Nhìn từ cánh đồng mẫu 50ha ở Tân Xuân

Cắt lúa.

Thay đổi tập quán sản xuất

Hai anh em ông Lê Quang Hùng và Lê Quang Minh phấn khởi chia sẻ: Hơn 8 năm gieo sạ giống lúa OC10 nhưng đây là lần đầu tiên lúa thu hoạch vừa đạt năng suất cao vừa bán được giá. Ông Lê Quang Hùng có 5 công đất vừa thu hoạch, năng suất đạt trên 5 tấn/ha. Lúa cắt phơi ngoài đồng, máy tuốt xong về phơi một nắng, thương lái đến tận nhà mua với giá 6.800 đồng/kg nhưng ông chưa bán. Ông Lê Quang Nhơn, đất liền ranh, niềm vui cũng không kém: Tôi sạ 1ha đất, mới thu hoạch phân nửa diện tích, năng suất đạt trên 5,5 tấn/ha, trong khi đó vụ Hè - Thu của năm 2010, năng suất chỉ đạt từ 4 - 4,5 tấn/ha, giá bán 5.500 đồng/kg. Niềm vui không chỉ đến với ông Hùng, ông Nhơn mà đến với tất cả 78 hộ dân tham gia mô hình cánh đồng mẫu 50ha ở ấp Tân Điểm.

Cái được hơn là mô hình đã làm thay đổi tập quán sản xuất truyền thống của nông dân nơi đây. Thành công này có sự đóng góp không kém phần quan trọng của Công ty Cổ phần Bảo vệ thực vật An Giang. Vụ lúa Đông - Xuân năm 2007-2008, công ty triển khai mô hình cùng nhà nông ra đồng, ở xã Tân Xuân, diện tích chỉ 25ha. Vụ Hè - Thu năm 2008, mô hình tiếp tục được giữ lại và sau đó chuyển sang các xã: Mỹ Thạnh, An Hiệp, An Ngãi Tây. Theo ông Tống Văn Xuyên - Trưởng Trạm Bảo vệ thực vật huyện Ba Tri, đầu năm 2011, Công ty Cổ phần Bảo vệ thực vật An Giang đồng ý phối hợp cùng huyện triển khai thực hiện cánh đồng mẫu 50ha ở xã Tân Xuân. Ông Xuyên lý giải: Huyện chọn nơi đây triển khai mô hình, do nhiều hộ dân đã có máy sạ hàng. Ngay khi triển khai mô hình, huyện đã thành lập Ban chỉ đạo, với sự tham gia của nhiều phòng ban, đoàn thể, trong đó UBND huyện trực tiếp làm trưởng ban, thường xuyên tổ chức thăm đồng và phối hợp với cán bộ kỹ thuật của Công ty Cổ phần Bảo vệ thực vật An Giang chuyển giao khoa học kỹ thuật cho nông dân, cung cấp thuốc bảo vệ thực vật theo giá gốc và đến thu hoạch lúa mới thu tiền.

Nông dân Bùi Tấn Phước cho biết, ông đã hoàn toàn tin tưởng vào sự hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật. Những phần việc nông dân cho là khó đều được cán bộ kỹ thuật hỗ trợ. Nông dân tích lũy được số tiền 650.000 hoặc 780.000 đồng, cán bộ kỹ thuật mua máy sạ hàng loại 6 ống và 8 ống đem về đến tận nhà mà không đòi hỏi khoản chi phí thù lao nào. 78 hộ dân, từ sạ tay cần 20kg giống/công chuyển sang sạ hàng chỉ còn từ 8 - 12kg giống/công. Lúa sạ hàng thưa, cây phát triển tốt, trổ bông dài, hạt chắc, chín màu vàng sáng rực rỡ. Nông dân tuân thủ lịch thời vụ, chỉ trong khoảng thời gian 5 ngày toàn bộ diện tích lúa đã đồng loạt được gieo sạ. Phân bón đúng quy trình theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây lúa, đặc biệt là khi cây lúa chuyển sang giai đoạn làm đòng bón đủ 50kg phân

