Trung gian kết nối nông dân với doanh nghiệp

Số lượng HTX giảm mạnh

Đầu năm 2011, toàn tỉnh có 101 HTX, 1.897 tổ hợp tác (THT), đến cuối năm 2015 còn 68 HTX, 1.375 THT. Hiện có 22 HTX tạm ngừng hoạt động chờ giải thể. Trong 5 năm 2011-2015, các HTX đạt được một số chỉ tiêu như sau: tổng doanh thu 893,39 tỷ đồng, tổng thu nhập sau thuế 262 tỷ đồng, thu nhập bình quân của xã viên trên vốn góp 30,6 triệu đồng, tổng đóng góp chính sách xã hội 6 tỷ đồng.

Vấn đề được đặt ra tại hội nghị là số lượng HTX từ nằm ở mức khá nhưng khi củng cố theo Luật HTX thì giảm đáng kể, “teo dần” và lu mờ. Ông Lê Công Thành - Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh đặt vấn đề: “Cái vỏ là HTX nhưng ruột có phải HTX? Thành lập HTX kiểu mới là phải đảm bảo đúng luật. Trong khi đó, nhiều trường hợp khi tuyên truyền, vận động thành lập HTX chỉ dừng lại giới thiệu các chính sách hỗ trợ hấp dẫn của Nhà nước, chưa cho xã viên thấy hết trách nhiệm đối với HTX. Nhiều HTX xin vay vốn, cán bộ ngân hàng đến thẩm định thì không chứng minh được tài sản chung của HTX. Các chính sách ưu đãi của Nhà nước là cần thiết nhưng vấn đề chính vẫn là HTX phải tự thân vận động, hướng đến ổn định và phát triển”.

Ông Nguyễn Quốc Bảo - Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật tỉnh cho rằng: “Khi Luật HTX mới ra đời, các HTX yếu kém, hoạt động không hiệu quả phải giải thể. Thực tế, nhiều người đến với HTX chỉ đơn thuần là được nhận quà tài trợ của doanh nghiệp mỗi khi tham gia tập huấn, hội thảo, rồi sau đó không còn gắn bó với HTX. Không ít HTX chưa cung cấp dịch vụ cho xã viên, chưa hình thành được phương án sản xuất, kinh doanh; bộ máy điều hành thì năng lực có hạn chưa đủ sức đảm đương”.

Cần những người nông dân tử tế

Các đại biểu nêu lên nhiều vấn đề còn bất cập của HTX và THT. Có trường hợp, sau khi nghe chính quyền, doanh nghiệp phân tích rõ ràng, các hộ dân đồng ý tham gia THT trồng xoài, với diện tích 50ha. Sau đó vài tháng, diện tích đất tham gia trồng xoài giảm còn 30ha, nguyên nhân do giá dưa hấu tăng cao nên chuyển sang trồng dưa hấu. Hay trường hợp một THT thu mua dừa của nông dân để cung cấp cho doanh nghiệp. Khi giá dừa trái tăng cao, người thu mua phân loại 1 đem bán cho thương lái thu mua xuất sang Trung Quốc, chỉ bán cho doanh nghiệp dừa kích cỡ nhỏ.

Ông Nguyễn Lộc Tùng đại diện cho các thành viên trong Ban Hội đồng quản trị HTX sản xuất nông nghiệp Phú Ngãi, xã Phú Ngãi, huyện Ba Tri cho rằng: “HTX rất cần nông dân. Nếu không có nông dân thì lấy rau đâu mà bán. HTX rất cần những người nông dân tử tế, tức là giữ chữ tín”. Hiện ông đã hợp tác với khoảng 20 hộ dân, mỗi ngày đưa ra thị trường từ 300 - 500kg rau sạch. “Nếu không có nông dân thì tôi không có rau bán. Thật sự tôi rất cần những người nông dân tử tế gắn bó với mình. Nhiều hôm mới 9 giờ sáng, cửa hàng không còn rau bán, tôi phải xin lỗi khách hàng. Về lâu dài, nếu lượng rau vẫn thiếu thì sẽ ảnh hưởng xấu đến hoạt động của cửa hàng vì rất có thể khách hàng sẽ bỏ đi mua nơi khác” - ông Tùng nói.

Phát triển HTX không chạy theo số lượng

Bí thư Tỉnh ủy Võ Thành Hạo nhấn mạnh: Đừng nghĩ phải phát triển bao nhiêu HTX mà xác định nơi nào cần thiết phải thành lập HTX. Phải xác định sự cần thiết của HTX đối với nông dân. Không phát triển HTX theo hình thức, chạy theo chỉ tiêu. Xu thế hiện nay, doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm trong định hướng cho nông dân sản xuất cái gì, tiêu thụ sản phẩm ở đâu. Nhưng doanh nghiệp không thể đến từng hộ dân để thu mua sản phẩm. Chính HTX là trung gian kết nối nông dân với doanh nghiệp. Ban chỉ đạo củng cố, đổi mới và phát triển kinh tế hợp tác, HTX phải xác lập cơ chế điều phối sao cho hiệu quả, khắc phục sự rời rạc, phân tán nguồn nhân lực. Cơ chế phải gọn, đảm bảo dễ hiểu, dễ vận dụng, dễ tiếp cận nhưng tránh trường hợp lợi dụng để hưởng lợi. Để xóa bỏ định kiến HTX thời bao cấp trong nhân dân không phải dễ nhưng nếu nông dân không tham gia HTX theo luật mới thì tiếp tục gặp khó khăn trong sản xuất, giải quyết đầu ra cho sản phẩm.

Ông Nguyễn Hữu Lập cho rằng, thời gian tới, cả hệ thống chính trị phải tiếp tục thực hiện theo tinh thần Kết luận số 56 của Bộ Chính trị; nêu cao tinh thần, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu cơ quan, đơn vị. Cần đổi mới nhận thức về vị trí, vai trò của mô hình kinh tế hợp tác, HTX để hướng đến xây dựng THT, HTX hoàn thiện. Phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể là chủ trương lớn, đúng đắn của Đảng, Nhà nước, việc triển khai thực hiện rất khó khăn nhưng không được chùng bước, phải tập trung, quyết liệt. Cách làm tránh gò ép, hình thức, chạy theo số lượng, thành tích mà phải bám sát các quy định của Luật HTX. UBND tỉnh giao Liên minh HTX tỉnh phối hợp với Ủy ban MTTQ, các đoàn thể và cơ quan báo chí tăng cường công tác tuyên truyền để người dân thấy được sự cần thiết phải tham gia mô hình THT, HTX, nâng cao chuỗi giá trị trong sản xuất, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống.