Bị cáo đầu tiên của phiên tòa khai mạc hôm 17-2 là Kaing Guek Eav, 66 tuổi. Y còn được biết đến dưới cái tên là Duch, một trong những sĩ quan chỉ huy cốt cán nhất trong nhà tù và các trại tập trung, tra tấn của Tuol Sleng.
“Thành tích” của Duch là đã cướp đi mạng sống của ít nhất 14.000 người và tạo ra những “cánh đồng chết” mãi mãi không phai mờ trong lịch sử.
Cuối cùng, Duch – tên cựu cai ngục Tuol Sleng (một trong những nhà tù có tên S-21) cũng cúi đầu nhận tội trước Tòa án đặc biệt xét xử tội ác của Khmer Đỏ (ECCC) do LHQ bảo trợ mới mở lại ở Phnom Penh - Campuchia.
Sau khi nghe công tố viên đọc bản cáo trạng, mô tả Duch là mắt xích then chốt trong cỗ máy giết người của Khmer Đỏ, tên đao phủ thừa nhận ra lệnh giết khoảng 14.000 người từ năm 1975-1979 và “xin chịu trách nhiệm về những tội ác xảy ra ở S-21”.
Duch cũng cầu xin sự tha thứ của người dân Campuchia, nhất là các nạn nhân và thân nhân của họ. Lời thú tội muộn màng của Duch tuy chưa thể xua tan nỗi đau trong lòng những nạn nhân nhưng giúp khẳng định thêm bằng chứng về tội ác của Khmer Đỏ. Bou Meng, một nạn nhân sống sót, căm phẫn nói: “Không thể tha thứ được!”. Theo Om Chantha, một phụ nữ có chồng bị chết trong thời kỳ này: “Dù phải tù chung thân, nhưng Duch vẫn sống trong khi hàng triệu người đã chết”.
Thế nhưng, bằng việc mô tả khá tỉ mỉ cơ cấu của Khmer Đỏ với vai trò của Pol Pot và Nuon Chea, Duch đã chối bỏ vai trò chính trong tội ác diệt chủng, vì y “không dám trái lệnh cấp trên”, mặc dù biết “mệnh lệnh đó là tội ác”. Duch cũng thú nhận, “bất cứ ai bị thẩm vấn tại S-21 đều không thoát khỏi tra tấn”.
Bốn tên lãnh đạo cao cấp nhất của Khmer Đỏ cũng sẽ phải ra trước vành móng ngựa nhưng theo các quan chức tòa án Campuchia, phải đến năm sau, phiên tòa này mới được bắt đầu. 4 tên này gồm có: Nuon Chea, 82 tuổi - Cha đẻ của tư tưởng diệt chủng; Khieu Samphan, 76 tuổi - người đứng đầu chính quyền Khmer Đỏ; Ieng Sary, 82 tuổi - Cựu Bộ trưởng Ngoại giao và vợ hắn là Ieng Thirith, 75 tuổi - một thành viên tích cực nhất và chủ chốt nhất của chính quyền Khmer Đỏ Trung ương. Kẻ cầm đầu của chính quyền này, tên thủ phạm khét tiếng nhất Pol Pot đã kịp trốn thoát khỏi sự phán xét của công lý khi chết già vào năm 1998.
Các phiên tòa xét xử chủ nghĩa Khmer Đỏ được tổ chức với sự trợ giúp của Liên Hiệp quốc. Bồi thẩm đoàn của các phiên tòa này sẽ có cả các chuyên gia tư pháp quốc tế và Campuchia. Theo nhiều ý kiến khác nhau của người dân Campuchia và của các chuyên gia pháp lý quốc tế, nếu chỉ đưa ra xét xử 5 tên cầm đầu, dường như đó vẫn chưa thể tương xứng với những gì mà chúng đã làm với người dân thường vô tội hơn 30 năm trước.
