Liên kết sản xuất muối theo chuỗi giá trị

Khu vực sân muối trải bạt ở xã Bảo Thạnh, huyện Ba Tri.

Nghề muối lâu đời

Nghề làm muối có mặt tại tỉnh cách đây khoảng 144 năm. Theo Địa chí Bến Tre xuất bản năm 2002, tỉnh có 2 nơi sản xuất muối ở hai huyện ven biển Ba Tri và Bình Đại. Diện tích ruộng muối ở huyện Ba Tri, gồm các xã An Thủy, Bảo Thuận, Bảo Thạnh, Tân Xuân lớn hơn và sản lượng cũng nhiều hơn huyện Bình Đại.

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, tổng diện tích sản xuất muối năm 2024 là 1.125ha (huyện Bình Đại 335ha, huyện Ba Tri 790ha). Diện tích muối giảm 48,49ha so với niên vụ muối năm 2022 - 2023. Dù diện tích giảm nhưng tổng sản lượng toàn vụ muối và năng suất tăng hơn so với cùng kỳ. Cụ thể, tổng sản lượng toàn vụ muối đạt 73.450 tấn, tăng 20.200 tấn so với niên vụ 2022 - 2023; năng suất đạt 65,26 tấn/ha, tăng 20,14 tấn/ha so với niên vụ năm 2022 - 2023. Năng suất và chất lượng muối trong vùng sản xuất muối ngày càng được nâng lên. Hiện nay, giá muối bán tại ghe trung bình 900 đồng/kg. Hiện số hộ sản xuất muối 807 hộ dân, với 1.614 lao động diêm nghiệp.

Mục tiêu của tỉnh đến năm 2025, tổng diện tích đất làm muối 1.035ha. Giai đoạn 2026 - 2030, tổng diện tích quy hoạch vùng sản xuất muối tập trung 600ha của huyện Ba Tri (xã Bảo Thạnh 500ha, xã Bảo Thuận 100ha), sản lượng muối đạt 30 ngàn tấn/năm. Tỉnh tập trung triển khai thực hiện theo Quyết định số 1325/QĐ-TTg ngày 31-8-2020 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án phát triển ngành muối giai đoạn 2021 - 2030 trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, vận động chuyển đổi diện tích sản xuất muối kém hiệu quả sang lĩnh vực khác có hiệu quả kinh tế cao hơn, phù hợp quy hoạch của tỉnh. Chú trọng sản xuất, chế biến muối chứa nhiều khoáng chất, vi chất dinh dưỡng tự nhiên với hàm lượng NaCl thấp, có lợi cho sức khỏe. Ứng dụng công nghệ cao, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất muối tập trung ở 2 xã Bảo Thạnh và Bảo Thuận, huyện Ba Tri.

Sản xuất theo chuỗi giá trị

Tại huyện Ba Tri, Liên minh Hợp tác xã (HTX) tỉnh đã phối hợp với Phòng Kế hoạch - Tài chính, Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Ba Tri thành lập HTX Muối Bình Minh Bảo Thạnh có 95 thành viên, vốn điều lệ 98 triệu đồng. Hiện HTX Muối Bình Minh Bảo Thạnh (xã Bảo Thạnh) đã cho ra đời sản phẩm OCOP 3 sao, do UBND huyện Ba Tri công nhận ngày 30-12-2024 “Muối biển trắng sạch”.

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, trong năm 2023 và 2024, từ nguồn vốn sự nghiệp Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và vốn sự nghiệp kinh tế của tỉnh, mô hình liên kết sản xuất muối theo chuỗi giá trị đã được thực hiện. Cụ thể, mô hình sản xuất, chế biến đến tiêu thụ muối bằng phương pháp trải bạt tại xã Bảo Thạnh, huyện Ba Tri có sự liên kết giữa HTX với doanh nghiệp, các thương lái trong và ngoài tỉnh để tiêu thụ. Quy mô thực hiện mô hình 11ha với 11 hộ dân tham gia.

Mỗi hộ tham gia mô hình liên kết sản xuất muối theo chuỗi giá trị được cấp 1.100m² bạt nhựa trải ruộng muối và bạt lót phủ kho chứa muối để tham gia quy trình sản xuất muối sạch. Các hộ nông dân được tập huấn về công nghệ, kỹ thuật sản xuất muối sạch theo tiến bộ kỹ thuật và áp dụng quy trình công nghệ trên thực địa tại các địa điểm đã lựa chọn, các công việc, gồm: Làm nền ô kết tinh, làm hồ chứa nước chạt, lắp đặt hệ thống đường ống bơm nước, quy cách trải bạt tại các ô kết tinh muối…

Hỗ trợ tem nhãn, truy xuất nguồn gốc cho các sản phẩm của HTX trong thực hiện mô hình liên kết sản xuất muối, từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ muối bằng phương pháp trải bạt xã Bảo Thạnh huyện Ba Tri. Đồng thời, ngành nông nghiệp tỉnh còn phối hợp với Công ty cổ phần Thiết bị chuyên dùng Việt Nam xây dựng mô hình sản xuất muối sạch theo chuỗi liên kết và tiêu thụ sản phẩm trong năm 2023, 2024 từ nguồn vốn khuyến nông Quốc gia, đã hỗ trợ bạt trải ô kết tinh muối cho 2 hộ với diện tích 1.300m²; 48 hộ được cung cấp 4.800m² lót bạt làm bể nổi chứa nước ót phục vụ cho ô kết tinh muối 4.800m²; 10m³ bê-tông đổ nền để làm kho chứa muối cho HTX). Kết quả mô hình đạt sản lượng 50 tấn/ha. Hiện tại, hộ dân đã chuyển sang sản xuất muối bằng phương pháp trải bạt trên 90% diện tích ô kết tinh.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đoàn Văn Đảnh, giai đoạn 2021 - 2024, địa phương được triển khai hỗ trợ nhiều giải pháp để phát triển nghề muối tại xã Bảo Thạnh như: hạ tầng kỹ thuật, ứng dụng khoa học, công nghệ kỹ thuật trong liên kết sản xuất muối sạch…, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng muối của địa phương. Tuy nhiên, về hạ tầng kinh tế kỹ thuật chưa đảm bảo (giao thông, điện, thủy lợi…) gây khó khăn cho việc sản xuất muối của diêm dân, chi phí vận chuyển mua bán cao, diêm dân thu nhập thấp. Từ đó, ảnh hưởng đến việc bảo tồn, phát triển làng nghề sản xuất muối của địa phương.

Bài, ảnh: Thạch Thảo