Thực học để không chạy theo thành tích ảo

Ngành giáo dục - đào tạo nhiều năm qua đã có nhiều giải pháp thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện việc giảm tải chương trình. Song, trong thực tế, việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh vẫn còn nhiều chuyện phải bàn, phải làm trong quá trình đổi mới căn bản nền giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI đã xác định: Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo. Cụ thể là đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội.

Thực học để không chạy theo thành tích ảo, để thi tốt nghiệp THPT và đại học, cao đẳng đúng thực chất là điều xã hội đang mong mỏi. Trung thực, minh bạch trong giáo dục là một biểu hiện sinh động của chữ “LIÊM CHÍNH” mà cả nước đang thực hiện. Thời gian qua, đã xảy ra trường hợp, giáo viên “ép” phụ huynh và học sinh để tăng sĩ số lớp dạy thêm, học thêm. Học sinh nào không đi học lớp học thêm do thầy, cô dạy thì khi đến lớp điểm thi, kiểm tra của học sinh ấy sẽ không cao. Thậm chí có hiện tượng, giáo viên cắt xén một phần chương trình chính khóa để dành sử dụng trong lớp học thêm. Việc thu, chi tại các lớp học thêm, luyện thi ngoài nhà trường khó có thể kiểm soát, rất dễ phát sinh tiêu cực. Vẫn biết rằng khi mở lớp dạy thêm, học thêm, nhiều giáo viên và nhóm giáo viên đã “đối phó” với ngành chức năng bằng cách in mẫu sẵn để phụ huynh, học sinh điền nội dung, ký tên tự nguyện xin học thêm lớp thầy A, cô B. Thế cho nên, vẫn tồn tại hiện tượng dạy thêm, học thêm, luyện thi tràn lan với nhiều hình thức tinh vi, càng tạo nên áp lực cho học sinh và gây bức xúc của xã hội.

Vừa qua, ngày 16-5-2012, Bộ GD-ĐT đã ký, ban hành Qui định số 17 về dạy thêm, học thêm gồm 5 chương, 22 điều nhằm quản lý chặt chẽ việc dạy thêm, học thêm, hạn chế những phát sinh tiêu cực của các chủ thể tham gia vào hoạt động này. Cơ quan chủ quản và chính quyền xã, phường, thị trấn đều phải có trách nhiệm trong việc quản lý, hướng dẫn việc dạy thêm, học thêm đúng qui định và phối hợp ngăn chặn, xử lý các hiện tượng tiêu cực xảy ra trên địa bàn trong lĩnh vực dạy thêm, học thêm.

Trong quá trình thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục của nước nhà, tấm gương học tập, làm việc vì nước vì dân và tư tưởng giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh là kim chỉ nam giúp chúng ta nỗ lực thực hiện mục tiêu đề ra. Sinh thời, Người luôn đả kích, phê phán cách giáo dục sai lầm “học lấy bằng cấp, dạy theo lối nhồi sọ” và nhấn mạnh mục đích chân chính của nền giáo dục cách mạng là đào tạo thế hệ trẻ để “làm việc, làm người, làm cán bộ để phụng sự Đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại. Muốn đạt mục đích, thì phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư cho họ”. Người nhấn mạnh vai trò của thầy, cô giáo, cán bộ ngành giáo dục là phải nêu gương và tận tâm, có trách nhiệm cao với sự nghiệp “trồng người”. Giáo viên phải là người đi tiên phong hướng dẫn học sinh về cách học, phương pháp làm việc với phương châm “cách học tập: lấy tự học làm cốt. Do thảo luận và chỉ đạo giúp vào”.

Hiện nay, các nhà khoa học giáo dục không chỉ quan tâm đến hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học mà còn quan tâm đến vai trò của nhà trường, tổ chức Đoàn, Hội thanh niên trong việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh, sinh viên để mỗi cá nhân và mỗi tập thể có được bản lĩnh và năng lực học tập, làm việc trong xã hội công nghiệp và hội nhập quốc tế. Có thể tìm thấy tư tưởng của ông cha ta đề cao vai trò của người dạy để người học, việc học thành công trong thực tế. Vai trò người thầy chi phối mọi khía cạnh liên quan đến hoạt động học của học sinh được đúc kết ngắn gọn, thâm thúy: mục tiêu của học là “Học để nên người”. Nội dung của sự học là “Học ăn, học nói, học gói, học mở”, “học khôn”. Để học tốt, cần thông qua “học hỏi” (học thông qua hỏi, vấn đáp), “Học hành” (Học gắn liến với thực hành), “Đi một ngày đàng học một sàng khôn” (học trong thực tiễn đời sống). Việc học cũng cần mở rộng từ học thầy đến học bạn và học tập trong cuộc sống “Không thầy đố mày làm nên”, “Học thầy không tày học bạn”, “Học một biết mười” (học cách học để học rộng, hiểu sâu). Hiện nay, mô hình Học kỳ trong quân đội do Tỉnh Đoàn Bến Tre chủ trì là hình thức hữu hiệu rèn luyện cho thanh thiếu niên, học sinh về những kỹ năng sống quan trọng này.

Ngày 19-5-2012 vừa qua, tại Trường Cao đẳng Bến Tre đã diễn ra vòng chung kết Hội thi Thiết kế bài giảng ngoại khóa giáo dục liêm chính cho thanh thiếu niên Bến Tre. Đoàn giám sát của Thanh tra Chính phủ đã ghi nhận, đánh giá cao thành công bước đầu của Hội thi và ảnh hưởng tích cực của Hội thi trong cộng đồng. Trong phần thi của mình, cô giáo Võ Ngọc Ngân - Trường THCS Phước Long (Giồng Trôm) đã trình bày bài giảng ngoại khóa “Sống và trách nhiệm”. Để nhấn mạnh ý nghĩa của tính trung thực, cô đã hướng dẫn trò thể hiện Tiểu phẩm “Gánh hàng rong”. Tình huống trong tiểu phẩm có sử dụng chi tiết: một phụ huynh hối lộ điện thoại di động đắt tiền cho cô giáo để nhờ cô sửa điểm thi cho con trai. Lúc đầu, cô giáo lúng túng, do dự, sau đó nhớ đến người mẹ tảo tần với gánh hàng rong năm xưa, cô giáo quyết từ chối, không nhận “quà” và quan tâm hơn đến học sinh. Chi tiết trong tiểu phẩm có bóng dáng của những hiện tượng chạy điểm, chạy thành tích, chạy trường cho con em ở ngoài đời. Thông điệp của bài dạy ngoại khóa làm chúng ta phải suy ngẫm: lỗi của việc học không đúng thực chất và chạy theo thành tích ảo đôi khi xuất phát từ người lớn và tác hại trực tiếp là trẻ lớn lên sẽ ỷ lại và mất niềm tin vào chính người thân của mình. Điều đó thật đáng lo thay!