Họp trực tuyến về quy hoạch thủy lợi lưu vực sông Cửu Long và lưu vực sông Hồng

Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh Cảnh nêu kiến nghị đầu tư các công trình bức xúc trên địa bàn tỉnh.

Tại điểm cầu tỉnh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh Cảnh chủ trì; đại diện lãnh đạo các sở, ngành tỉnh, lãnh đạo các phòng, đơn vị có liên quan trực thuộc Sở NN&MT tham dự.

Đại diện lãnh đạo Bộ NN&MT đã nêu những thách thức đặt ra đối với đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và bài toán giải quyết thách thức này thông qua giải pháp công trình và phi công trình. 

Quy hoạch thủy lợi lưu vực sông Cửu Long đã đề ra mục tiêu tổng quát là chủ động điều tiết nguồn nước để cấp nước, tiêu, thoát nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, tạo nguồn cấp nước bền vững cho dân sinh và các ngành kinh tế; đáp ứng yêu cầu chuyển đổi mô hình sản xuất một cách linh hoạt; nâng cao năng lực chủ động phòng chống thiên tai, sẵn sàng ứng phó với trường hợp bất lợi nhất; đáp ứng yêu cầu phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững, bảo vệ môi trường; ứng phó với biến đổi khí hậu, góp phần phần bảo đảm an ninh nguồn nước, giữ vững quốc phòng, an ninh.

Một số vấn đề mới của quy hoạch lần này là: Bước đầu hình thành các hệ thống kiểm soát nguồn nước theo quy mô lớn, liên vùng... Các công trình cống lớn kiểm soát cửa sông cũng được tính toán, đánh giá hiệu quả vận hành kỹ hơn (cống Vàm Cỏ, Hàm Luông, Cổ Chiên, Cung Hầu), làm cơ sở đề xuất đầu tư, xây dựng. 

Vấn đề chuyển nước ngọt cho vùng ven biển là vấn đề mới đặt ra, do nhu cầu thực tế của việc nuôi trồng thủy sản cần nước ngọt pha loãng, hoặc các khu vực sản xuất tôm - lúa cần hỗ trợ cấp nước ngọt cho vụ lúa. Quy hoạch lần này đã đề xuất 2 hệ thống chuyển nước cho vùng Nam Cà Mau và Nam quốc lộ 1A Bạc Liêu; đề xuất xây dựng các hồ chứa nước phân tán để phục vụ sản xuất và sinh hoạt, ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn. 

Mô hình sản xuất của vùng bán đảo Cà Mau biến động rất lớn, không còn định hướng sản xuất ngọt mà hầu hết chuyển sang mô hình tôm - lúa. Hệ thống thủy lợi cần điều chỉnh mục tiêu hoạt động phù hợp.

Quy hoạch lần này đề xuất mô hình cấp nước biển từ ngoài xa bờ bằng trạm bơm và đường ống trực tiếp cho các khu nuôi, hệ thống kênh sẽ chỉ còn nhiệm vụ tiêu thoát nước (mô hình cấp thoát tách rời hoàn toàn). 

Một số khu vực có điều kiện hệ thống thủy lợi tương đối thuận lợi sẽ thí điểm bố trí hoàn thiện hệ thống công trình (cống, kênh), vận hành hệ thống để cấp thoát tách rời (khu Nam quốc lộ 1 Bạc Liêu, khu ven biển Vĩnh Châu Sóc Trăng, khu An Minh - An Biên Kiên Giang). Bổ sung giải pháp thủy lợi chống ngập úng cho các khu vực đô thị lớn.

Tính khả thi của các phương án quy hoạch: Phù hợp và đáp ứng yêu cầu của các Luật, cụ thể hóa các chiến lược liên quan, các giải pháp, định hướng của các quy hoạch cấp trên: Quy hoạch phòng chống thiên tai và thủy lợi thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quy hoạch tỉnh…

Về nguồn vốn đầu tư: Mức đầu tư trung bình 11 ngàn tỷ đồng/năm. Khả thi trong huy động đa dạng các nguồn lực đầu tư.

Về liên kết, đồng bộ hạ tầng: Công trình thủy lợi, phòng chống thiên tai phục vụ đa mục tiêu. Liên kết, đồng bộ với các ngành hạ tầng khác (điện, giao thông, xây dựng, thông tin, du lịch, quốc phòng an ninh...).

Về ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ: Công nghệ mới trong tính toán quy hoạch, thiết kế, xây dựng công trình, giám sát nguồn nước, thiên tai... Kế thừa kinh nghiệm nghiên cứu, xây dựng các công trình lớn trong thời gian qua.

Lãnh đạo các tỉnh ĐBSCL ý kiến xoay quanh nhiều danh mục công trình cần quan tầm đầu tư sớm để phục vụ cấp và thoát nước.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh Cảnh kiến nghị, Trung ương đầu tư xây dựng cống Vàm Cỏ và Hàm Luông trên địa bàn tỉnh để ngăn mặn trữ ngọt. Đồng thời, ưu tiên phân bổ nguồn vốn cho các tỉnh ĐBSCL để đầu tư các công trình thủy lợi bức xúc, nhằm giải quyết xâm nhập mặn và biến đổi khí hậu, nguồn nước ngọt phục vụ sinh hoạt và sản xuất...

Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã khẳng định tầm quan trọng của quy hoạch thủy lợi lưu vực sông Cửu Long và lưu vực sông Hồng. Cần quan tâm chất lượng và số lượng nước tại hai đồng bằng này, đặc biệt là ĐBSCL vào thời điểm hạn mặn, nước ngọt khan hiếm. 

Bài toán thủy lợi là xương sống giải quyết phát triển kinh tế - xã hội. Các quy hoạch phải tiếp cận bối cảnh tình hình mới; sử dụng tích hợp đa mục tiêu. Quy hoạch phải đảm bảo yếu tố tư duy, tầm nhìn mang tính tổng thể; phương án quy hoạch phải tối ưu. 

Quy hoạch phải tính toán đến ứng phó biến đổi khí hậu, nước biển dâng; tính toán, phân tích trên cơ sở khoa học để triển khai thực hiện hiệu quả. Quy hoạch phải có sức sống lâu dài và bền vững. Quy hoạch giải quyết đồng bộ, tiếp cận ngắn hạn nhưng đáp ứng tầm nhìn dài hạn. 

Địa phương cảm nhận rõ nhất về tầm quan trọng của nước nên nhóm nghiên cứu cần quan tâm các đề xuất của địa phương. ĐBSCL nên đưa ra tiêu chí công trình đa mục tiêu; đầu tư đồng bộ, khép kín, hiệu quả với nguồn lực hiện có. 

Các công trình ngắn hạn không mâu thuẫn với công trình dài hạn. Nhóm nghiên cứu quy hoạch phải tính toán cẩn trọng, lấy nhiều ý kiến, tính toán có cơ sở khoa học, phù hợp thực tiễn và chịu trách nhiệm về hiệu quả…

Tin, ảnh: Trần Quốc