Bảo vệ môi trường để phát triển bền vững

Hoạt động nhặt rác bờ biển góp phần lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường.

Ô nhiễm gia tăng

Trưởng phòng Quản lý môi trường và biến đổi khí hậu (MT&BĐKH), Sở TN&MT Võ Văn Ngoan đánh giá: Các kênh rạch trong nội ô TP. Bến Tre, thị trấn các huyện đang có dấu hiệu bị ô nhiễm do tiếp nhận nguồn nước thải từ sinh hoạt đô thị chưa được thu gom xử lý. Tình trạng xả thải từ hoạt động của các cơ sở sản xuất quy mô nhỏ không thuộc đối tượng lập đánh giá tác động môi trường. Các hộ chăn nuôi ở một số nơi chưa được kiểm soát tốt chất thải, hay hoạt động sản xuất than thiêu kết phát khí thải chưa được xử lý, kiểm soát tốt dẫn đến ô nhiễm môi trường một số nơi tại huyện Giồng Trôm… Đây là một phần nguyên nhân gây suy giảm chất lượng môi trường sống.

Hiện nay, hầu hết các bãi chôn lấp rác trên địa bàn tỉnh đều quá tải, gây ô nhiễm, chưa áp dụng được công nghệ xử lý rác đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường. Công tác bảo vệ môi trường (BVMT) tại tỉnh còn hạn chế kinh phí đầu tư quản lý chất thải rắn sinh hoạt. Rác thải sinh hoạt chưa được phân loại tại nguồn. Các thiết bị thu gom, phương tiện vận chuyển rác không đảm bảo kỹ thuật gây mất vệ sinh. Thực tế hiện nay, tỉnh không còn quỹ đất để tiếp tục quy hoạch chôn lấp rác với lượng rác phát sinh ngày một tăng, trong khi đó hoạt động kêu gọi đầu tư xã hội hóa xử lý rác thải chưa hiệu quả. Mặc khác, ý thức chấp hành quy định BVMT của một bộ phận người dân thực hiện chưa nghiêm.

PGS.TS Tôn Thất Lãng - Giảng viên Trường Đại học TN&MT TP. Hồ Chí Minh cho rằng, với thực trạng hiện nay về ô nhiễm môi trường tại Bến Tre nếu không có biện pháp hiệu quả và tăng cường công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt, sản xuất thì vấn đề ô nhiễm rác thải sẽ trầm trọng hơn trong thời gian tới.

Hướng đến phát triển bền vững

Đảng và Nhà nước xác định BVMT là một trong nhiệm vụ quan trọng để PTBV. Hệ thống quan điểm, chủ trương, chính sách về BVMT đồng bộ, thống nhất, thường xuyên tổng kết, đánh giá để bổ sung hoàn thiện các quan điểm, chính sách cho phù hợp với tình hình thực tiễn cũng như xu thế BVMT của quốc tế. Tại tỉnh, một số quy định của tỉnh về nước và BVMT luôn được bổ sung, ngày càng hoàn thiện hơn, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả về TNMT. Từ đó, tiến dần xây dựng được môi trường xanh - sạch - đẹp.

Mô hình tái chế rác thải thành phân hữu cơ tại Nhà máy rác huyện Thạnh Phú.

Ông Võ Văn Ngoan cho hay: UBND tỉnh đã ban hành Đề án quản lý chất thải rắn sinh hoạt, kế hoạch hành động giảm rác thải nhựa giai đoạn 2022 - 2025... Trong đó, tỉnh xác định các chỉ tiêu cụ thể đến cuối năm 2025, có trên 95% các cơ sở sản xuất có hệ thống xử lý nước thải đạt theo quy chuẩn kỹ thuật môi trường. Cơ sở sản xuất có lưu lượng xả thải lớn lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường tự động theo quy định đạt trên 90%. Tỉnh phấn đấu có 2 cụm công nghiệp được đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung; 2 khu đô thị (TP. Bến Tre, Thị trấn Châu Thành) xây dựng được hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt tập trung. Duy trì 100% nước thải và rác thải y tế được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường. Tỷ lệ thu gom, xử lý rác thải đô thị đạt 95%, nông thôn 70%.

PGS.TS Tôn Thất Lãng cho rằng: Bài học kinh nghiệm từ các quốc gia trên thế giới, để BVMT là cần thay đổi trong cách tiếp cận về kinh tế tuần hoàn. Kinh tế tuần hoàn hoặc khép kín chu trình sản xuất, nhằm tiến đến không phát thải ra môi trường bên ngoài. Chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn sẽ tác động làm thay đổi nền kinh tế. Trong đó, các sản phẩm, dịch vụ nên lựa chọn thí điểm một số ngành, lĩnh vực đi đầu như: ngành xây dựng, nhựa, công nghiệp, nông nghiệp để làm tiền đề mở rộng.

Theo đề xuất của PGS.TS Tôn Đức Lãng, Bến Tre có thể nghiên cứu một khu công nghiệp mới nào đó để hình thành khu công nghiệp sinh thái được quy hoạch ngay từ đầu. Chất thải của nhà máy này là nguyên liệu của nhà máy khác tạo ra sản phẩm quay vòng. Bến Tre sẽ áp dụng được mô hình này nếu có quy hoạch ngay từ đầu. Ví dụ như nhà máy phát điện tạo ra hơi, hơi phục vụ cho sản xuất dầu… tiến tới hệ thống không phát thải.

Ngoài kinh tế tuần hoàn, xây dựng đô thị sinh thái cũng là giải pháp PTBV. Hướng xây dựng đô thị sinh thái sẽ thực hiện dễ dàng, có 2 hướng cải tạo và xây dựng mới. Đối với đô thị sinh thái được xây dựng mới thì việc xây dựng thường phải gắn với điểm dân cư hoặc đô thị nhỏ hiện có. Trường hợp cải tạo thành đô thị sinh thái phải mất nhiều thời gian. Để thực hiện được điều này cần có giải pháp đồng bộ từ công tác quy hoạch, chương trình phát triển nguồn kinh phí, gồm: cả phần cứng cải tạo các công trình hạ tầng kỹ thuật, cải tạo tại nhà dân...; ý thức của người dân.

“Hiện nay, Bến Tre có mục tiêu PTBV hướng tới môi trường xanh - sạch - đẹp. Đây là những bước đi cụ thể và thiết thực để BVMT. Là địa phương có mật độ phương tiện giao thông còn thấp, dân cư tương đối nếu có quy hoạch tốt, Bến Tre có thể tiến đến khu đô thị sinh thái. Tỉnh có thể xem xét quy hoạch thêm các khoảng không gian xanh phục vụ đi bộ, các hồ nước tại TP. Bến Tre và huyện lân cận”, PGS.TS Tôn Thất Lãng nêu.

Bài, ảnh: Phan Hân