Giống lúa mới chịu mặn vụ Đông Xuân

Các giống lúa chịu mặn cao được trồng trình diễn để đánh giá khả năng chống chịu.

Mặn làm mất vụ Đông Xuân

Hạn mặn năm 2016 gây thiệt hại hàng ngàn héc-ta lúa của cả tỉnh. Từ đó đến nay, hàng năm, ngành nông nghiệp tỉnh khuyến cáo người dân không gieo sạ vụ Đông Xuân, chỉ gieo sạ vụ Hè Thu hoặc Thu Đông (Đông Xuân sớm) để tránh hạn mặn.

“Năm 2017 và 2018, mặn không nhiều, nhưng năm 2019 và 2020, mặn đến sớm và xâm nhập sâu. Giữa tháng 12-2019, mặn đã xuất hiện. Nếu mặn liên tiếp xảy ra thì tỉnh sẽ mất luôn vụ Đông Xuân, trong khi đó vụ này thường cho năng suất cao nhất”, Phó giám đốc Trung tâm Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Võ Hoài Chân cho biết.

Theo ông Võ Hoài Chân, diện tích đất gieo sạ vụ lúa Đông Xuân khoảng 14 ngàn héc-ta; trong đó huyện Ba Tri chiếm trên 11 ngàn héc-ta, còn lại là Giồng Trôm và Bình Đại (mỗi héc-ta cho năng suất bình quân 5 tấn). Nếu mặn làm mất vụ Đông Xuân thì mỗi năm tỉnh mất khoảng 70 ngàn tấn lúa.

Vụ Đông Xuân thường xuống giống vào tháng 11 dương lịch, sau 95 - 100 ngày thì thu hoạch. Trong khi đó, cây lúa là cây trồng nhạy cảm với độ mặn, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của quá trình sinh dưỡng và sinh sản.

Tỉnh đã thử nghiệm nhiều giống lúa chịu mặn, nhưng hầu hết chỉ chịu độ mặn khoảng 2‰. Giống lúa chịu mặn phổ biến hiện được nông dân trồng đại trà là OC10. Giống Hatri 200 (viết tắt là HT200) là một trong những giống lúa nghiên cứu trong nhà lưới với điều kiện mặn 5‰. Giống HT200 có phiếu bình chọn hàng đầu (trong những giống trình diễn), hạt gạo dạng hình hạt tròn, có mùi thơm. Điểm đặc biệt của Hatri 200 là nấu cơm lâu thiu, hàm lượng Amylose thấp nên cơm dẻo, dễ bán cho thị trường cao cấp. Hatri 200 có năng suất ngưỡng khoảng 6,7 - 10 tấn/ha tùy vùng đất.

Giống lúa chống chịu mặn

Giống lúa Hatri 200 cùng với giống lúa Hatri 174, Hatri 194 có tính chịu mặn tốt và có năng suất khá cao, giúp tỉnh có hy vọng làm được 3 vụ/năm. 3 giống này có thời gian cấy khoảng 95 - 100 ngày. Đặc biệt, Hatri 200 cứng cây, nhảy chồi trung bình, trổ nhanh, bông dài, đóng hạt dày, độ thuần tốt, khoe bông, kháng đạo ôn.

Hatri 200 là kết quả nghiên cứu nhiều năm của GS.TS. Nguyễn Thị Lang - Viện trưởng Viện Nghiên cứu nông nghiệp công nghệ cao đồng bằng sông Cửu Long (HATRI). GS.TS Nguyễn Thị Lang cho biết, bà đã lai tạo giống lúa Hatri 200 từ một giống lúa Japonica (lúa hạt tròn, lúa Nhật) từ vùng ôn đới thành một giống lúa trồng được ở vùng nhiệt đới. Hatri 200 mới được trồng lần đầu tại Bến Tre trong khuôn khổ đề tài nghiên cứu “Đánh giá các giống lúa chịu mặn và phẩm chất phục vụ biến đổi khí hậu tại đồng bằng sông Cửu Long”. 

Kết quả trình diễn giống lúa vụ Đông Xuân 2020 báo cáo tại hội thảo “Đánh giá các giống lúa chịu mặn và phẩm chất phục vụ cho đồng bằng sông Cửu Long”: Tổng diện tích thực hiện 1,2 héc-ta. Trong 19 bộ giống lúa được trồng trình diễn, bước đầu nhóm thực hiện khảo nghiệm chọn được 3 giống Hatri 200, Hatri 174, Hatri 194 có tính chịu mặn tốt và có năng suất khá cao với hy vọng làm được 3 vụ lúa/năm.

Ở giai đoạn mạ, Hatri 200, Hatri 174, Hatri 194 đã chống chịu được mặn, sang giai đoạn trổ bông thì cánh đồng đạt được hiệu quả, dù độ mặn 3‰, cùng với mặn trong đất đã ngấm thì độ mặn hơn 3‰.

“Hatri 200 đang được Viện Nghiên cứu nông nghiệp công nghệ cao đồng bằng sông Cửu Long gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để khảo nghiệm quốc gia. Nếu được Bộ đồng ý thì sẽ đưa vào sản xuất thử. Về dinh dưỡng cho sức khỏe, gạo Hatri 200 có chỉ số phôi mầm rất cao” - GS.TS. Nguyễn Thị Lang thông tin.

GS.TS Bùi Chí Bửu - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Nông nghiệp miền Nam cho biết: 3 năm nay, lượng gạo Việt Nam (giống gạo Nhật và giống Việt Nam trồng tại Việt Nam, loại hạt tròn Japonica - PV) xuất khẩu đi Nhật tăng từ 2 - 10%, tương đương hơn 600 ngàn tấn/năm. Thời gian tới, triển vọng xuất khẩu gạo hạt tròn Japonica sẽ tăng hơn khi thị trường đang đặt hàng rất nhiều với Việt Nam. Thế hệ mới của hạt gạo Việt Nam là dinh dưỡng cho sức khỏe của người tiểu đường, suy thận mãn...

GS.TS. Bùi Chí Bửu cảnh báo: Nông dân không được bơm nước đã nhiễm mặn vào đất trồng lúa. Nước mặn sẽ phá hết cấu trúc đất. Ngay cả giống lúa chống chịu mặn tốt nhất cũng chỉ sống được trong môi trường nước mặn từ 20 - 25 ngày, tối đa 30 ngày, sau đó lúa cũng chết, vì thế sau 30 ngày phải có nước ngọt. Trước mắt, vấn đề của Bến Tre và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long là tập trung tìm giống lúa chịu mặn, vì sát biển, chịu ảnh hưởng mặn rất lớn.

Bài, ảnh: Thạch Thảo