Từ điển bách khoa Việt Nam định nghĩa doanh nhân: người làm nghề tổ chức sản xuất kinh doanh, cung cấp hàng hoá, dịch vụ cho thị trường, đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng. Doanh nhân xuất hiện và tồn tại trong lịch sử loài người cùng với sản xuất hàng hoá và thị trường.
Còn trong bức thư gửi doanh nhân ngày 13/10/1945 (điểm mốc để ngày 13/10 hàng năm trở thành ngày doanh nhân). Hồ Chủ tịch đã dùng chữ “giới công thương”, với đại từ trân trọng nhất là “các ngài”.
Nhưng theo dòng chảy của lịch sử, không phải khái niệm nào hay giá trị nào cũng là bất biến. Vậy chữ doanh nhân Việt Nam đã thay đổi qua các thời kỳ lịch sử như thế nào?
Từ những ông tổ của doanh nhân Việt Nam
Những doanh nhân như ông Bạch Thái Bưởi, ông Trương Văn Bền… được lịch sử trân trọng tôn vinh như những người đi đầu trong việc mở mang kỹ nghệ nước nhà, làm giàu cho đất nước, và đặc biệt điều không thể thiếu là làm giàu cho chính bản thân mình.
Hầu hết các thảo luận về doanh nhân ngày này đều dựa trên “chuẩn mực” của những bậc doanh nhân tiền bối này.
Doanh nhân thời kháng chiến
Khi sự nghiệp kháng chiến được đặt lên hàng đầu, có những doanh nhân nổi tiếng như Ngô Tử Hạ, rồi Trịnh Văn Bô, Đỗ Đình Thiện… đã dùng tài kinh doanh của mình để đóng góp vào sự nghiệp kháng chiến cứu nước.
Không ít doanh nhân đã tạm từ bỏ sự nghiệp làm giàu của mình để tham gia kháng chiến, thậm chí chấp nhận nguy hiểm mạng sống của mình để bí mật đóng góp cho kháng chiến.
Và ở thời đó đã phát sinh cụm từ “tư sản cách mạng”.
Doanh nhân thời bao cấp
Chúng ta có những giám đốc doanh nghiệp quốc doanh, giám đốc nông trường, hay cả những chủ nhiệm hợp tác xã… Họ đều có thể gọi là doanh nhân, nếu chỉ chiếu theo vế thứ nhất của định nghĩa “người làm nghề tổ chức sản xuất kinh doanh, cung cấp hàng hoá, dịch vụ cho thị trường, đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng…”
Nhưng nghĩa doanh nhân sẽ không đầy đủ, nếu xét đến vế thứ hai của định nghĩa “tồn tại cùng với sản xuất hàng hóa và thị trường”. Bởi một lẽ đơn giản là lúc đó không có nền sản xuất thị trường.
Nếu được gọi là doanh nhân, thì những doanh nhân này làm việc theo kế hoạ
