Dự báo xu thế thiên tai đến cuối năm 2024 và định hướng, nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới

Những cơn mưa đầu mùa trên địa bàn TP. Bến Tre. Ảnh: Trần Quốc

Tại khu vực Bắc và Trung Bộ nắng nóng đã xảy ra sớm. Từ tháng 4 đến tháng 6-2024, nắng nóng gia tăng về cường độ và mở rộng dần sang các nơi khác của khu vực Bắc Bộ, khu vực Bắc Trung Bộ, Trung Trung Bộ. Nắng nóng tại khu vực Nam Bộ tiếp tục duy trì nhiều ngày trên khu vực đến khoảng nửa đầu tháng 5-2024. Khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ, hiện tượng nắng nóng và nắng nóng gay gắt có khả năng xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN) trong tháng 7 đến tháng 8-2024, đề phòng xảy ra nắng nóng đặc biệt gay gắt. Nắng nóng có xu hướng giảm dần từ nửa cuối tháng 8-2024 ở Bắc Bộ và từ tháng 9-2024 ở khu vực Trung Bộ.

Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ, tình trạng khô hạn còn tiếp diễn trong thời kỳ tháng 4 đến nửa đầu tháng 5-2024. Ở khu vực Trung Bộ, khả năng xuất hiện khô hạn kéo dài trong thời kỳ từ tháng 4 đến tháng 8-2024. Từ nay đến tháng nửa đầu tháng 6-2024, bão và áp thấp nhật đới (ATNĐ) ít có khả năng xuất hiện trên Biển Đông. Từ khoảng nửa cuối tháng 6-2024, khả năng sẽ có bão và ATNĐ có khả năng xuất hiện trên Biển Đông. Dự báo có khoảng 11 - 13 cơn trên Biển Đông và từ 5 - 7 cơn ảnh hưởng đến đất liền. Hoạt động của bão và ATNĐ có khả năng sẽ tập trung vào nửa cuối mùa bão (từ tháng 9 đến tháng 11-2024).

Mùa mưa tại Bắc Bộ có khả năng xuất hiện phù hợp với quy luật khí hậu. Tại Tây Nguyên và Nam Bộ có khả năng xuất hiện muộn hơn TBNN. Từ tháng 5 đến tháng 8-2024, tại phía Bắc, lượng mưa phổ biến xấp xỉ so với TBNN, tháng 9-2024 cao hơn TBNN từ 15 - 30%, riêng tháng 10 thấp hơn từ 10 - 30%. Phía Nam phổ biến thấp hơn so với TBNN cùng thời kỳ. Trong 6 tháng cuối năm 2024 (tháng 7 đến tháng 12-2024), lượng mưa ở mức xấp xỉ đến cao hơn TBNN, đặc biệt có khả năng mưa lớn tập trung nhiều trong các tháng cuối năm 2024 tại khu vực Trung Bộ.

Trên phạm vi cả nước, tiếp tục xảy ra các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như: giông, lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh từ nay cho đến cuối năm 2024.

Mùa lũ trên các sông suối khu vực Bắc Bộ ít có khả năng đến sớm. Mực nước đỉnh lũ trên các sông chính ở khu vực Bắc Bộ ở mức báo động (BĐ) 1 đến BĐ2, các sông suối nhỏ ở mức BĐ2 - BĐ3, phổ biến cao hơn năm 2023 và thấp hơn TBNN. Các đợt lũ phổ biến xuất hiện vào thời kỳ tháng 7 đến tháng 9-2024.

Lưu vực sông Trung Bộ, Tây Nguyên: Mùa lũ trên các sông xuất hiện tương đương TBNN. Đỉnh lũ năm 2024 ở hạ lưu sông Mã (Thanh Hóa), sông Cả (Nghệ An, Hà Tĩnh) ở mức BĐ1 - BĐ2; hạ lưu các sông chính từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa ở mức BĐ2 - BĐ3, các sông ở Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận ở mức trên BĐ2.

