Không đăng ký kết hôn, khi ly hôn chia tài sản và con ra sao?

Xin hỏi: Tôi với anh H. không đăng ký kết hôn, nay có xin ly hôn được không? Tôi muốn nhận nuôi con, không yêu cầu anh H. cấp dưỡng có được không? Phần tài sản trên phải chia như thế nào?

Thắc mắc của bà được luật sư Phạm Thị Kim Tuyến (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau: Theo quy định tại Khoản 1 Điều 9, Luật Hôn nhân và Gia đình (HNGĐ) năm 2014: “Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định của luật này và pháp luật về hộ tịch. Việc kết hôn không được đăng ký theo quy định tại khoản này thì không có giá trị pháp lý”. Đồng thời, theo quy định tại Điểm c, Khoản 3, Nghị quyết số 35/2000/QH10 ngày 9-6-2000 của Quốc hội hướng dẫn thi hành Luật HNGĐ năm 2000: “Kể từ ngày 1-1-2001 trở đi, trừ trường hợp quy định tại Điểm a và Điểm b Khoản 3 của Nghị quyết số 35/2000/QH10 ngày 9-6-2000, nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn, đều không được pháp luật công nhận là vợ chồng”. Do chị và anh H. đã sống chung như vợ chồng từ năm 2006 nhưng không đăng ký kết hôn, nên trường hợp này, không được pháp luật công nhận là vợ chồng.

Theo quy định tại Khoản 2, Điều 53 Luật HNGĐ năm 2014: “Trong trường hợp không đăng ký kết hôn mà có yêu cầu ly hôn thì tòa án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng theo quy định tại Khoản 1, Điều 14; nếu có yêu cầu về con và tài sản thì giải quyết theo quy định tại Điều 15 và Điều 16 Luật HNGĐ năm 2014”. Do đó, yêu cầu về con và tài sản sẽ được tòa án giải quyết như đối với trường hợp ly hôn thông thường mà không có bất kỳ hạn chế nào của trường hợp không công nhận là vợ chồng. Cụ thể:

+ Về quyền nuôi con: Chị và anh H. có thể thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con. Trường hợp không thỏa thuận được thì tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 7 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con. Tòa án sẽ xem xét người có các điều kiện như thu nhập hàng tháng, nơi sinh sống ổn định, có thời gian chăm sóc tốt cho con... và xem xét nguyện vọng của cháu muốn ở với ai thì tòa sẽ quyết định ai được quyền nuôi con. Chị có quyền không yêu cầu anh H. cấp dưỡng nuôi con.

+ Về chia tài sản: Nếu là tài sản riêng, sẽ được giải quyết theo nguyên tắc tài sản riêng của ai thì vẫn thuộc quyền sở hữu của người đó. Nếu là tài sản chung, sẽ được chia theo thỏa thuận của các bên; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu tòa án giải quyết, tùy theo công sức đóng góp của mỗi bên, trong đó ưu tiên bảo vệ quyền lợi chính đáng của phụ nữ và con.

Chị cần làm đơn gửi đến tòa án nhân dân huyện nơi chị và anh H. cư trú để được xem xét giải quyết.