|
TS Koval (trái) và Tổng thống Putin tại lễ phong tặng danh hiệu anh hùng cho điệp viên này. |
Bên trong cái vỏ bọc toàn Mỹ: ra đời ở bang Iowa, học ở Manhattan, chơi bóng chày giỏi, TS George Koval lại có một bí mật Nga. Trong suốt Chiến tranh thế giới thứ hai, ông là một điệp viên hàng đầu của Liên Xô với bí danh Delmar và được huấn luyện bởi Cục tình báo quân đội của Stalin (G.R.U).
Gián điệp nguyên tử là câu chuyện xưa như trái đất. Tuy nhiên, theo các sử gia, TS Koval, người qua đời năm ngoái ở độ tuổi 90 tại Moscow có lẽ là một trong những điệp viên nguyên tử quan trọng nhất của thế kỷ XX.
Điệp viên nguyên tử có một không hai
Vào ngày 2/11, điện Kremlin làm các học giả phương Tây giật mình với tuyên bố Tổng thống Putin đã trao phần thưởng cao quý nhất của Nga cho một điệp viên Liên Xô. Người này đã xâm nhập vào dự án Manhattan - dự án chế tạo bom nguyên tử đầu tiên trên thế giới. Sở dĩ tuyên bố gây ngạc nhiên bởi cho tới nay, các sử gia biết rất ít về các hoạt động của G.R.U ở Mỹ.
Tuyên bố đã ca ngợi TS Koval là ’’sĩ quan tình báo Liên Xô duy nhất’’ xâm nhập được vào các nhà máy bí mật của dự án này, và công việc của ông ’’đã góp phần đẩy nhanh đáng kể thời gian Liên Xô tự chế tạo được bom nguyên tử’’.
Kể từ đó tới nay, các sử gia, các nhà khoa học, quan chức liên bang cũng như những người bạn cũ đã lục lại trí nhớ và kể chuyện về TS Koval - vận động viên, gã mà tất cả mọi người quý mến, thiên tài về những nghiên cứu kỹ thuật. Thành công của điệp viên này xoay quanh lịch sử di cư đặc biệt của gia đình ông, từ Nga tới Iowa và ngược lại.
’’Ông ấy rất thân thiện, giàu lòng trắc ẩn và cực kỳ thông minh. Ông ấy không bao giờ làm bài tập về nhà’’, Arnold Kramish, một nhà vật lý đã nghỉ hưu, từng nghiên cứu với TS Koval tại City College và sau đó cùng làm việc với ông trong dự án bom nguyên tử, cho biết.
Còn theo TS vật lý Stewart D. Bloom tại Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Livermore, Koval chơi bóng chày rất giỏi. ’’Ông ấy không có giọng Nga, mà nói tiếng Anh, Anh - Mỹ thành thạo. Có lần tôi thấy ông ta nhìn xa xăm và suy tư điều gì đó. Giờ tôi biết lúc đó ông ấy nghĩ gì’’.
Trong nhiều năm, các học giả và điệp viên liên bang đã phát hiện 6 người do thám dự án bom nguyên tử này cho Liên Xô, đặc biệt là tại phòng thí nghiệm Los Alamos, New Mexico. Tuy nhiên, họ không được đào tạo bài bản. Trái lại, TS Koval là một điệp viên được G.R.U đào tạo ở Liên Xô. Ngoài ra, ông có quyền tiếp cận với các nhà máy nguyên tử của Mỹ - một kỳ tích mà không một điệp viên Liên Xô nào khác có thể thực hiện được.
Các chuyên gia hạt nhân nói là những bí mật sản xuất bom có thể quan trọng hơn bí mật về thiết kế. Los Alamos là nơi thiết kế bom trong khi các bộ phận và nhiên liệu bom được sản xuất tại các nhà máy bí mật ở những địa điểm như Oak Ridge, Tenn., và Dayton, Ohio. TS Koval có trách nhiệm và quyền hạn lớn trong việc tiếp cận những cơ sở này.
’’Ông ấy có quyền ra vào mọi địa điểm và có xe jeep riêng. Rất ít người trong số chúng tôi có xe jeep riêng. Ông ấy thông minh và là một tình báo được G.R.U đào tạo. Địa vị đó làm cho TS Kov