Nguy cơ ngập lụt tại các đô thị, thành phố lớn tiếp tục diễn ra do ảnh hưởng của mưa lớn cục bộ. Lũ quét, sạt lở đất nguy cơ cao xuất hiện tại các tỉnh khu vực vùng núi.

Lưu vực sông Nam Bộ: Mùa lũ 2024 trên sông Mekong xuất hiện tương đương TBNN. Đỉnh lũ năm 2024 ở đầu nguồn sông Cửu Long dao động ở mức BĐ1; đỉnh lũ tại các trạm hạ lưu sông Cửu Long ở mức BĐ2 - BĐ3 và trên BĐ3.

Trong các tháng mùa lũ chính vụ, lượng dòng chảy trên các lưu vực sông khu vực Bắc Bộ và đến hồ chứa lớn trên lưu vực sông Đà, sông Gâm, sông Chảy thiếu hụt từ 20 - 30% so với TBNN. Từ tháng 4 đến tháng 8-2024, có khả năng xảy ra khô hạn, thiếu nước cục bộ ngoài vùng cấp nước của các công trình thủy lợi tại các tỉnh Quảng Trị, Quảng Nam, từ Phú Yên đến Bình Thuận và khu vực Tây Nguyên, Nam Bộ.

Nguy cơ cao về sóng lớn và nước dâng do vùng ven bờ bão sẽ tập trung vào tháng 9 đến tháng 12-2024. Ven biển phía Đông Nam Bộ có 3 đợt triều cường cao, vào các ngày 18 đến 23-9, 16 đến 22-10, 12 đến 20-11 và 12 đến 18-12-2024. Trong đó, đợt triều ngày 16 đến 22-10 và 12 đến 20-11-2024, mực nước trạm Vũng Tàu có thể đạt trên 4,3m. Nguy cơ cao ngập úng khu vực trũng thấp và vùng ngoài đê bao, nhất là khi trùng với thời gian gió chướng hoạt động mạnh tại khu vực. Trong tháng 7 đến tháng 8-2024, ven biển các tỉnh Tây Nam Bộ có khả năng xuất hiện từ 1 - 2 đợt nước biển dâng bất thường kèm theo sóng lớn gây sạt lở đê biển, nhất là tại huyện Trần Văn Thời, Cà Mau.

Để phục vụ tốt công tác phòng, chống thiên tai và phát triển kinh tế - xã hội, trong năm 2024, Tổng cục Khí tượng thủy văn chỉ đạo các đơn vị trực thuộc theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, thủy văn, hải văn trên phạm vi cả nước. Cảnh báo, dự báo kịp thời các hiện tượng thời tiết, thủy văn, hải văn nguy hiểm như: bão, ATNĐ, mưa lớn, lũ lớn, lũ quét, triều cường, sóng lớn... phục vụ hiệu quả công tác phòng, chống thiên tai.

Tăng cường ứng dụng công nghệ và công cụ mới, nhằm chi tiết hóa và truyền tải các thông tin dự báo , hoàn thiện công cụ, hệ thống dự báo, tăng cường chất lượng dự báo khí tượng thủy văn nói chung, thiên tai khí tượng thủy văn nói riêng và đặc biệt là dự báo mưa định lượng, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất.

Triển khai các nghiên cứu mới mang tính liên ngành để tiếp cận các bài toán hậu xử lý, dự báo bằng công nghệ dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo cụ thể cho bài toán dự báo thời tiết nguy hiểm (nhận dạng bão, dự báo bão, dự báo mưa định lượng hạn cực ngắn).

Đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình, kế hoạch: Chương trình cập nhật phân vùng rủi ro thiên tai, lập bản đồ cảnh báo thiên tai, đặc biệt là các thiên tai liên quan đến bão, nước dâng do bão, lũ, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn; Chiến lược quốc gia phòng, chống thiên tai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Kế hoạch phòng, chống thiên tai quốc gia đến năm 2025; Chương trình trình tổng thể phòng, chống thiên tai quốc gia.

Duy trì và phát triển các loại thông tin và các hình thức truyền tải bản tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn tới người dùng như ứng dụng trên điện thoại di động, Facebook, Zalo, Youtube...

Trần Quốc (ghi)