Hỗ trợ doanh nghiệp, tạo việc làm cho người lao động là “sinh mệnh chính trị” của lãnh đạo

Đại biểu Nguyễn Trúc Sơn phát biểu tại phiên thảo luận Tổ sáng ngày 24-10-2023.

Thảo luận nội dung này, đại biểu Nguyễn Trúc Sơn, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bến Tre đánh giá cao sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ từ đầu năm 2023 đến nay. Trong bối cảnh năm 2023 có rất nhiều khó khăn, thách thức, tình hình thế giới diễn biến phức tạp, khó lường nhưng với quyết tâm chính trị rất cao, quyết liệt, trách nhiệm và nỗ lực rất lớn, Chính phủ đã ban hành kịp thời nhiều chính sách, nghị quyết, chỉ thị, công điện… để tháo gỡ khó khăn, làm chuyển biến tình hình và đạt được nhiều thành công đáng kể.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế 9 tháng đạt 4,24% là kết quả của rất nhiều nỗ lực của Chính phủ và cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương.

Đối với thời gian còn lại của năm 2023, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 và các năm tiếp theo, đại biểu quan tâm góp ý các vấn đề về điều hành kinh tế vĩ mô, để kiểm soát lạm phát, giải pháp của Việt Nam hơi khác quốc tế, trong khi thông lệ quốc tế thường tăng lãi suất để kéo lạm phát xuống thì ở Việt Nam liên tục giảm lãi suất điều hành (cũng nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp (DN) vay nhưng hơi trái quy luật, khó hút vốn lưu hành).

Hiện nay, vấn đề đồng tiền mất giá, sẽ thuận lợi cho xuất khẩu nhưng lại bất lợi cho nhập khẩu vì phần lớn DN nhập nguyên liệu đầu vào để sản xuất, có những ngành nhập đến 80% nguyên liệu nên DN sẽ hạn chế nhập, nếu nhập chi phí cao, dẫn đến giá thành hàng hóa tăng, bất lợi. Bên cạnh đó, qua 4 lần điều chỉnh giảm lãi suất điều hành (giảm từ 0,5-2%) nhưng lãi suất cho vay đối với DN chỉ giảm 1%, lãi vay còn khá cao; vốn thừa nhưng DN tiếp cận vốn vay còn khó. Để tiếp cận vốn vay, các ngân hàng yêu cầu DN phải thế chấp, thường thế chấp bằng tài sản, bất động sản (sau đại dịch Covid-19 thì bất động sản bị giảm giá, phải định lại giá và DN lại bị giảm hạn mức tín dụng).

Đối với các DN xuất khẩu cũng gặp khó khăn trong tiếp cận vốn, họ có các hợp đồng xuất khẩu nhưng ngân hàng thường yêu cầu thế chấp bằng bất động sản, hiếm chấp nhận thế chấp bằng các hợp đồng (khác với các tổ chức tín dụng nước ngoài), nhiều DN vay không còn tài sản, bất động sản để thế chấp. Kết quả tăng trưởng tín dụng trong 9 tháng đầu năm chỉ 6,92%, trong khi chỉ tiêu đề ra là 14-15%, nguồn vốn cho vay thì không thiếu nhưng vấn đề là cần tìm giải pháp để hỗ trợ DN tiếp cận được vốn vay.

Theo đại biểu Nguyễn Trúc Sơn, cần có sự hài hòa, chia sẻ giữa tổ chức tín dụng với các DN để cùng nhau vượt qua khó khăn, thách thức hiện nay. Đại biểu đề nghị Chính phủ cần cân nhắc các giải pháp để kiểm soát lạm phát, nhưng vẫn phải kiên định trong điều hành chính sách tín dụng, để hỗ trợ tốt nhất cho DN phục hồi sản xuất, kinh doanh.

Về các yếu tố thúc đẩy tăng trưởng, trong đó có vấn đề giải ngân vốn đầu tư công đạt thấp, có ý kiến cho rằng do trách nhiệm của chính quyền địa phương. Tuy nhiên, từ thực tiễn tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư công ở địa phương, đại biểu cho rằng nhận định trên chỉ là 1 phần, thực tế có nhiều nguyên nhân làm chậm tiến độ.

Thứ nhất, liên quan đến chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng, vừa qua Trung ương đã ban hành Nghị quyết (NQ) số 18-NQ/TW ngày 16-6-2022 về “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao”, nội dung của NQ có nhiều điểm mới bảo vệ cho quyền lợi của người dân như: Việc bố trí chổ ở tái định cư cho người bị thu hồi đất phải bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ; chỉ giao đất khi đã hoàn thành bố trí tái định cư…Đây là các quan điểm chỉ đạo hết sức đúng đắn, được Nhân dân đồng tình ủng hộ, và người dân hiện nay qua công tác thông tin tuyên truyền đều đã nắm được chủ trương này của Đảng. Chính quyền địa phương phải chấp hành nghiêm và thực hiện chặt chẽ, đúng chủ trương của Đảng về bồi thường, tái định cư nên phải mất nhiều thời gian chuẩn bị, đền bù cho thỏa đáng, phần nào ảnh hưởng đến tiến độ giải phóng mặt bằng các công trình, dự án; thủ tục đầu tư phải đầy đủ các bước, thẩm định, đấu thầu….

