Bà N.T.N có nhu cầu tư vấn: Tôi là bị đơn trong vụ tranh chấp đất đai. Tôi có được một số giấy tờ có thể chứng minh nguồn gốc đất và người hàng xóm lớn tuổi biết rõ vụ việc. Xin hỏi: Thế nào được xem là chứng cứ trong vụ việc dân sự. Tôi có thể yêu cầu tòa án thu thập chứng cứ hay không, thủ tục ra sao?
Thắc mắc của bà được luật sư Lê Vũ Hồng Huệ (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
- Điều 93 Bộ luật Tố tụng Dân sự (TTDS) năm 2015 quy định: Chứng cứ trong vụ việc dân sự là những gì có thật được đương sự và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho tòa án trong quá trình tố tụng hoặc do tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định và được tòa án sử dụng làm căn cứ để xác định các tình tiết khách quan của vụ án cũng như xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và hợp pháp.
Theo Điều 91 Bộ luật TTDS quy định về nghĩa vụ chứng minh thì đương sự có yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình phải thu thập, cung cấp, giao nộp cho tòa án tài liệu, chứng cứ để chứng minh cho yêu cầu đó là có căn cứ và hợp pháp. Đương sự phản đối yêu cầu của người khác đối với mình thì phải thể hiện bằng văn bản và phải thu thập, cung cấp, giao nộp cho tòa án tài liệu, chứng cứ để chứng minh cho sự phản đối đó.
Theo quy định tại Điều 94 Bộ luật TTDS, chứng cứ được thu thập từ các nguồn sau đây: Tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được, dữ liệu điện tử; vật chứng; lời khai của đương sự; lời khai của người làm chứng; kết luận giám định; biên bản ghi kết quả thẩm định tại chỗ; kết quả định giá tài sản, thẩm định giá tài sản; văn bản ghi nhận sự kiện, hành vi pháp lý do người có chức năng lập; văn bản công chứng, chứng thực; các nguồn khác mà pháp luật có quy định.
Bà có thể thu thập chứng cứ để nộp cho tòa án. Trường hợp bà không thể tự mình thu thập tài liệu, chứng cứ thì bà có thể yêu cầu tòa án thu thập (theo quy định tại Điều 97 Bộ luật TTDS), nhằm để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bà.
Thủ tục yêu cầu tòa án thu thập tài liệu, chứng cứ được thực hiện như sau: Nộp đơn yêu cầu tòa án (nơi đang thụ lý vụ án của bà); trong đơn nêu rõ lý do bà không thể tự thu thập chứng cứ và các chứng cứ cần thu thập là gì. Trong đơn, bà cần ghi rõ chứng cứ nào bà muốn tòa án thu thập (ví dụ: tài liệu liên quan đến quyền sử dụng đất, lời khai của người có liên quan, hồ sơ đất đai tại cơ quan nhà nước…); lý do tại sao không thể thu thập chứng cứ đó và chứng cứ đó có vai trò gì trong việc giải quyết vụ án.
Tòa án sẽ xem xét đơn của bà và sẽ xem xét. Nếu thấy chứng cứ đó cần thiết và phù hợp với quy định pháp luật, tòa án sẽ ra quyết định thu thập chứng cứ.
Tùy vào từng trường hợp cụ thể, bà có thể phải chịu một khoản phí hoặc chi phí liên quan đến việc thu thập chứng cứ.
H. Trâm (thực hiện)
