Quốc hội xem xét việc ban hành Nghị quyết quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Tờ trình về Nghị quyết quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước

Theo Tờ trình của Chính phủ, Nghị quyết quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước bao gồm: nguyên tắc xử lý; việc thay đổi tên gọi của cơ quan, tổ chức, đơn vị, chức danh có thẩm quyền; việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, chức danh có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, của điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế và việc xử lý một số vấn đề khác khi thực hiện sắp xếp.  Nghị quyết áp dụng trong các trường hợp thành lập, tổ chức lại (bao gồm việc sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức các cơ quan dưới các hình thức chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, chuyển đổi hoặc điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn), thay đổi tên gọi, thay đổi mô hình, cơ cấu tổ chức, giải thể cơ quan để thực hiện chủ trương của Đảng về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Nghị quyết được bố cục gồm 15 điều, với những nội dung cơ bản như sau:

Thứ nhất, quy định nguyên tắc chung trong việc xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, gồm: (i) Bảo đảm phù hợp với quy định của Hiến pháp và bảo đảm cơ sở pháp lý cho hoạt động bình thường, liên tục, thông suốt của các cơ quan; không để gián đoạn công việc, không để chồng chéo, trùng lắp hoặc bỏ sót chức năng, nhiệm vụ, lĩnh vực, địa bàn; không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của xã hội, của người dân; (ii) Bảo đảm không làm gián đoạn việc thực hiện điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế và không làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các cam kết quốc tế của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; (iii) Bảo đảm quyền con người, quyền công dân; tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân, tổ chức trong việc tiếp cận thông tin, thực hiện các quyền, nghĩa vụ và các thủ tục hành chính theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, các quy định về nguyên tắc cụ thể để xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, cụ thể:

Về tên gọi và việc sử dụng con dấu của cơ quan, chức danh có thẩm quyền: quy định nguyên tắc chuyển đổi tên gọi của cơ quan, chức danh có thẩm quyền theo tên gọi của cơ quan, chức danh tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn đó. Đồng thời, Nghị quyết cũng quy định cơ quan, chức danh có thẩm quyền có thay đổi sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy được sử dụng con dấu, thực hiện thủ tục đăng ký mẫu con dấu, thu hồi con dấu theo quy định của pháp luật.

Về thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, người có thẩm quyền: Khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, người có thẩm quyền được thực hiện theo nguyên tắc chuyển giao cho cơ quan, người có thẩm quyền tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn đó tiếp tục thực hiện.

Về thực hiện thủ tục hành chính: quy định trách nhiệm điều chỉnh và công bố thủ tục hành chính của cơ quan, người có thẩm quyền khi có thay đổi về cơ quan, chức danh có thẩm quyền thực hiện thủ tục hành chính. Đồng thời, dự thảo Nghị quyết quy định trách nhiệm của cơ quan, chức danh có thẩm quyền tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn thực hiện thủ tục hành chính, gồm: (i) Tổ chức thực hiện thủ tục hành chính bảo đảm thông suốt, không bị gián đoạn; (ii) Không được yêu cầu cá nhân, tổ chức nộp lại hồ sơ đã nộp và không thực hiện lại các bước trong thủ tục hành chính đã thực hiện trước khi sắp xếp; (iii) Thông báo công khai thông tin theo quy định.

Về hoạt động tạm giữ, tạm giam, tố tụng, thi hành án: Về cơ bản, các hoạt động này được thực hiện theo nguyên tắc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, người có thẩm quyền đã được quy định tại Điều 4 dự thảo Nghị quyết.

Về thực hiện chức năng thanh tra: quy định khái quát theo quy định của Luật Thanh tra hiện hành và quy định pháp luật có liên quan.

Về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính: quy định nguyên tắc xử lý khi các chức danh có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính có thay đổi do sắp xếp tổ chức bộ máy.

Về các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế: quy định trách nhiệm của các cơ quan liên quan đến việc thực hiện, sửa đổi quy định về tên gọi của cơ quan trong điều ước quốc tế và thoả thuận quốc tế mà Việt Nam ký kết bị tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước; trách nhiệm xử lý đối với trường hợp phát sinh các vấn đề liên quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan hoặc phát sinh vấn đề ngoài dự liệu để bảo đảm không gián đoạn việc thực hiện điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế và không làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các cam kết quốc tế của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Về giá trị của văn bản, giấy tờ đã được các cơ quan, người có thẩm quyền ban hành, cấp: quy định văn bản, giấy tờ đã được ban hành, cấp trước khi sắp xếp tổ chức bộ máy mà chưa hết hiệu lực hoặc chưa hết thời hạn sử dụng thì tiếp tục được áp dụng, sử dụng theo quy định pháp luật cho đến khi hết thời hạn hoặc được sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ, hủy bỏ, thu hồi bởi cơ quan tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hoặc cơ quan, người có thẩm quyền. Cơ quan, người có thẩm quyền không được yêu cầu tổ chức, cá nhân cấp đổi giấy tờ mà chưa hết thời hạn, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Về rà soát, xử lý văn bản: quy định thời hạn, trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền trong việc rà soát, xác định phương án xử lý các văn bản quy phạm pháp luật chịu tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy. Theo đó, thời hạn rà soát và xác định phương án là 03 tháng; việc xử lý được thực hiện theo trình tự, thủ tục rút gọn và phải hoàn thành trong thời hạn 2 năm (trước ngày 28-2-2027).

Về trách nhiệm công khai thông tin và hướng dẫn thực hiện: quy định về trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền trong việc thông báo công khai các văn bản của cơ quan, người có thẩm quyền liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy; việc thay đổi tên gọi của cơ quan, chức danh có thẩm quyền; việc điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, chức danh có thẩm quyền; việc thay đổi cơ quan, chức danh có thẩm quyền thực hiện thủ tục hành chính và việc thay đổi thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính. Đồng thời, quy định trách nhiệm các cơ quan sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy trong việc tiếp nhận, trả lời, hướng dẫn, giải đáp các vấn đề liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình khi nhận được yêu cầu, kiến nghị của cá nhân, tổ chức.

Thứ ba, về trách nhiệm của các cơ quan, người có thẩm quyền trong việc giải quyết các vấn đề phát sinh khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước: quy định trách nhiệm của các cơ quan, người có thẩm quyền trong việc ban hành văn bản, giải quyết hoặc ủy quyền ban hành văn bản, giải quyết các vấn đề phát sinh khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Dự kiến Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1-3-2025, đồng bộ với Nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu tổ chức của Chính phủ và được thực hiện đến hết ngày 28-2-2027. Trường hợp cần kéo dài thời hạn áp dụng, Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội hóa XVI (tháng 10-2026).

Ý Nhiên