Bên cạnh đó, trong vốn đầu tư công có nguồn vốn nước ngoài, việc giải ngân nguồn vốn này phải tuân thủ theo các hiệp định vay vốn, khi giải ngân thì các cơ quan phải thực hiện cùng lúc quy trình, thủ tục của nhà tài trợ theo hiệp định cho vay và quy trình, thủ tục theo quy định của pháp luật về đầu tư của Việt Nam. Trong quá trình thực hiện, nếu có điều chỉnh về nguồn vốn thì địa phương phải trình lại các bộ, ngành Trung ương, xin chủ trương Chính phủ. Nguồn vốn này giải ngân theo thời gian quy định trong hiệp định, nhưng từ khi có Luật Đầu tư công, gộp vào kế hoạch và phân bổ hàng năm, mà không dựa theo Hiệp định hoặc tiến độ do hai bên vay và cho vay thỏa thuận. Đại biểu kiến nghị Chính phủ trong kế hoạch đầu tư công trung hạn nên xem xét tách nguồn vốn nước ngoài ra khỏi Kế hoạch vốn đầu tư công chung, theo dõi giải ngân riêng dựa trên Hiệp định vay đã ký, có như vậy mới tháo gỡ được tồn tại hiện nay.

Về tăng trưởng kinh tế, với nỗ lực chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, kết quả đạt được khá tốt, tuy nhiên, khu vực II đạt thấp, liên quan đến ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Đại biểu kiến nghị Chính phủ có giải pháp quyết liệt tập trung hỗ trợ nhiều hơn cho các DN. Trước mắt là tập trung tháo gỡ các khó khăn do quy định pháp luật còn chồng chéo, vướng mắc. Hai là nghiên cứu lại thời gian áp dụng của các chính sách hỗ trợ DN cho phù hợp với năng lực hấp thu của DN và quá trình sản xuất, kinh doanh.

Qua theo dõi, đại biểu thấy rằng các chính sách hỗ trợ có thời gian áp dụng ngắn, DN năng lực còn hạn chế chưa hấp thu được và độ trễ của chính sách ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất, kinh doanh của DN. Việc DN gặp khó khăn dẫn đến nguồn thu ngân sách của địa phương từ hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng sụt giảm rõ rệt so với năm 2022. Đại biểu cũng đề nghị đẩy nhanh hoàn thuế hợp pháp cho DN, tạo nguồn vốn cho DN sản xuất.

Bên cạnh các giải pháp hỗ trợ DN, đại biểu đề xuất Chính phủ quan tâm nhiều hơn đến chỉ tiêu tạo việc làm cho người lao động, vì sinh kế và việc làm là quyền lợi thực chất mà người dân được thụ hưởng. Nhiều nước đã tiến hành công bố số lượng việc làm hàng tuần, hàng tháng. Đại biểu đề nghị Chính phủ trong giao nhiệm vụ thực hiện các chỉ tiêu về kinh tế - xã hội, cần nâng cao nhận thức cho lãnh đạo các cấp xem chỉ tiêu tạo việc làm cho người dân là “sinh mệnh chính trị” của bản thân mình. Cần thống kê trong năm, trong nhiệm kỳ của một lãnh đạo, đã tạo được bao nhiêu việc làm cho người dân - việc làm thực chất mà người dân được hưởng lợi. Việc thống kê số lượng việc làm trong các chỉ tiêu kinh tế - xã hội hiện nay theo đại biểu vẫn còn chưa thật sát và còn ước lệ.

Về chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, đại biểu đồng tình với các đại biểu khác, kiến nghị Chính phủ tiếp tục duy trì gói hỗ trợ về tín dụng và gói kích cầu. Đại biểu thống nhất cao với ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế, Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội đề nghị cho kéo dài thời gian thực hiện đến hết năm 2024 để thực hiện cho xong các công trình, dự án, vì tỉ lệ giải ngân còn rất thấp, nhiều công trình có vốn đầu tư hàng nghìn tỷ đồng, việc thực hiện các thủ tục đầu tư cũng mất thời gian. Ngoài ra, đại biểu cho rằng trong bối cảnh cùng lúc cả nước triển khai nhiều chương trình, dự án trọng điểm quốc gia, đường cao tốc, dự án liên vùng, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, dự án thuộc Chương trình đầu tư công trung hạn…cần có sự chỉ đạo, điều phối hài hòa các nguồn vốn, dự án nào thiếu vốn thực sự, dự án nào mang lợi ích chung cho địa phương, khu vực…thì tập trung bố trí vốn để hoàn thành dứt điểm, tránh quá nhiều dự án nhưng bố không đủ vốn, kéo dài sang giai đoạn trung hạn tới.

Ngoài ra, qua tiếp xúc cử tri, tiếp nhận kiến nghị của cử tri, đại biểu phản ánh việc cử tri than phiền về việc phải cấp lại, cấp đổi các loại giấy tờ liên quan đến người dân. Đại biểu đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành trong việc đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số cần quan tâm tìm giải pháp thực hiện sao cho vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, hiện đại hóa nền hành chính nhưng cũng không ảnh hưởng đến người dân vì mục tiêu cuối cùng của cải cách hành chính là tăng sự phục vụ, giảm sự phiền hà cho Nhân dân.

Tin, ảnh: Ái Thi