắt là hồ sơ xây dựng công trình) thay cho báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng. Ấp hoặc xã được làm chủ đầu tư, tự thực hiện khâu dự toán, thiết kế theo thiết kế mẫu, người dân và địa phương tự quyết định việc thuê mướn nhân công, người dân tham gia đóng góp ngày công lao động được quy ra thành tiền, thanh quyết toán đơn giản và không bị mất tiền thuế.

Vài năm trở lại đây, bộ mặt giao thông nông thôn xã Tân Thiềng, Chợ Lách đã có nhiều thay đổi, đường sá được trải bê-tông, người dân đi lại dễ dàng, đây là tín hiệu vui ở một xã từng được xem là khó khăn nhất, nhì của huyện Chợ Lách khi địa bàn rộng đến 11 ấp, dân cư hơn 13 ngàn người. Trong năm 2017, Tân Thiềng hoàn thành tuyến đường Dự án 18 - Năm Mức dài 850m, rộng 3,5m, bề dày bê-tông 16cm, tổng mức đầu tư 2,3 tỷ đồng (về cơ cấu vốn tỉnh 30%, huyện 20%, xã và người dân 50%) thực hiện theo NĐ 161. Ông Nguyễn Văn Chang - Chủ tịch UBND xã cho biết: Chúng tôi đã tiết kiệm được rất nhiều thứ khi thực hiện công trình như vật liệu mua tại chỗ nên giá thấp do vận chuyển gần, ván cốt pha người dân cho, người dân đóng góp ngày công lao động, chất lượng công trình được quan tâm. Bên cạnh đó, tính dân chủ được phát huy theo hướng dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và nhận được sự quan tâm của cả cộng đồng khu vực hưởng lợi cùng tham gia giám sát.

Trưởng ấp Thanh Yên Nguyễn Văn Ưng - người có mặt xuyên suốt hơn 2 tháng xây dựng công trình bày tỏ: Trước đây, các công trình trên địa bàn ấp đều do huyện làm, chúng tôi chỉ cử một tổ giám sát. Nay NĐ 161 ra đời tôi cho là rất hay, vì ở đây xứ cây trái, ván cốt pha người dân cho chúng tôi đem đi cưa không xiết, vật liệu cứ gởi nhà bà con, bà con trong ấp thay phiên nhau góp ngày công lao động, một tạp chất nhỏ cũng được người dân lượm ra hết. Trong quá trình tham gia công tác xã hội người dân có sự gắn kết với nhau nhiều hơn, ý thức trách nhiệm của dân được nâng cao vì họ tự làm chủ việc thực hiện công trình, khi công trình hoàn thành người dân vui mừng, bảo quản kỹ lắm, không cho xe quá tải vào.

Trước cách thực hiện mới này, người dân ấp Thanh Yên bày tỏ sự tin tưởng vào chất lượng công trình và cho rằng việc xây dựng giao thông trên địa bàn ấp sẽ “nhẹ gánh” hơn vì tiết kiệm được nhiều chi phí.

Vẫn còn nhiều cái khó

NĐ 161 ra đời tuy giúp nhiều địa phương xây dựng nông thôn mới gỡ khó, đẩy nhanh tiến độ thực hiện tiêu chí 2 giao thông (về vốn) nhưng lại bộc lộ nhiều khó khăn cho cấp xã.

Xã An Thới, huyện Mỏ Cày Nam cho rằng, nhiều công trình trên địa bàn xây dựng qua những địa hình khác nhau nên địa phương không biết cách xử lý nền hạ, thiết kế mẫu, thiết kế điển hình của trên hướng dẫn chỉ là mẫu số chung, khiến xã rất lúng túng không biết thực hiện như thế nào. Đối với Tân Thiềng, xã đã thực hiện được công trình nhưng trong hoàn cảnh hết sức vất vả vì không biết lập dự toán, từng chút một phải chạy về huyện nhờ chỉ dẫn, hỗ trợ; mặc dù cán bộ xã khó khăn lắm mới hoàn thành nhiệm vụ nhưng xã không có kinh phí để bồi dưỡng.

Còn với Tân Thanh Tây, ông Nguyễn Văn Thuận - Chủ tịch UBND xã lo ngại: Cán bộ xã không ai có chuyên môn chuyên ngành cầu đường, khâu lập hồ sơ đối với xã đã khó, xem được bản thiết kế để thẩm định càng khó. Chúng tôi phải chạy tới chạy lui tìm người quen hỏi, nhờ sự giúp đỡ của cơ quan chuyên môn nên thời gian triển khai chậm hơn nhiều so với kế hoạch.

UBND tỉnh đã có Hướng dẫn số 546 ngày 16-2-2017 để thực hiện NĐ 161, nhưng việc thực hiện tiếp tục bộc lộ một số khó khăn. Ngày 7-9-2017, UBND tỉnh đã ban hành Công văn số 4062 về việc khẩn trương đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân và nâng cao hiệu quả các dự án đầu tư công. Theo đó, nhằm bổ sung Hướng dẫn số 546, công văn bổ sung thêm hai mục: nội dung chính là nâng tổng mức đầu tư từ dưới 5 tỷ đồng (theo tiêu chí dự án nhóm C quy mô nhỏ trong NĐ 161) lên dưới 15 tỷ đồng (theo Nghị quyết số 70 ngày 3-8-2017 của Chính phủ); đồng thời, cho phép địa phương tổ chức đấu thầu theo quy định hiện hành đối với những công trình, dự án mà cộng đồng dân cư, nhóm thợ tại địa phương không có khả năng thực hiện.

Bên cạnh đó, các xã cũng đang chờ tỉnh công bố nội dung, định mức hỗ trợ chi phí chuẩn bị và quản lý thực hiện các dự án nhóm C quy mô nhỏ (UBND tỉnh giao Sở Xây dựng chủ trì thực hiện).