Lòng dân với các chiến sĩ - nhà báo cách mạng

Bà Mười Hóa gan dạ ở ấp Giồng Chủ

Bà Mười Hóa (bên phải) và bà Sáu Xướng.

Góa chồng lúc tuổi còn trẻ, bà Mười (Phạm Thị Hóa) nuôi bốn người con bằng nghề làm ruộng, chăn nuôi. Sau Đồng Khởi 1960, bà tham gia công tác Phụ nữ ấp và nuôi dưỡng cán bộ làm báo.  “Hồi đó, mấy ông bộ đội như Năm Thông, Tư Niên, Hoàng Lê, Sáu Dũng, Phương Đông, Minh Quang, bà Thanh Y, bà Thanh Hải… ở tại nhà tôi. Khi nào êm, không có lính càn thì mấy ổng làm việc bình thường, những lúc lính càn thì núp dưới hầm”, bà Mười nhớ lại. Hầm trú ẩn được đào xung quanh nhà (gốc rơm, bờ rào, gò mả), mỗi hầm đủ cho hai, ba người ở và được ngụy trang cẩn thận nên địch khó phát hiện. Tôi hỏi: “Bà Mười lấy đâu ra gạo và thức ăn để nuôi cán bộ?”. “Của mấy anh em mua. Khi nào anh em hết tiền thì tôi nấu cho ăn, lo gì. Nhà làm ruộng, chứa cả trăm giạ lúa, mỗi lần đi xay năm, sáu giạ để dành ăn dần”, bà Mười cười móm mém. Bấy giờ, chợ Tân Hào khá sung túc. Mỗi tháng, khi tới con nước đóng đáy, tôm tép được bán rất nhiều. Trước nhà bà có hai cây me lớn nên bộ đội thường mua tép về nấu canh chua với lá me hoặc rau muống. Bà Mười xúc động nói: “Tôi còn nhớ anh Năm Thông. Hồi đó, mỗi khi tép rẻ, anh thường mua về phơi khô. Tôi hỏi, tép rẻ rề sao anh mua chi nhiều, ảnh cười khề khề rồi nói để dành những lúc khan hiếm sẽ dùng đến. Anh cũng thường đi hái rau muống đem về ăn”. Chỉ cho tôi xem khu đất trũng, cạnh con rạch (gần nhà), bà cho biết: Chỗ này, trước đây là ruộng, rau muống mọc rất nhiều và nó là nguồn rau sống tự nhiên phục vụ cho anh em cách mạng.

Nhiều năm gắn bó, nuôi dưỡng bộ đội, bà Mười đã nhiều lần chạm trán với lính địch đi ruồng, bắt bớ… và cũng đã nhiều lần nhanh trí giúp đỡ cán bộ cách mạng thoát hiểm chỉ trong gang tấc. Bà kể: Một sáng sớm mùa mưa năm 1967, tôi cảm thấy bồn chồn trong người nên căn dặn anh em ăn cơm xong, rửa chén đem cất giấu. Sau đó, tôi rảo vòng quanh xem động tĩnh và thấy từ xa thấp thoáng một tên lính địch, đầu đội nón sắt láng o. Tôi kịp thời báo động cho anh em xuống hầm. Lát sau thì tụi lính ráp tới, chúng hỏi dồn: “Ai mới chạy đây?”. Tôi chống nạnh rồi ra mặt làm dữ: “Có mấy cậu chạy vào đây, chứ ai? Cứ kiếm đi, không có thì tính sao đây?”. Sau một hồi lùng sục, bọn lính không thấy gì nên rút lui. Đêm hôm đó có mưa, trong lúc vội vã chạy đi ẩn nấp anh em đã để lại dấu chân. Cũng may, địch không phát hiện gì.

Tôi hỏi: “Lúc này, lính địch đông quá mà chỉ có một mình, bà Mười không sợ sao?”. “Không. Hồi đó gấp quá, tôi không sợ tụi lính địch mà chỉ sợ anh em mình bị bắt. Tôi phải làm dữ với chúng”.

Vợ chồng ông Chín Diện cùng một lòng nuôi dưỡng chiến sĩ cách mạng làm báo

Vợ chồng ông Chín Diện.

Những năm 1960 – 1970, ông Hồ Văn Diện (Chín Diện, ấp Giồng Chùa) là người rất nhiệt tình giúp đỡ cách mạng. Các nhà báo lão thành như các ông: Chí Nhân, Chim Trắng, Năm Thông, Ba Nhơn, Sáu Dũng, Hoàng Lê, Nguyễn Hồ, Phương Đông, Thống Quốc, Tiền Phong… đã có thời gian sống tại nhà ông.

Nhà ông Chín nằm ở vị trí khá thuận lợi: phía trước là con lộ trống trải, các mặt còn lại là rừng nên rất tiện cho bộ đội rút lui mỗi khi bị địch tấn công. Bấy giờ, lính địch thường tổ chức càn quét vào buổi sáng. Ông Chín móc nối được với một người làm cơ sở mật, có nhà ngay trên lộ và hai người thường liên lạc với nhau bằng ám hiệu: hễ sào đồ trên nhà cơ sở mật có phơi áo màu đen là có địch đi càn. Nhờ cách thông tin này, bộ đội tránh được những trận càn của địch…

Có lần, ông Chín phải suýt chết vì địch tổ chức càn quét bất ngờ. Hôm đó, mặt trời vừa chếch bóng thì địch tràn tới (khác với mọi khi, địch tổ chức càn quét vào buổi sáng). Ông Chín và mọi người chỉ có thời gian để kịp chui vào hầm bí mật. Rủi thay, tên sếp chỉ huy lại giăng võng nằm cách hầm của ông Chín khoảng năm thước, ngoài vườn. Bấy giờ, đang lúc nước lớn nên hầm bị ngập nước mà hắn cứ nằm ì hoài, bà Chín sốt ruột muốn cứu nguy cho chồng nhưng chẳng biết phải làm sao. Cuối cùng, bà lén mở cửa chuồng gà ra vườn rồi giả vờ hiếu khách kêu bọn lính bắt gà nấu cháo nhậu. Nằm dưới hầm, ông Chín nghe rõ bọn lính rượt gà kêu oang oác… Nước ngập đã lên tới đầu, ông Chín hé miệng hầm thì thấy tên chỉ huy đang nằm ngáy, ông rón rén bò lên và thoát chết trong gang tấc.

Tại Tân Hào còn có những người nhiệt tình với cán bộ cách mạng làm báo như ông Mai Văn Hiệp (Sáu Hiệp, nguyên là Xã Đội trưởng), bà Lê Thị Tránh (Sáu Tránh), bà Nguyễn Thị Anh (Sáu Xướng). Đến nay, những nông dân ở nơi đây vẫn nhiệt tình với những người làm báo trẻ. Riêng tôi, luôn khắc sâu mãi lời nói của cố nhà báo lão thành Huỳnh Năm Thông: “Trong kháng chiến, những người dân ở Tân Hào như vợ chồng ông Chín, bà Mười đã đùm bọc đội ngũ cán bộ Tuyên huấn tỉnh ta. Họ đã hết mình vì cách mạng, ngay cả ổ trứng gà  đang ấp cũng đem luộc để nuôi dưỡng cán bộ”.