kali/ha để không bị đổ ngã. Tập quán phun thuốc phòng ngừa sâu bệnh được thay đổi, chỉ phun khi có dịch hại xuất hiện và đảm bảo đúng thuốc, đúng cách, đúng liều, đúng lúc. Huyện Ba Tri cũng đã đầu tư kinh phí xây dựng 5 hố đựng rác thải, trên phần diện tích 50ha để nông dân thu gom vỏ chai, bao bì thuốc bảo vệ thực vật vào tiêu hủy. Vụ lúa thu hoạch xong, cán bộ kỹ thuật hướng dẫn nông dân phun thuốc hủy rơm rạ, tăng cường bón vôi, phân lân để hạn chế ngộ độc hữu cơ, phèn ở vụ gieo sạ tiếp theo. Ông Trần Vũ Thanh - Cán bộ kỹ thuật của Công ty Cổ phần Bảo vệ thực vật An Giang cho biết, công ty đã cử 3 cán bộ kỹ thuật, mỗi ngày đều ra thăm đồng cùng nông dân, khi phát hiện dịch hại kịp thời hướng dẫn cách phòng trừ. Bên cạnh đó, công ty còn có điểm tư vấn kỹ thuật tại ấp 3, xã An Bình Tây, mỗi tuần có trên 4 nông dân trực tiếp đến hoặc điện thoại nhờ tư vấn kỹ thuật liên quan đến cây lúa và hoa màu. Mỗi khi tư vấn, cán bộ kỹ thuật đều lưu lại địa chỉ của nông dân để hỏi xem kỹ thuật tư vấn đạt hiệu quả như thế nào.

Vẫn còn không ít thách thức

Mô hình cánh đồng mẫu 50ha của 78 hộ dân ở ấp Tân Điểm, xã Tân Xuân đã khẳng định hiệu quả, tăng thu nhập và góp phần cải thiện cuộc sống cho nông dân. Và, cũng là điều kiện thuận lợi để nhân rộng ra cả địa bàn huyện Ba Tri - vùng trọng điểm lúa của tỉnh. Tuy nhiên, hộ dân làm lúa ở Tân Xuân nói riêng và Ba Tri nói chung vẫn phải đối mặt với không ít thách thức. Trong sản xuất lúa còn một số công đoạn thủ công, cụ thể: do tận dụng rơm để nuôi bò, lúa thu hoạch cắt thủ công, trong khi đó lúa gieo sạ đồng loạt để né rầy và đến thu hoạch rộ trong vài ngày, lao động ở nông thôn ngày một khan hiếm. Hiện, lao động cắt lúa giá 120.000 đồng/công, lao động thuê bó lúa, gánh lúa 130.000 đồng/ngày ăn cơm 3 bữa nhưng không phải lúc nào thuê cũng có. Nhiều hộ dân sân nhà chật hẹp, lúa thu hoạch phải phơi dọc theo trục lộ, ngay cả phơi rơm cũng thế, gây cản trở giao thông và thất thoát lúa. Một cái khó nữa, lúa thu hoạch trúng thời điểm mưa dầm, không có máy sấy, phẩm chất hạt gạo giảm. Theo các hộ dân trồng lúa ở Ba Tri, đã nhiều lần gieo sạ giống lúa mới nhưng năng suất không cao so với giống lúa OC10 của địa phương. Giống lúa OC10 có ưu điểm, ít nhiễm sâu bệnh, không đổ ngã, năng suất cao. Trong điều kiện chưa tìm được giống lúa vượt trội hơn, hộ dân trồng lúa rất cần ngành hữu quan phục tráng OC10 thành giống lúa nguyên chủng hoặc giống lúa xác nhận để nâng cao năng suất. Hiện, Công ty Lương thực tỉnh đến thu mua lúa của nông dân, độ ẩm từ 17 - 17,5 0C giá cao hơn thương lái từ 100  - 160 đồng/kg nhưng phải vận chuyển đến kho ở Mỹ Chánh nên vẫn chưa tạo sự hấp dẫn đối với nông dân.

Những thách thức trên, ngoài nỗ lực của từng hộ dân, còn cần sự hỗ trợ của ngành hữu quan, nhất là tiếp tục cơ giới hóa vào các khâu sản xuất, hướng dẫn nông dân ký kết thỏa thuận với doanh nghiệp thu mua sản phẩm. Có thế, nông dân trồng lúa mới thật sự an tâm gắn bó và làm giàu trên đồng ruộng của mình.