Thực hiện đồng loạt các giải pháp để quản lý bệnh chổi rồng

Nông dân xã Long Hòa (Bình Đại) thu hoạch nhãn.

Bệnh đã tấn công sang nhiều loại cây trồng

Phát biểu tại hội nghị triển khai các giải pháp phòng, chống bệnh chổi rồng trên cây nhãn (do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh vừa tổ chức), bà Nguyễn Thị Nguyệt - Chi cục phó Chi cục Bảo vệ thực vật Bến Tre cho biết, toàn tỉnh có 6.249ha đất trồng nhãn, trong đó có 2.129ha bị nhiễm bệnh chổi rồng, với tỷ lệ từ 30% - 80%. Bệnh chổi rồng xuất hiện phổ biến ở các huyện Chợ Lách, Châu Thành, Bình Đại. Riêng huyện Mỏ Cày Bắc dù chỉ có 71ha đất trồng nhãn nhưng tỷ lệ nhiễm bệnh đã lên đến 84%. Nhãn tiêu da bò (nhãn tiêu quế) đang bị bệnh tấn công nặng nhất.

Ông Nguyễn Văn Đơn - Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Chợ Lách cho biết, cuối năm 2006, một số cây nhãn trồng ở cồn Cái Gà, xã Long Thới bị nhiễm bệnh lạ (sau này gọi là bệnh chổi rồng). Đến năm 2007, bệnh này đã lây lan trên diện rộng. Năm 2009, cây chôm chôm ở cồn Cái Gà bị bệnh lạ. Hiện, nhiều vườn trồng chôm chôm ở các xã Long Thới, Sơn Định, Vĩnh Bình, Phú Phụng… bị bệnh lạ ở đọt non (lá lụa), có biểu hiện giống như bệnh chổi rồng trên cây nhãn. Huyện Chợ Lách đã triển khai nhiều biện pháp tổng hợp để phòng trừ bệnh nhưng chưa có hiệu quả.

Thạc sĩ Trần Thị Mỹ Hạnh - cán bộ kỹ thuật của Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam cho biết: Năm 1949, một số nước trên thế giới đã phát hiện bệnh chổi rồng. Các nhà khoa học chưa tìm ra thuốc đặc trị đối với bệnh này.

Giải pháp phòng trừ bệnh chổi rồng vẫn còn là ẩn số

Tiến sĩ Hồ Văn Chiến - Giám đốc Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam cho biết, hiện các tỉnh Sóc Trăng, Đồng Tháp và Tiền Giang đã công bố dịch bệnh chổi rồng trên cây nhãn. Riêng, Bến Tre theo Pháp lệnh Bảo vệ thực vật, vẫn chưa đủ điều kiện công bố dịch bệnh. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Cục Bảo vệ thực vật đang quan tâm đến diễn biến của dịch bệnh và tập trung chỉ đạo tháo gỡ khó khăn. Các loại thuốc đang sử dụng phun xịt vẫn chưa được đăng ký phòng trừ nhện lông nhung, định mức hỗ trợ nông dân ở tỉnh đã công bố dịch bệnh quá thấp (2 triệu đồng/ha). Theo Tiến sĩ Hồ Văn Chiến, Trung tâm đang tiến hành nhiều thí nghiệm và các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu để sớm đưa ra giải pháp phòng trừ bệnh chổi rồng gây hại cây trồng.

Ông Nguyễn Văn Đơn nhấn mạnh, tác nhân gây bệnh chổi rồng vẫn còn là ẩn số, nếu xác định trung gian truyền bệnh là nhện lông nhung thì cần làm rõ nhện từ đâu đến và đến bằng cách nào. Nên chăng sống chung cùng bệnh chổi rồng? Khi đốn hết cây nhãn, bệnh tấn công sang chôm chôm thì sao? Theo ông Đơn, qua theo dõi thực tế, những đọt cây không bị bệnh vẫn cho trái bình thường. Cây bị nhiễm bệnh được cắt tỉa, phun thuốc, lên đọt non mới vẫn cho trái.

