Chuyển đổi cây trồng thích ứng biến đổi khí hậu

Gia đình ông Hồ Văn Tư chuyển toàn bộ 3ha đất trồng lúa sang trồng dừa.

Trồng dừa cho thu nhập cao

Tỉnh có 3 vùng mặn, lợ, ngọt nhưng gần đây xâm nhập mặn ngày càng sâu vào nội đồng nên người dân chuyển đổi cây trồng, phương thức sản xuất phù hợp. Trong đó, nhiều mô hình chuyển đổi từ cây lúa kém hiệu quả sang các loại cây trồng khác, đặc biệt là dừa hoàn toàn phù hợp trong điều kiện thời tiết ngày càng cực đoan như hiện nay.

Trong giai đoạn khoảng 10 năm gần đây, tình hình thời tiết, BĐKH tại tỉnh ngày càng cực đoan. Trong đó, nặng nhất là vào mùa khô năm 2016 và 2020, hạn hán, xâm nhập mặn làm thiệt hại hàng trăm héc-ta lúa, hoa màu, cây ăn trái, thủy sản với thiệt hại hàng ngàn tỷ đồng. Từ năm 2016, người dân bắt đầu chuyển đổi dần sang cây trồng có khả năng chịu hạn mặn nhằm thích ứng với điều kiện BĐKH gay gắt. Cánh đồng xã Phong Nẫm (huyện Giồng Trôm) trước đây là bạt ngàn ruộng lúa giờ chỉ còn vài thửa xen kẽ với vườn dừa theo kiểu “da beo” vì xâm nhập mặn ngày càng gay gắt, cây lúa không còn phù hợp. Thay vì chật vật để phòng chống hạn mặn, nhiều người dân dần thích ứng bằng những loại cây trồng và phương thức canh tác khác nhau để mang lại hiệu quả kinh tế.

Gia đình ông Hồ Văn Tư, ngụ ấp Phong Phú (xã Phong Nẫm) đã chuyển toàn bộ 3ha đất trồng lúa sang trồng dừa sau hơn 40 năm gắn bó với cây lúa. Ông Tư kể lại: “Năm 2016, gia đình tôi bị thiệt hại nặng nề do nước mặn tràn về làm mất trắng gần như toàn bộ 3ha lúa. Thấy tình hình hạn mặn ngày càng gay gắt nên tôi chuyển đổi dần sang trồng dừa với ban đầu chỉ 1ha, các năm sau chuyển dần và đến năm 2022 thì chuyển toàn bộ diện tích 3ha lúa sang trồng cây dừa. Vùng đất này 10 hộ thì hết 9 hộ chuyển sang trồng dừa vì cây lúa không còn phù hợp do hạn hán, xâm nhập mặn ngày càng sâu vào nội đồng. Trong khi đó, cây dừa có khả năng chịu hạn mặn rất tốt nên nhiều nông dân chọn trồng”. Theo ông Tư, hiện tại, trung bình 1ha dừa xiêm cho lợi nhuận khoảng 15 triệu đồng/tháng nên cuộc sống khá ổn định.

Tại xã An Hiệp (huyện Ba Tri), gia đình ông Trần Văn Nhịn cũng chuyển đổi toàn bộ 1ha đất trồng lúa sang trồng dừa và trồng cỏ để chăn nuôi bò. Ông Nhịn cho biết: “Gần đây, vùng đất xã An Hiệp do gần biển nên thường xuyên bị nước mặn xâm nhập gây thiệt hại cho bà con trồng lúa. Vì vậy, năm 2017, gia đình tôi chuyển toàn bộ diện tích đất sang trồng dừa kết hợp với trồng cỏ để chăn nuôi 5 con bò. Nhờ chuyển đổi phù hợp loại cây trồng chịu được độ mặn nên mới ổn định cho đến nay. Mô hình này thu nhập không cao nhưng phù hợp với điều kiện hiện tại của địa phương nên hầu hết người dân đã chuyển đổi”.

Theo thống kê, huyện Giồng Trôm là một trong những địa phương chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng dừa, trồng cỏ nuôi bò nhiều nhất tỉnh do ảnh hưởng bởi hạn mặn. Phó trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Giồng Trôm Nguyễn Vũ Phong cho biết: “Nếu như năm 2015, toàn huyện có khoảng 2.800ha lúa thì đến nay đã giảm xuống còn trên dưới 500ha và tiếp tục giảm trong thời gian tới. Nguyên nhân chính là do ảnh hưởng bởi hạn hán, xâm nhập mặn ngày càng gay gắt nên người dân chuyển đổi sang trồng dừa, trồng cỏ nuôi bò và các loại cây trồng khác”.

Mô hình trồng xoài ở Thạnh Phú

Tại các huyện ven biển Bình Đại và Thạnh Phú, người dân cũng chuyển sang trồng xoài tứ quý để phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của vùng giồng cát ven biển với diện tích hơn 1.000ha. Trong đó, huyện Thạnh Phú có diện tích lớn nhất khoảng 700ha, tập trung ở các xã Thạnh Hải, Thạnh Phong, Giao Thạnh. Gia đình ông Mai Thanh Triển, ở ấp Thạnh Lộc (xã Thạnh Phong, huyện Thạnh Phú) canh tác 1ha xoài tứ quý hơn chục năm qua. Ông Triển cho biết: “Tình hình hạn hán ngày càng gay gắt vào mùa khô nên gia đình đã đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt cho toàn bộ diện tích xoài nhằm tiết kiệm nước, phân bón, nhân công lao động. Vùng giồng cát ven biển này nhiều hộ dân chuyển đổi sang trồng xoài và tham gia vào hợp tác xã sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với trước đây”.

Hiện tại, trên địa bàn xã Thạnh Phong có hơn 300ha với 210 hộ dân trồng xoài tứ quý trên giồng cát ven biển. Phó chủ tịch UBND xã Thạnh Phong Nguyễn Văn Tại cho biết: “Mô hình trồng xoài phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương nên đang được định hướng phát triển theo hướng chuyên canh, nâng cao chất lượng. Trong đó, Hợp tác xã Nông nghiệp Thạnh Phong hiện có 61 hộ trồng xoài với diện tích 100ha đang được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và được cấp mã số vùng trồng để xuất khẩu sang thị trường các nước Mỹ, Hàn Quốc… Cây xoài tứ quý đang phát triển phù hợp với điều kiện BĐKH ngày càng gay gắt như hiện nay”.

Theo Chủ tịch Hội Nông dân huyện Thạnh Phú Phan Văn Bình, gần đây, trên địa bàn huyện, nông dân có nhiều mô hình chuyển đổi cây trồng, vật nuôi nhằm thích ứng với BĐKH như: chuyển từ trồng lúa sang trồng dừa, trồng cỏ nuôi bò; từ sản xuất lúa 3 vụ/năm sang mô hình lúa - tôm; trồng xoài ở giồng cát ven biển… Sự chuyển đổi này giúp nông dân thay đổi cách thức, phương thức sản xuất nhằm thích ứng với BĐKH ngày càng gay gắt.

Bài, ảnh: Thành Châu