Xóa nghèo bền vững - đâu là giải pháp căn cơ?

Đóng gói nhãn xuất khẩu, thu hút nhiều lao động nữ.

Theo báo cáo kết quả bình nghị hộ nghèo cuối năm 2009 của UBND các huyện, thành phố, toàn tỉnh có 35.139 hộ nghèo (tỉ lệ 10,15%), 16.973 hộ cận nghèo (4,9%). Hộ nghèo tập trung chủ yếu ở những gia đình không có hoặc thiếu đất sản xuất, thiếu việc làm hoặc việc làm không ổn định, thiếu vốn, đối tượng thuộc diện bảo trợ xã hội, hộ có người ốm đau bệnh tật và cũng có số hộ nghèo do chây lười lao động, ỷ lại trông chờ vào chính sách Nhà nước.

Theo kế hoạch của UBND tỉnh, đến cuối năm 2010 tỉ lệ hộ nghèo của tỉnh còn 9% so với tổng số hộ dân (giảm 1,15%, tương đương 3.966 hộ). Hỗ trợ chuyển giao khoa học kỹ thuật, vốn ưu đãi, dạy nghề cho người nghèo, xây dựng thí điểm mô hình giảm nghèo, tuyên truyền nâng cao ý thức tự vươn lên thoát nghèo… là những giải pháp được tỉnh đưa ra nhằm đạt mục tiêu trên.
Tuy nhiên, theo tính toán của cơ quan chức năng, giải pháp xóa nghèo ở các địa phương trong thời gian qua còn tiềm ẩn yếu tố không bền vững. Theo ông Ngũ Văn Hóa – Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội, thường, cứ 2 hộ thoát nghèo thì có thêm 1 hộ nghèo mới, hoặc tái nghèo. Và trong số đó, tỉ lệ hộ tái nghèo do phụ nữ làm chủ chiếm trên 40%.
Cùng với công tác giảm nghèo của tỉnh, Dự án Phát triển kinh doanh với người nghèo nông thôn (DBRP) nhằm giảm nghèo một cách bền vững và công bằng, hài hòa với chính sách và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Mục tiêu “giảm nghèo bền vững” được thể hiện thông qua các hợp phần: cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh, các dịch vụ phát triển kinh doanh nông thôn, mở rộng tiếp cận thị trường cho người nghèo nông thôn và quản lý dự án. Đối tượng hưởng lợi chính yếu của dự án là người nghèo và phụ nữ.
Nguồn vốn của Dự án DBRP trên 23 triệu USD. Riêng năm 2010, dự kiến giải ngân 132 tỉ đồng. Nhưng làm thế nào để nguồn vốn này đến với người nghèo có hiệu quả và đảm bảo đạt mục tiêu giảm nghèo bền vững là vấn đề được Ban Chỉ đạo và Ban Quản lý dự án đặc biệt quan tâm. Mới đây, Ban Quản lý dự án tổ chức hội thảo lấy ý kiến giải pháp giảm nghèo trong cán bộ cấp xã và huyện của 50 xã thuộc 8 huyện tham gia dự án. Giải pháp mà các đại biểu đưa ra là phải lồng ghép kế hoạch giảm nghèo vào kế hoạch phát triển kinh kế - xã hội của địa phương.  Nhiều đại biểu cho rằng, việc chuyển giao khoa học kỹ thuật cho người dân là hết sức cần thiết nhưng phải gắn với liên kết vùng, phát huy được thế mạnh của địa phương và thiết thực đối với nông dân. Vai trò của nhóm hợp tác được cán bộ các xã đề cập nhiều và xem đó là một trong những giải pháp tốt nhất, vừa thuận lợi trong vay vốn, trao đổi kinh nghiệm nuôi trồng và đặc biệt là tiến tới có sản phẩm chất lượng, đồng nhất, nhằm đạt hiệu quả kinh tế cao hơn. Và cũng là một trong những vấn đề quan trọng, đó là làm thế nào để ổn định đầu ra cho sản phẩm, có đầu mối thu mua, cập nhật giá cả để tránh qua trung gian.
Riêng việc đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho người nghèo, nhiều ý kiến cho rằng đây là giải pháp căn cơ. Bởi thực tế, đa số các hộ nghèo đều thiếu đất hoặc không có đất sản xuất. Nhưng vấn đề là đào tạo và giới thiệu việc làm ở đâu và như thế nào? Thời gian qua, một số xã tham gia dự án cũng đã có tổ chức đưa người nghèo trong độ tuổi lao động đi học nghề, nhưng nhiều trường hợp lại trở về ngay sau khi học nghề xong hoặc chỉ đi làm một thời gian rồi cũng trở về địa phương. Nhiều đại biểu nêu ý kiến nên giải quyết việc làm cho người lao động nông thôn bằng việc đầu tư và tạo điều kiện thu hút đầu tư để các cơ sở sản xuất, chế biến mở rộng kinh doanh và thu hút lao động ngay tại địa phương.
Vốn, giải pháp đã có. Vấn đề còn lại chính là sự nhiệt tâm của mỗi cán bộ, các cấp, các ngành và ý chí vươn lên của từng hộ nghèo, đặc biệt là hộ nghèo trong vùng dự án.