Chăn nuôi heo - từ giải pháp tình thế hướng đến căn cơ

Hơn một tháng nay, dọc theo các tuyến đường tỉnh, huyện, xuất hiện nhiều thớt thịt do người chăn nuôi tự mổ heo mang ra bán lẻ. Thớt thịt heo mới xuất hiện hơn 1 tháng qua tại Phường 8, TP. Bến Tre (dưới chân cầu Cá Lóc) luôn đông người đến mua, với giá “giải cứu” từ 40 - 45 ngàn đồng/kg. Những miếng thịt mỡ nhiều (thịt nọng) hoặc xương nhiều, giá 100 ngàn đồng/3kg. Một khách hàng nữ xách trên tay hơn 4kg thịt mới mua tại đây khoe: “Thịt tươi ngon mà chỉ có 170 ngàn đồng. Mớ này nấu hủ tiếu, mớ này để dành nấu canh, kho. Vậy mà mới mấy hôm trước, tôi mua ở chợ 80 ngàn đồng/kg thịt…”.

Bán cũng lỗ mà để “neo” lại càng lỗ nặng hơn. Mặc dù người chăn nuôi tự mổ heo bán với giá rẻ hơn rất nhiều so với tiểu thương tại các chợ nhưng vẫn lời hơn so giá bán nguyên con chỉ 19 - 20 ngàn đồng/kg, thậm chí không bán được vì lái “làm nũng” không mua. Huyện Mỏ Cày Nam, nơi có tổng đàn heo lớn nhất của tỉnh chủ trương cho các tổ hợp tác chăn nuôi heo được mở sạp bán thịt heo chứ không khuyến khích người chăn nuôi nhỏ lẻ ra bán với lý do khó kiểm soát. Theo đó, heo phải được đem đến các lò mổ và có kiểm soát, đóng dấu của thú y nhằm đảm bảo an toàn dịch bệnh, vệ sinh thực phẩm. Trên thực tế, chủ yếu người chăn nuôi nhỏ lẻ mới áp dụng cách làm này, còn tổ hợp tác thì lắc đầu do số lượng nhiều không thể giải quyết nổi.

Giữ nghề truyền thống chăn nuôi

Nếu trước đây, người chăn nuôi heo toàn tỉnh, đặc biệt là hai huyện Mỏ Cày Nam và Mỏ Cày Bắc thoát nghèo, làm giàu nhờ nuôi heo, nay vướng nợ đến hàng tỷ đồng cũng vì nuôi heo.

“Bán trại” là câu trả lời duy nhất của anh Nguyễn Văn Bé Chính ở tổ hợp tác chăn nuôi heo đạt chuẩn VietGAP xã Cẩm Sơn, huyện Mỏ Cày Nam khi được hỏi về giải pháp thoát nợ. Anh Chính cho biết, sau 18 năm gắn bó với nghề chăn nuôi, năm 2016, anh dồn sức vào đầu tư trại heo theo tiêu chuẩn chăn nuôi VietGAP, quy mô 1.000 heo thịt, trên 5.000m2 đất, với tổng trị giá hàng tỷ đồng. Chưa hết phấn khởi, nay đã kêu bán để thanh toán số nợ ngót nghét gần 6 tỷ đồng.

Anh Nguyễn Văn Phương, thành viên Tổ hợp tác chăn nuôi heo Phước Sang, xã Cẩm Sơn cũng là một trong số những người cho biết ý định “đang kêu bán chuồng trại để trả nợ”. Có thể nói, trong số 10 người chỉ có 1 hoặc 2 người là “trụ” được đến giờ này. Anh Tuấn - chủ trang trại chăn nuôi heo xã Hưng Khánh Trung A, huyện Mỏ Cày Bắc cho biết, anh thuộc số ít người may mắn còn trụ được vì… người bán thức ăn cho anh là người trong gia đình.

Mặc dù bán trại hay đang lâm nợ thì ý kiến chung của người chăn nuôi là “tâm huyết giữ đàn”. Anh Nguyễn Văn Bé Chính dù kêu bán trại mới xây dựng 1 năm nhưng vẫn còn trại cũ với đàn heo nái 30 con. Anh nói, đàn nái giữ lại để sau này tái đàn, chờ cơ hội giá heo phục hồi. Tương tự, ông Nguyễn Văn Tư - Tổ trưởng Tổ hợp tác chăn nuôi heo Phước Sang cho biết: “Giữ đàn chứ nhất quyết không bỏ vì con heo là vật nuôi chủ lực ở đây từ xưa giờ bên cạnh là cây dừa. Chuồng trại đã đầu tư tiền trăm triệu đến tiền tỷ nên chúng tôi càng không thể bỏ nghề, phải duy trì đàn và chờ ngày ngoi lên”.

Một lý do khác để tái đàn là thời điểm này, giá heo con cai sữa (trọng lượng 7 - 8 kg/con) giá chỉ 150 ngàn đồng/con, so với trước đây phải mua đến 1,5 triệu đồng/con. Bằng mọi cách để cứu mình, người chăn nuôi trên địa bàn huyện cũng đang tích cực thực hiện truy xuất nguồn gốc thịt heo theo Đề án quản lý, truy xuất nguồn gốc thịt heo vào TP. Hồ Chí Minh; thành lập Hợp tác xã chăn nuôi heo Phước Sang và xây dựng thương hiệu cho con heo trên địa bàn huyện Mỏ Cày Nam.

Giải pháp căn cơ

Thạc sĩ Nguyễn Thanh Hùng - Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mỏ Cày Nam cho biết, huyện đã có chủ trương, chính sách giúp giải cứu người chăn nuôi heo, như: mời gọi doanh nghiệp liên kết tiêu thụ; thực hiện đề án truy xuất nguồn gốc; vận động người dân trong tổ hợp tác mổ heo bán; phát triển tổ hợp tác, thành lập hợp tác xã và tiến đến xây dựng thương hiệu theo hướng chuỗi giá trị sản phẩm con heo của huyện. Theo lộ trình hội nhập quốc tế, tới đây, khi rào cản thuế quan không còn nữa thì câu chuyện tiếp theo là hàng rào kỹ thuật. Chuẩn kỹ thuật của Việt Nam là VietGAP, chuẩn toàn cầu là GlobalGAP. Cho đến nay, huyện Mỏ Cày Nam chỉ xây dựng được 1 tổ chăn nuôi theo tiêu chuẩn VietGAP, sản lượng còn rất thấp nên chưa thu hút được doanh nghiệp cũng như thị trường quan tâm công nhận giá trị thực của nó” - Thạc sĩ Nguyễn Thanh Hùng phân tích.

Hướng tới, Thạc sĩ Hùng khẳng định: “Tất yếu phải lập lại trật tự, cơ cấu lại ngành chăn nuôi, thực hiện sản xuất theo tiêu chuẩn trong nước và xuất khẩu”. Theo đó, đồng nhất các nguyên liệu đầu vào như: con giống, thức ăn, thuốc thú y cho đến quy trình, kỹ thuật chăm sóc nhằm đảm bảo tính đồng nhất và đạt tiêu chuẩn về số lượng, trọng lượng và chất lượng đầu ra sản phẩm. Bên cạnh sự vào cuộc quyết tâm với nhiều giải pháp của ngành hữu quan thì người chăn nuôi vẫn phải tự cứu mình là chính, bằng cách sản xuất quy mô lớn, liên kết lại để sản xuất theo quy hoạch, kế hoạch, tiêu chuẩn; đồng thời là nắm chắc đầu ra sản phẩm bằng cách liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp.