Sản xuất bền vững, tránh “cung vượt cầu”

Toàn tỉnh có trên 5.500ha trồng cây chôm chôm, chiếm khoảng 70% diện tích chôm chôm của cả vùng đồng bằng sông Cửu Long, trong đó diện tích cho thu hoạch 5.100ha, năng suất 21,9 tấn/ha, sản lượng hàng năm đạt gần 112 ngàn tấn. Một số vùng sản xuất tập trung đã được hình thành để đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế, tạo được sản phẩm có lợi thế cạnh tranh cao như Sơn Định, Vĩnh Bình (Chợ Lách), Tiên Long (Châu Thành). Với sản lượng trên, nếu tập trung theo mùa thì khả năng cung vượt cầu là điều khó tránh khỏi. Vì thế, nhiều nhà vườn đã thực hiện rải vụ chôm chôm khoảng 60% diện tích, sản lượng khoảng 68 ngàn tấn/năm.

Do đặc tính ra hoa theo mùa, trong điều kiện tự nhiên, chôm chôm chính vụ tập trung vào tháng 6 - 7 với sản lượng lớn, trong khi thời điểm này trùng với mùa của nhiều loại trái cây khác như sầu riêng, xoài, măng cụt… nên thường gây khó khăn cho tiêu thụ; trong khi rải vụ với số lượng chôm chôm được phân bố các tháng trong năm nên dễ tiêu thụ. Sản xuất chôm chôm rải vụ đã mang lại hiệu quả kinh tế cao vì giá chôm chôm giữa chính vụ và nghịch vụ chênh lệch rất lớn. Cụ thể, chôm chôm chính vụ có lúc giá chỉ còn 3.000 - 5.000 đồng/kg, trong khi đó vào thời điểm tháng 11-12 lên đến 40 - 50 ngàn đồng/kg.

Biện pháp xử lý nghịch vụ nhà vườn thường áp dụng là đậy mủ nylon trắng. Tùy theo mục đích của nhà vườn cho trái sớm hay muộn hơn chính vụ hoặc vụ nghịch mà có thời điểm xử lý khác nhau.

Việc sản xuất chôm chôm rải vụ mặc dù chi phí đầu tư cao hơn sản xuất chính vụ, nhưng đa số nhà vườn đều chấp nhận vì chôm chôm sản xuất nghịch vụ thường bán được giá cao, tiêu thụ lại dễ dàng và đạt lợi nhuận lớn hơn nhiều lần so với sản xuất chính vụ.

Gắn kết nhà doanh nghiệp với nhà nông

Sản xuất chôm chôm rải vụ giải quyết được bài toán thị trường “được mùa rớt giá”, góp phần cung cấp lượng trái cây hàng hóa quanh năm phục vụ nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu. Thực tế cho thấy, vừa qua, trái chôm chôm Bến Tre và Tiền Giang được xuất khẩu sang thị trường Mỹ là do sản xuất nghịch vụ với trái chôm chôm Thái Lan. Đây là một bước thành công của nhà vườn trong việc sản xuất chôm chôm rải vụ.

Từ thành công này, tỉnh đang hướng cho nông dân nhân rộng mô hình sản xuất chôm chôm rải vụ kết hợp với sản xuất tập trung tạo ra sản phẩm chất lượng cao, an toàn.

Tuy nhiên, định hướng sản xuất rải vụ phải được dựa trên cơ sở thị trường là hàng đầu, nhất là việc xuất khẩu, doanh nghiệp nắm rõ quy luật thời gian xuất khẩu, giống chôm chôm phù hợp với nhu cầu của mỗi nước. Vì thế, cần phải có mối liên kết giữa nhà vườn với doanh nghiệp và mối liên kết giữa các địa phương cũng rất quan trọng vì nếu tất cả nhà vườn đều cho cây ra trái vụ nghịch thì sẽ trở thành vụ thuận, lúc này sẽ có tác động ngược.

 Trong nhiều năm qua, nông dân đã biết sản xuất trái cây nghịch vụ nhưng hầu hết đều tự phát, mạnh ai nấy làm. Do đó, để sản xuất chôm chôm rải vụ đạt hiệu quả cao, bền vững phải quy hoạch vùng sản xuất tập trung; khuyến khích các doanh nghiệp liên kết với nông dân trong chuỗi giá trị chôm chôm; tăng cường chuyển giao khoa học kỹ thuật, đặc biệt là trong thời kỳ xử lý ra hoa rải vụ; mở rộng diện tích trồng chôm chôm theo hướng GAP nhằm nâng cao chất lượng trái chôm chôm, đảm bảo an toàn thực phẩm là một trong những yếu tố quan trọng để trái chôm chôm Bến Tre được vươn xa ra thị trường các nước.

 Sản xuất rải vụ là hướng đi tất yếu để phát triển sản xuất trái cây bền vững. Tuy nhiên, nếu muốn rải vụ thành công nhất thiết phải có doanh nghiệp tham gia để điều tiết thị trường và tiêu thụ sản phẩm cho nông dân. Được như thế mới thực hiện thành công sản xuất rải vụ chôm chôm nói riêng và trái cây tỉnh nhà nói chung.