Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc ban hành Nghị định quy định về bảo hiểm vi mô của các tổ chức chính trị - xã hội

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trình bày Tờ trình.

Trình bày Tờ trình về việc xem xét và cho ý kiến đối với việc ban hành Nghị định quy định về bảo hiểm vi mô của các tổ chức chính trị - xã hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, theo quy định tại khoản 3 Điều 19 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đối với Nghị định quy định về những vấn đề cần thiết thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội nhưng chưa đủ điều kiện xây dựng thành luật hoặc pháp lệnh để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, quản lý xã hội, Chính phủ phải được sự đồng ý của Ủy ban thường vụ Quốc hội trước khi ban hành. Vì vậy, Chính phủ báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội về Nghị định quy định về bảo hiểm vi mô của các tổ chức chính trị - xã hội.

Về sự cần thiết ban hành chính sách về bảo hiểm vi mô, Bộ trưởng cho biết, việc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật về bảo hiểm vi mô của tổ chức chính trị - xã hội là cần thiết bởi các lý do sau: Tạo tiền đề xây dựng khung khổ pháp lý bền vững, mở rộng việc triển khai bảo hiểm vi mô của các tổ chức chính trị - xã hội sau thời gian thực hiện thí điểm; Tạo điều kiện tham gia bảo hiểm cho người dân có thu nhập thấp, ít có điều kiện tiếp xúc với sản phẩm bảo hiểm thương mại của các doanh nghiệp bảo hiểm, góp phần thực hiện chính sách bảo đảm an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước

Về nội dung cơ bản của dự thảo Nghị định, Bộ trưởng chỉ rõ, Nghị định quy định về tổ chức triển khai bảo hiểm vi mô; Quy định về hoạt động bảo hiểm vi mô; Quy định về tài chính đối với bảo hiểm vi mô; Quy định về hỗ trợ, tài trợ phát triển bảo hiểm vi mô; Quy định về giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm; Quy định về quản lý Nhà nước đối với hoạt động bảo hiểm vi mô của tổ chức chính trị - xã hội.

Thẩm tra Tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Thúy Anh nêu rõ, về thẩm quyền xem xét và cho ý kiến đối với việc ban hành Nghị định, Thường trực Ủy ban nhận thấy, hiện nay chưa có văn bản pháp luật nào quy định về hoạt động bảo hiểm vi mô không vì mục tiêu lợi nhuận mà chủ thể thực hiện là tổ chức chính trị - xã hội.

Tuy nhiên, trên thực tế, ngoài các doanh nghiệp đang triển khai loại hình bảo hiểm này, thì chỉ duy nhất có Trung ương Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam thuộc các tổ chức chính trị - xã hội đang thực hiện thí điểm (từ năm 2014) trên cơ sở Quyết định số 2195/QĐ-TTg ngày 06/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án xây dựng và phát triển hệ thống tài chính vi mô tại Việt Nam đến năm 2020, trong đó xác định “Nghiên cứu, ban hành các quy định để phát triển hoạt động bảo hiểm vi mô theo hướng chuyên nghiệp” và một số văn bản của Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến của Lãnh đạo Chính phủ cho phép triển khai thí điểm. Hoạt động bảo hiểm vi mô của Trung ương Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đang được thực hiện thí điểm tại 12 tỉnh, thành phố với 02 sản phẩm: tương trợ vốn vay; tương trợ y tế và nhân thọ; đối tượng tham gia chủ yếu là thành viên của Tổ chức Tài chính vi mô Tình thương (TYM) nên chưa mang tính phổ quát .

Do đó, việc Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến đối với việc ban hành Nghị định để quản lý hoạt động bảo hiểm vi mô của các tổ chức chính trị - xã hội là thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 19 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; còn việc triển khai thí điểm trên cơ sở công văn của Văn phòng Chính phủ là chưa phù hợp.

Về tính thống nhất của dự thảo Nghị định với hệ thống pháp luật, Thường trực Ủy ban thấy rằng, hệ thống pháp luật Việt Nam hiện hành đã có Luật Kinh doanh bảo hiểm quy định về hoạt động bảo hiểm thương mại và Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Bảo hiểm y tế quy định về bảo hiểm mang tính chất xã hội. Về bản chất, bảo hiểm vi mô có tính chất thương mại nhưng Tờ trình của Chính phủ xác định là bảo hiểm không vì mục tiêu lợi nhuận do sự khác nhau về các chủ thể thực hiện, đối tượng tham gia, mức phí thấp và chưa có luật quy định là chưa thực sự thuyết phục, chưa phù hợp với hệ thống pháp luật hiện hành. Vì vậy, đề nghị Chính phủ bổ sung báo cáo rà soát, đánh giá về tính thống nhất của dự thảo Nghị định với các văn bản pháp luật về dân sự, tài chính, bảo hiểm, các luật và Điều lệ hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội và pháp luật khác có liên quan.

