Liên kết, tập trung theo từng sản phẩm nông nghiệp chủ lực

Theo đó, ngày 1-8-2017, UBND tỉnh cũng đã ban hành Quyết định số 1720 về “Ban hành Sổ tay hướng dẫn thực hiện Bộ tiêu chí xã NTM tỉnh Bến Tre giai đoạn 2016 - 2020”. Việc đánh giá từng điều kiện sẽ dựa vào các chỉ tiêu như: xã có HTX hoạt động theo đúng Luật HTX năm 2012 khi có ít nhất 1 HTX; có ít nhất một loại dịch vụ cơ bản, thiết yếu theo đặc điểm từng vùng phục vụ thành viên HTX; kinh doanh có lãi trong 2 năm tài chính gần nhất hoặc 1 năm tài chính đối với HTX thành lập dưới 2 năm; có quy mô thành viên lớn (mỗi xã có ít nhất 10% số hộ trong xã tham gia); tham gia vào chuỗi giá trị gắn với các sản phẩm chủ lực. Mục tiêu này nhằm khẳng định HTX có thể đại diện cho kinh tế sản xuất tập thể của xã đó và có mục tiêu để phấn đấu.

Đặc biệt, các xã chưa thành lập HTX nhưng có thành viên là các hộ sản xuất tham gia vào HTX đối với các ngành hàng thuộc 8 sản phẩm chủ lực của tỉnh sẽ được xem xét công nhận như có HTX hoạt động theo đúng quy định Luật HTX năm 2012, khi có trên 10% tổng số hộ trên địa bàn xã tham gia sản xuất các ngành hàng chăn nuôi, hoa kiểng và trên 5% tổng số hộ trên địa bàn xã tham gia sản xuất các ngành hàng trồng trọt, thủy sản thuộc 8 sản phẩm chủ lực của tỉnh tại thời điểm đánh giá.

Ông Võ Tiến Sĩ - Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh cho biết, dựa theo đó, chi cục đã ban hành Công văn số 387 hướng dẫn chi tiết về trình tự hồ sơ đối với từng trường hợp. Nếu một xã thành lập được HTX thì hồ sơ phải có 8 bước để tập hợp hoàn chỉnh. Nếu không thành lập được HTX thì phải xem 8 sản phẩm chủ lực theo Nghị quyết số 03 của Tỉnh ủy, xã có được bao nhiêu sản phẩm để vận động những người sản xuất sản phẩm chủ lực đó tham gia làm thành viên HTX lân cận ngoài xã của mình, ít nhất 10% số hộ tham gia 8 sản phẩm chủ lực. Trường hợp này hồ sơ chỉ cần 2 bước để tập hợp hoàn chỉnh, thống kê danh sách xem xã có bao nhiêu hộ tham gia sản phẩm gì trong 8 sản phẩm chủ lực.

“Nếu như 100 hộ tham gia 8 sản phẩm chủ lực, trong đó, xã đó chỉ có cây dừa và con bò thì phải có ít nhất 10 hộ tham gia làm thành viên HTX của xã khác. Trường hợp này chỉ cần 2 bước hồ sơ là danh sách và sự tham gia HTX. Còn theo Luật HTX năm 2012 thì phải 8 yếu tố, theo Công văn số 387” - ông Võ Tiến Sĩ nêu ví dụ.

Sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ lực

Điều kiện bắt buộc thứ hai trong tiêu chí số 13 là xã có mô hình sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ lực đảm bảo bền vững. Cũng theo Quyết định số 1720, điều kiện này chỉ được công nhận khi trên địa bàn xã có mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản chủ lực dựa trên hợp đồng liên kết ổn định tối thiểu là 1 chu kỳ sản xuất đối với cây lâm sản, 2 chu kỳ thu hoạch đối với các sản phẩm khác và được thống nhất theo quy trình và chất lượng giữa các bên tham gia liên kết.