Thực tế, việc triển khai phòng trừ bệnh chổi rồng trên cây nhãn đang gặp không ít khó khăn do cây cao, tán rộng, khó phun thuốc theo khuyến cáo, thiếu lao động cắt tỉa đồng loạt trên phạm vi cộng đồng, chi phí cắt tỉa, tiêu diệt nguồn bệnh, thuốc trừ nhện, công phun xịt thuốc... rất tốn kém.

Đề nghị thực hiện đồng bộ các giải pháp để quản lý dịch bệnh

Hội nghị triển khai các giải pháp phòng, chống bệnh chổi rồng trên cây nhãn đã thống nhất: Tuy chưa có thuốc đặc trị bệnh chổi rồng nhưng các ban ngành, đoàn thể huyện, xã và nông dân khẩn trương, quyết liệt và đồng loạt vào cuộc thì có thể ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Do nhãn xuồng cơm vàng giá bán không cao nên không thể thay thế nhãn tiêu da bò (dễ bị bệnh). Bà Nguyễn Thị Nguyệt khuyến cáo nông dân áp dụng đúng quy trình kỹ thuật như: không nhân giống nhãn từ những cây đã nhiễm bệnh, không vận chuyển các vật liệu trồng từ khu vực bệnh sang khu vực khác. Tưới phun nước với áp lực cao lên tán cây để hạn chế mật số nhện. Bón phân cân đối, tăng cường phân hữu cơ để cây khỏe mạnh, ra nhiều đọt non, dễ quản lý. Cành cây bị nhiễm bệnh phải được cắt tỉa và tiêu hủy, vệ sinh vườn cây trồng. Phun thuốc trừ nhện khi đọt non mới nhú hoặc hoa chớm hình thành. Phun luân phiên các loại thuốc có khả năng trị khác nhau để hạn chế tính kháng thuốc của nhện.

Ông Trần Ngọc Viễn - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty TNHH Hóa nông Hợp Trí đưa ra quy trình quản lý bệnh chổi rồng đã được công ty phối hợp với một số địa phương triển khai khá thành công gồm 6 bước. Sau khi thu hoạch hoặc khi vườn cây bị bệnh, cắt tỉa bộ cành cấp 2, cấp 3, sâu từ 30cm - 50cm và gom cành lá tiêu hủy. Phun thuốc trừ nhện để rửa vườn, bón phân vi lượng để thúc tược. Đối với vườn cây đang nhiễm bệnh, phải cắt tỉa ngay để cây cho ra đọt non mới không có nguồn bệnh. Cây nhú mầm cơi tược thứ 1, 2, 3 tiếp tục phun thuốc trừ nhện, dưỡng tược và trừ vi khuẩn nấm. Tùy theo điều kiện, có thể xử lý ra hoa ở cơi tược thứ 2 hoặc 3, thông qua phương pháp xiết cành. Để bảo vệ bông, nông dân phải phun thuốc trừ nhện, phân bón lá. Sau khi trừ 5 - 6 triệu đồng (chi phí quản lý bệnh chổi rồng)/vụ, trung bình mỗi công thu hoạch được 1,5 tấn trái, giá bán bình quân 8.000 đồng/kg, nông dân vẫn có lợi nhuận.

Về phía ngành chủ quản, bà Phan Thị Thu Sương - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh nhấn mạnh, do Bến Tre chưa đủ điều kiện để công bố bệnh chổi rồng trên cây nhãn nên không thể hỗ trợ kinh phí cho nông dân. Sở đã vận dụng hai nguồn dự trữ để cùng nông dân quản lý, không để dịch bệnh lây lan trên diện rộng và phát tán mầm bệnh sang các loại cây trồng khác, nhất là cây chôm chôm. Sở đã cấp kinh phí cho Chi cục Bảo vệ thực vật để mở các lớp hướng dẫn nông dân kỹ thuật phòng trừ bệnh chổi rồng, xây dựng mô hình điểm về phòng trừ bệnh chổi rồng để làm cơ sở nhân rộng. Sở Khoa học và Công nghệ đang đề nghị huyện Chợ Lách sớm hoàn chỉnh đề án liên quan đến bệnh chổi rồng (không bó hẹp trong phạm vi huyện) để tiếp nhận kinh phí triển khai thực hiện. Huyện Chợ Lách được chọn làm điểm ra quân phòng trừ bệnh chổi rồng.