Về tính khả thi của dự thảo Nghị định, Thường trực Ủy ban cũng như ý kiến tham gia thẩm tra của các Ủy ban còn băn khoăn về tính khả thi của Nghị định cũng như tính bền vững khi triển khai bảo hiểm vi mô của các tổ chức chính trị - xã hội vì cho rằng, hoạt động bảo hiểm nói chung và bảo hiểm vi mô nói riêng đòi hỏi rất cao về tính chuyên nghiệp, cùng với các quy định của dự thảo Nghị định và thực tế điều kiện nguồn lực không đồng đều, mô hình tổ chức của các tổ chức chính trị - xã hội có sự khác nhau… dẫn đến sẽ khó đáp ứng được yêu cầu về nghiệp vụ, nguồn nhân lực, cơ sở vật chất để triển khai. Nhiều nội dung của dự thảo Nghị định chưa rõ ràng, cụ thể, thiếu căn cứ để đánh giá tổng thể về: tài chính, hiệu quả xã hội, xử lý rủi ro, quyền lợi của người tham gia. Đặc biệt đối với vấn đề trách nhiệm, uy tín của tổ chức chính trị - xã hội khi triển khai bảo hiểm vi mô trên diện rộng.

Căn cứ vào kết quả phiên họp thẩm tra, ý kiến tham gia thẩm tra của các Ủy ban của Quốc hội, Thường trực Ủy ban xin kiến nghị với Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ: Trước mắt, chưa nên ban hành Nghị định quy định về bảo hiểm vi mô như Chính phủ đề xuất.Tiếp tục thực hiện thí điểm bảo hiểm vi mô của tổ chức chính trị - xã hội nhưng phải bảo đảm: thủ tục pháp lý và hình thức văn bản cho phép thí điểm; có công cụ, phương thức để quản lý, thanh tra, kiểm tra và hỗ trợ tổ chức chính trị - xã hội khi triển khai thí điểm bảo hiểm vi mô. Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động để đề xuất bổ sung nội dung này trong quá trình sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm. Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành kết luận phiên họp về vấn đề này làm cơ sở để Chính phủ ban hành Nghị quyết thực hiện thí điểm bảo hiểm vi mô của tổ chức chính trị - xã hội.

Thảo luận tại Phiên họp, các thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn băn khoăn về tính khả thi của Nghị định cũng như tính bền vững khi triển khai bảo hiểm vi mô của các tổ chức chính trị - xã hội; Thời gian thí điểm còn quá ngắn, và cũng chỉ có ở 12 tỉnh thành, điều này chưa mang tính chất phân bổ trên phạm vi cả nước, do đó chưa kiểm soát được quy mô phát triển để có thể tổng kết được.

Cho ý kiến tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ, việc ban hành chính sách tài chính vi mô, bảo hiểm vi mô rất cần thiết đối với các đối tượng nhân ái, những người nghèo. Tuy nhiên thời điểm này chưa nên ban hành Nghị định này vì thiếu căn cứ pháp lý. Việc kinh doanh bảo hiểm là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm mà bảo hiểm vi mô cũng là một loại trong danh mục kinh doanh bảo hiểm. Đây không phải chính sách mới cần phải ban hành nghị định. Hơn nữa, trong Tờ trình của Chính phủ cho biết việc triển khai thí điểm bảo hiểm vi mô không hiệu quả. Bên cạnh đó, việc xác định điều kiện để cho các tổ chức chính trị- xã hội làm bảo hiểm vi mô còn thiếu cơ sở pháp lý, bất cập và tính khả thi không cao.

Kết luận nội dung làm việc, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng chưa nên ban hành Nghị định về bảo hiểm vi mô của các tổ chức chính trị - xã hội. Đồng thời, đề nghị Chính phủ rà soát lại căn cứ pháp lý, việc triển khai thí điểm bảo hiểm vi mô; khống chế ở số tỉnh đã làm thí điểm, số sản phẩm đã triển khai; nếu hiệu quả thì tiếp tục, nếu không hiệu quả thì thu hồi dần hoạt động. Bên cạnh đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, xem xét, bổ sung các quy định cần thiết về bảo hiểm vi mô trong quá trình nghiên cứu, sửa đổi bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm.

Nguồn: chinhphu.vn