Sản phẩm nông nghiệp chủ lực của xã là sản phẩm phù hợp với điều kiện sản xuất của địa phương, người dân có kinh nghiệm sản xuất, tiếp cận được với thị trường đầu vào, đầu ra để cho ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao, giá cạnh tranh, có diện tích sản xuất (đối với trồng trọt, lâm nghiệp), quy mô đàn, số lượng (đối với thủy sản, chăn nuôi) lớn và gắn với hoạt động sinh kế của đa số người dân trong xã; hoặc có hiệu quả kinh tế cao, tối thiểu cao gấp 1,5 lần đối với các sản phẩm đại trà khác của xã và có tiềm năng mở rộng. Sản phẩm nông nghiệp chủ lực của xã phải phù hợp với quy hoạch hoặc định hướng tái cơ cấu nông nghiệp của xã.

Ông Võ Tiến Sĩ giải thích: Hàm ý nói những sản phẩm mà một xã xác định là có lợi thế so sánh được sản xuất rất nhiều thì từng sản phẩm phải thành lập được những tổ hợp tác nhỏ, cùng mua vật tư đầu vào với hợp đồng chung quy mô lớn để được giá mua thấp, kéo giảm giá thành. Khi đó, một phần lợi nhuận của quá trình sản xuất nông nghiệp sẽ rơi vào nhóm người sản xuất trực tiếp nhiều hơn. Đồng thời liên kết gắn với doanh nghiệp đầu ra để cùng biết lượng sản xuất của tổ hợp tác, HTX theo tháng, quý, năm. Ngược lại, theo nhu cầu đặt hàng của khách hàng, doanh nghiệp sẽ gắn với tổ liên kết theo hợp đồng, để sản xuất, cung ứng cho khách hàng. Việc liên kết này sẽ khắc phục 2 tình trạng hiện nay “được mùa mất giá và được giá mất mùa”. Hoặc từ việc thành lập tổ, nhóm đó thì việc hỗ trợ từ Nhà nước, tập huấn kỹ thuật, các yếu tố về nhãn hiệu, gắn với doanh nghiệp… sẽ được đáp ứng tốt hơn cho nông dân theo yêu cầu. Khi đủ điều kiện, các tổ hợp tác liên kết với nhau để phát triển thành HTX. Theo quy định mới, hiện nay, chỉ có HTX mới có thể đăng ký nhãn hiệu. Đây là một trong những yếu tố nền tảng để giúp cho HTX trong xây dựng nông thôn mới, khi một xã thành lập được sẽ có cơ sở vững mạnh, khi đó tiêu chí số 13 mới đáp ứng điều kiện đặt ra của Quyết định số 1681.

Tuy nhiên, do Bộ tiêu chí mới được ban hành từ cuối tháng 7-2017, thời gian thực hiện còn rất ít trong khi những điều kiện đặt ra là HTX phải có lãi liên tục trong hai năm liền thì đa số địa phương chưa thành lập được HTX sẽ không đáp ứng được. Hơn nữa, điều kiện HTX là hộ sản xuất tham gia với quy mô lớn và đòi hỏi có chất lượng nên khó có thể vận động tham gia đạt yêu cầu trong thời gian quá ngắn. Hiện nay, hầu hết địa phương đều chưa đáp ứng được các điều kiện này, trừ các HTX như: nghêu Thới Thuận (Bình Đại), lúa - tôm Thạnh Phú (Thạnh Phú), cây giống, hoa kiểng Cái Mơn (Chợ Lách). Mặt khác, khi vận động xã viên tham gia HTX thì việc vận động xã viên đóng vốn điều lệ đôi lúc cũng còn khó khăn. Để đánh giá tiêu chí số 13, xã viên phải đóng đủ phí điều lệ trong vòng 6 tháng.

Để thực hiện thành công thì người dân phải thật sự là chủ thể của HTX, phải hiểu được rằng việc tham gia HTX là nhằm mang lại lợi ích kinh tế cho họ và tự nguyện tham gia. Người giữ vai trò giám đốc phải năng động, tìm kiếm được doanh nghiệp, thị trường để có thể gắn kết với HTX xây dựng các hợp đồng dịch vụ, cung ứng sản phẩm cho thị trường. Sản phẩm làm ra cung ứng cho thị trường đảm bảo như đã cam kết...