Việt Nam tham dự cuộc họp Hội đồng Thống đốc IAEA

Quang cảnh cuộc họp Hội đồng Thống đốc IAEA tháng 9-2023. Ảnh: TTXVN phát

Trước thềm khóa họp, Hội đồng Thống đốc IAEA đã tiến hành cuộc họp định kỳ lần thứ 3 với sự tham dự của đại diện 35 quốc gia thành viên hội đồng, cùng một số nước thành viên IAEA và tổ chức quốc tế với tư cách quan sát viên. Đoàn Việt Nam tham dự sự kiện này do Đại sứ Nguyễn Trung Kiên - Thống đốc, Đại diện thường trực Việt Nam tại IAEA - dẫn đầu, cùng sự tham dự của đại diện các đơn vị chuyên môn thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an.

Theo phóng viên TTXVN tại Trung và Đông Âu, cuộc họp Hội đồng Thống đốc IAEA diễn ra từ ngày 11 – 15-9, tập trung rà soát, thảo luận các Báo cáo năm của IAEA gồm Báo cáo thường niên, Báo cáo về hợp tác kỹ thuật, Báo cáo về thanh sát hạt nhân… để thống nhất thông qua và đệ trình lên Khóa họp lần thứ 67 Đại hội đồng IAEA. Bên cạnh đó, một số nội dung khác cũng được các nước thành viên hội đồng quan tâm thảo luận như tình hình thực thi các hiệp định thanh sát giữa IAEA với Iran, Triều Tiên, Syria, một số vấn đề đang nổi lên như tình hình an ninh, an toàn của nhà máy điện hạt nhân tại Ukraine, hay Hiệp ước về hợp tác ba bên giữa Mỹ, Anh và Australia về việc chuyển giao tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân (AUKUS)… 

Trong phát biểu khai mạc, Tổng Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi cam kết IAEA có phản ứng nhanh chóng và kịp thời để cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ các nạn nhân của trận động đất kinh hoàng vừa xảy ra tại Maroc. Ông cũng cập nhật thông tin về việc Công ty Điện lực Tokyo (TEPCO) xả nước đã qua Hệ thống Xử lý Chất lỏng Tiên tiến (ALPS) từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi ra biển từ ngày 24-8. Ông khẳng định các chuyên gia của IAEA đã hỗ trợ để đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn quốc tế liên quan vấn đề này và sẽ tiếp tục giám sát nước biển trong thời gian tới. 

Tổng Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi phát biểu khai mạc cuộc họp. Ảnh: TTXVN phát

Tổng Giám đốc Grossi nhấn mạnh IAEA luôn nỗ lực và kịp thời hỗ trợ các quốc gia thành viên trong phạm vi thẩm quyền của cơ quan này, nổi bật là việc Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc ủng hộ 5 nguyên tắc do IAEA đề xuất nhằm bảo đảm an ninh an toàn nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia tại Ukraine hồi tháng 5 vừa qua, đồng thời kêu gọi các bên liên quan tiếp tục tuân thủ. Ông cũng nêu rõ 53 nhiệm vụ mà IAEA đã thực hiện kể từ ngày 31-8-2022, bao gồm các nhiệm vụ ở cả 5 địa điểm hạt nhân tại Ukraine. Tổng Giám đốc Grossi cũng khẳng định IAEA sẽ tiếp tục hỗ trợ các nước giải quyết một số thách thức phát triển cấp bách nhất thông qua việc sử dụng khoa học và công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình. 

Theo Tổng Giám đốc Grossi, IAEA đang triển khai sáng kiến mới mang tên Atoms4Food, nhằm hỗ trợ các quốc gia thành viên tăng cường sản xuất lương thực, an toàn thực phẩm, quy hoạch nông nghiệp và lập trình dinh dưỡng, sử dụng kỹ thuật hạt nhân và đồng vị. Điều này sẽ đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO). Các sáng kiến như Rays of Hope (Tia Hy vọng), ZODIAC (Hành động tích hợp chống dịch bệnh lây truyền từ động vật), hay NUTEC Plastics (Công nghệ hạt nhân kiểm soát ô nhiễm nhựa) đều có những bước triển khai đáng ghi nhận. 

Tham dự cuộc họp, Đại sứ Nguyễn Trung Kiên khẳng định chủ trương nhất quán của Việt Nam về ủng hộ chống phổ biến, tiến tới giải trừ hoàn toàn và triệt để vũ khí hạt nhân, nhấn mạnh yêu cầu cân bằng giữa 3 trụ cột của Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), qua đó đề cao quyền của các nước sử dụng năng lượng và ứng dụng công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế và nghĩa vụ đối với NPT; đề cao nỗ lực và thành tựu của Việt Nam trong lĩnh vực thanh sát hạt nhân, đồng thời khẳng định Việt Nam luôn ủng hộ vai trò của IAEA. Đại sứ đánh giá cao các chương trình hợp tác kỹ thuật, đặc biệt là các chương trình đang triển khai giữa Việt Nam và IAEA như chương trình ZODIAC, hoan nghênh sáng kiến Atoms4food của Tổng Giám đốc Grossi, đồng thời đề nghị IAEA tiếp tục tăng cường hỗ trợ, hợp tác kỹ thuật với Việt Nam trong các lĩnh vực hai bên cùng quan tâm.

Bên lề cuộc họp, đoàn Việt Nam đã tổ chức tiệc tri ân sự hỗ trợ, hợp tác thuận lợi của bạn bè quốc tế trong thời gian đảm nhiệm vai trò thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA. Tham dự buổi tiệc có bà Najat Mokhtar, Phó Tổng Giám đốc IAEA, Trưởng ban Khoa học và Ứng dụng Hạt nhân với tư cách khách mời danh dự. Ngoài ra, tham dự sự kiện còn có ông Hua Liu - Phó Tổng Giám đốc IAEA, Trưởng ban Hợp tác Kỹ thuật Hạt nhân; đại sứ và trưởng phái đoàn các nước thành viên Hội đồng Thống đốc nhiệm kỳ 2022-2023; thành viên Ban Thư ký IAEA cùng đại diện của các cán bộ Cục An toàn Bức xạ Hạt nhân tham dự cuộc họp. 

Dự kiến, Việt Nam sẽ kết thúc đảm nhiệm vai trò thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA 2021-2023 sau phiên họp Hội đồng Thống đốc vào tháng 10 tới. Trong thời gian đảm nhiệm vai trò này, Việt Nam đã tích cực tham gia thảo luận, phối hợp lập trường với các nước thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA, qua đó hỗ trợ đắc lực cho công tác nắm bắt, theo dõi quan điểm các nước và tham mưu, xây dựng lập trường, quan điểm của Việt Nam trong các vấn đề nóng được thảo luận tại các cuộc họp. Bên cạnh đó, trong vai trò thành viên, Việt Nam cũng đã góp tiếng nói cùng Nhóm G77 (tổ chức liên minh chính phủ lớn nhất của các nước đang phát triển) thúc đẩy phát triển và ứng dụng công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình, phục vụ phát triển bền vững, đặc biệt là thúc đẩy tăng cường hỗ trợ kỹ thuật của IAEA cho nhóm nước này.

Việt Nam được bầu làm thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA, gồm 35 thành viên, từ tháng 9-2021 trong nhiệm kỳ 2 năm 2021-2023. Mỗi năm Hội đồng Thống đốc IAEA có 4 kỳ họp vào các tháng 3, 6, 9 và tháng 11. Dự kiến, Việt Nam sẽ đảm nhiệm vai trò thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA đến hết Khóa họp thứ 67 Đại hội đồng IAEA.

Nguồn: TTXVN