Thư viện Nguyễn Đình Chiểu là thư viện công cộng cấp tỉnh, là đơn vị nòng cốt trong thực hiện Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng. Với hệ thống thư viện công cộng rải khắp từ tỉnh, huyện, xã, cơ sở với các tủ sách pháp luật, tủ sách văn hóa, tủ sách Bưu điện - Văn hóa, tủ sách Chi hội Nông dân... đã và đang góp phần tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến quần chúng nhân dân, là môi trường học tập tin cậy, thân thiện ngoài nhà trường góp phần giáo dục không nhỏ đến việc hình thành nhân cách, tâm hồn cho con người Việt Nam. Các hoạt động phát triển văn hóa đọc có sự phối hợp, cộng lực của các ngành, các cấp, các doanh nghiệp xã hội.

Để phát huy vai trò thư viện và đẩy mạnh văn hóa đọc trong kỷ nguyên số cần đổi mới và nâng cao nhận thức, tư duy quản lý, phương thức điều hành hoạt động thư viện theo hướng ứng dụng công nghệ số, tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị, hạ tầng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng thư viện điện tử, thư viện số, liên kết nguồn tài nguyên giữa các đơn vị và đổi mới phương thức phục vụ bạn đọc theo hướng truy cập tài liệu mới, đọc đa phương tiện.

Thực hiện các nhiệm vụ chuyển đổi số, thời gian qua, một trong các đầu việc mà Thư viện Nguyễn Đình Chiểu chú trọng thực hiện, có hiệu quả là số hóa tài liệu và sách để phục vụ bạn đọc. Từ thực tế cho thấy hiện nay, bạn đọc đang có xu thế tiếp cận nhiều phương thức đọc sách, không chỉ có sách in mà còn có thể đọc dạng sách điện tử hoặc nghe sách nói.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Bé Mười tham quan hình thức sách nói tại Ngày sách và văn hóa đọc năm 2024.

Những tài liệu địa chí và những tài liệu của các tác giả người Bến Tre thư viện đều xin phép để số hóa. Bên cạnh đó ưu tiên số hóa những tài liệu địa chí mà thời hạn bảo hộ quyền tác giả đã hết như sách của cụ Nguyễn Đình Chiểu. Đây là nhóm sách, tài liệu nội sinh của tỉnh, thuận lợi về vấn đề bản quyền tác giả mà thư viện ưu tiên số hóa trước để tạo nguồn tài liệu, sách số cơ bản, phục vụ bạn đọc. Số lượng đã số hóa hiện đạt khoảng 30% so với mục tiêu.

Hình thức số hóa sách và tài liệu mà thư viện đang thực hiện chủ yếu theo dạng file PDF có đánh dấu bản sao theo quy định song song với dạng sách lật 3D (chống sao chép) và theo dạng sách nói - audiobook. Nguồn sách số được cung cấp trên website của Thư viện, được phổ biến đến bạn đọc theo các hình thức quét mã QR, giới thiệu trên các kênh mạng xã hội, phục vụ trong các sự kiện chính trị, văn hóa - xã hội của tỉnh và các địa phương.

Đại biểu tra cứu, đọc sách báo, tài liệu điện tử tại hội báo Xuân.

Việc phục vụ tài liệu số được Thư viện Nguyễn Đình Chiểu tăng cường phục vụ cộng đồng trong các sự kiện, trưng bày, triển lãm ở các trường học, địa phương, cơ sở thờ tự, các đơn vị lực lượng vũ trang đều có giới thiệu về sách số, sách điện tử, mang đến một hình thức mới để bạn đọc, người dân tiếp cận. Góp phần đa dạng phương thức phục vụ bạn đọc.

Đọc sách điện tử ở Không gian văn hóa Hồ Chí Minh tại cơ sở thờ tự.

Qua cuộc thi cảm nhận sách đã tổ chức những năm qua cho thấy bạn đọc tiếp cận sách điện tử rất nhiều, do mỗi bản sách giấy của thư viện có giới hạn nên cùng lúc cả trăm bạn đọc dự thi cảm nhận sách đã khai thác tài liệu sách điện tử một cách hiệu quả.

Giới thiệu sách theo hình thức sân khấu hóa.

Theo Phó giám đốc Thư viện Nguyễn Đình Chiểu Hồ Duy Khánh: Hoạt động lĩnh vực thư viện được tăng cường thời lượng và đổi mới hình thức truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội để lan tỏa thông điệp về tầm quan trọng của việc đọc sách. Công nghệ thông tin được ứng dụng mạnh mẽ vào hoạt động thư viện, cung cấp các dịch vụ thư viện điện tử, thư viện số cho bạn đọc.

Mặc dù bước đầu đã tạo ấn tượng mới cho bạn đọc nhưng hiện Thư viện Nguyễn Đình Chiểu nói riêng và các thư viện công cộng cấp huyện còn gặp trở ngại chủ yếu là về cơ sở vật chất, thiết bị lưu trữ và phục vụ còn hạn chế, trang thiết bị máy móc xuống cấp, nguồn nhân thực thực hiện số hóa chưa nhiều, đặc biệt là việc sản xuất sách nói.

Bên cạnh đó, vấn đề bản quyền trong chuyển đổi số lĩnh vực thư viện cũng là một trong những việc cần quan tâm, chấp hành, đồng thời cũng sẽ hạn chế ở việc số hóa và phục vụ tài liệu số. Hiện nay, Thư viện Nguyễn Đình Chiểu thực hiện sách điện tử không vì mục đích thương mại nên theo Luật Sở hữu trí tuệ, Thư viện được quyền sao chép không quá 3 bản tác phẩm để lưu trữ trong thư viện để bảo quản, với điều kiện bản sao này phải được đánh dấu là bản sao lưu trữ.

Kỹ thuật số hóa sách, tài liệu tại Thư viện Nguyễn Đình Chiểu.

Việt Nam hiện đã tham gia vào Hiệp ước Marrakesh và các quy định pháp lý mới về quyền tác giả đã đóng vai trò quan trọng trong việc khắc phục tình trạng “đói sách” đối với người khuyết tật. Các tài liệu, sách, kể cả sách mới xuất bản có thể được số hóa thành sách nói, và xây dựng sách chữ nổi dành cho người khiếm thị để phục vụ người khuyết tật.

Thư viện Nguyễn Đình Chiểu sẽ tiếp tục số hóa sách và tài liệu. Đồng thời tiếp tục sưu tầm, thực hiện số hóa các tài liệu khác để làm phong phú và làm giàu vốn tài liệu số. Quan tâm sưu tầm tiếp tục sách quý, tài liệu nội sinh cũng như phối hợp với các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ, thiết bị, gắn với ngành thư viện để tham vấn các giải pháp chuyển đổi số phù hợp, trước mắt là phù hợp đặc thù địa phương, sau đó là theo xu thế của cả nước.

Thư viện Nguyễn Đình Chiểu sẽ phối hợp các thư viện lớn, nơi có các tài liệu sách dành cho người khiếm thị, sản xuất sách chữ nổi và sách nói, để luân chuyển, phục vụ các đối tượng là người yếu thế trong tỉnh.

Thư viện Nguyễn Đình Chiểu năng động đổi mới các hình thức phục vụ sách cho cộng đồng.

Đọc các ấn phẩm báo chí được số hóa trên hệ thống dữ liệu của Thư viện Nguyễn Đình Chiểu.

Ngày nay, trong xu thế chuyển đổi số của cả đất nước, Thư viện Nguyễn Đình Chiểu đang dần chuyển đổi từ phương pháp quản lý thư viện truyền thống sang phương pháp quản trị tri thức. Việc chia sẻ và kết nối nguồn tài nguyên, liên thông với các thư viện trong hệ thống Liên hiệp Thư viện đồng bằng sông Cửu Long sẽ góp phần tăng cường chia sẻ, hợp tác trong sử dụng chung tài nguyên thông tin và liên kết tổ chức dịch vụ thư viện phục vụ bạn đọc.

Đồng thời, đẩy mạnh phát triển công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin tại đơn vị, chuyển đổi trọng tâm của thư viện từ các bộ sưu tập được lưu trữ trên giá kệ truyền thống theo thời gian phải được thay đổi thành các cơ sở dữ liệu được lưu giữ trên các phần mềm hiện đại. Bên cạnh đó, thư viện còn quan tâm đến việc cải thiện dịch vụ bạn đọc, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thư viện và tăng cường công tác xã hội hóa hoạt động thư viện để phục vụ bạn đọc ngày một tốt hơn.

----------------------

THỰC HIỆN
Nội dung: Thanh Đồng
Thiết kế: Mỹ Hạnh