Đa dạng phương án trữ nước ngọt ứng phó hạn mặn

Chị Võ Thị Bình, xã Phú Sơn trữ nước trong ao phủ bạt để trữ nước ngọt tưới cây giống, hoa kiểng.

Từ ngày mặn xâm nhập đến thủ phủ mai vàng Vĩnh Thành, ông Nguyễn Văn Chiến chỉ dám tưới tiết kiệm từng ca nước cho mỗi gốc mai. Cứ mỗi thùng nước như vậy, ông tưới cho 8 chậu mai chờ bán tết. Tưới tiết kiệm vì nước xung quanh nhà ông đều nhiễm mặn và ông thì chỉ có thể trữ nước trong… căn phòng ngủ lớn nhất của gia đình. Căn phòng này ông trữ được khoảng 15m³ nước để tưới cho 150 gốc mai trong 10 ngày.

Trong khi đó, gia đình chị Võ Thị Bình, xã Phú Sơn và nhiều hộ khác thì chọn cách trữ nước trong ao do gia đình tự đào, trải bạt phục vụ tưới cho khoảng 1.000m² đất sản xuất cây giống, hoa kiểng. Năm 2016, do không có phương án trữ nước nên hơn 20 ngàn gốc cây giống bị thiệt hại nên năm nay rút kinh nghiệm khi đài báo mặn là gia đình chị Bình tranh thủ đào ao trữ nước. Mỗi ao trữ khoảng 20m³ để tưới cho cây, hoa được vài ngày khi độ mặn tăng. “Cây giống, hoa kiểng cần nhiều nước. Bây giờ cứ theo dõi độ mặn để lấy nước vào trữ xài. Chắc có thể dùng từ đây tới tết”, chị Bình cho biết.

Những ngày độ mặn giảm, trong giới hạn cho phép tưới cây, tưới hoa thì người dân Chợ Lách lấy nước trực tiếp từ sông, rạch để tưới. Những ngày, độ mặn trên sông, rạch giảm thì người dân lấy nước vào ao, mương để trữ và tưới tiết kiệm trong những ngày triều cao, mặn xâm nhập sâu.

Trữ nước trong ao, trong mương vườn là cách mà nhiều nhà vườn ở vương quốc hoa kiểng, cây giống Chợ Lách lựa chọn. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là cách làm tạm trong vài ngày, đáp ứng được lượng nước tưới cây cho những ngày mặn diễn ra ngắn ngày. Vì vậy, ở ấp Vĩnh Phú, xã Vĩnh Thành - thủ phủ mai vàng, hơn 20 hộ dân đóng góp tiền và công sức để lợi dụng nước triều giảm, đắp cống, ngăn mặn 500m đường kênh để trữ nước ngọt, phục vụ tưới cho khoảng 3ha diện tích mai đang vào thời điểm ra nụ, phục vụ Tết nguyên đán.

Theo ông Nguyễn Văn Định - trưởng ấp Vĩnh Phú, mọi năm, nước mặn không xuất hiện sớm, còn năm nay, nước mặn đến sớm, đúng dịp cây mai rất cần nước tưới để chuẩn bị ra hoa bán Tết. Vì mai là loại cây nhạy cảm với nước mặn nên ở đây, ai cũng chủ động trữ nước trong ao, vườn nhưng nhận thấy lượng nước không đủ để dùng nên mọi người cùng bàn bạc để tìm cách trữ nguồn nước lớn hơn, phục vụ được lâu dài hơn, đặc biệt trong khoảng 1 tháng đến lúc mai được bán đi.

Hiện nay, huyện Chợ Lách có nhiều mô hình trữ nước: lót bạt làm hồ nổi, chứa nước trong mương vườn và hệ thống thủy lợi. Mỗi mô hình trữ nước đều có hiệu quả nhưng cũng có nhược điểm. ví dụ, trữ nước trong mương vườn khiến hệ thống rễ bị ngập, đất thiếu oxi, lượng nước trữ được ít, chi phí tốn kém; trữ nước nhiều trong hệ thống thủy lợi sẽ có tác động đến một số vùng sản xuất thấp, dễ bị ngập…

Do đó, huyện Chợ Lách đang giới thiệu, thử nghiệm để triển khai túi trữ nước cho người dân. Đây là mô hình khắc phục được một số nhược điểm của các cách trữ nước hiện nay của người dân. Mô hình túi trữ nước đang được huyện trình diễn tại xã Phú Sơn và đã có khoảng 500 nhà vườn đăng ký mua để sử dụng. Tuy nhiên, hiện nay do kích thước túi chưa phù hợp nên huyện đề xuất cho nhà phân phối điều chỉnh kích thước túi phù hợp với điều kiện vườn nhỏ. Mỗi túi có thể trữ khoảng 15m³ nước, với giá thành khoảng 2,1 triệu đồng.

Ngoài những mô hình trữ nước ngọt như trên, theo Tiến sĩ Bùi Thanh Liêm do đặc thù của huyện Chợ Lách là vùng sản xuất cây giống, hoa kiểng nên rất cần diện tích mặt bằng. vì vậy, huyện đang xem xét có thể áp dụng mô hình trữ ngọt trong các thùng nhựa được chôn dưới đất, có sức chứa lớn và không chiếm diện tích.

Dự báo, nếu tình hình mặn xâm nhập sâu và kéo dài thời gian thì cách tốt nhất để đảm bảo nguồn nước đủ nhiều để phục vụ sản xuất lâu dài, không tác động nhiều đến sản xuất thì cần phải có hệ thống lấy nước từ đầu nguồn về cung cấp cho nhà vườn.

Bài, ảnh: Viết Duyên